تردیدهای نخبگان درباره ۱۱ اسفند

نشست خانه گفت‌وگوی انتخابات، شنبه ۲۸ بهمن با حضور چهره‌های سیاسی و اجتماعی کشور در دانشگاه تهران برگزار شد. در این نشست برخی چهره‌های سیاسی از جمله غلامرضا مصباحی‌مقدم، سیدمحمد حسینی، محمدجواد ظریف، علی مطهری، عبدالناصر همتی، مسعود زربیافان، عبدالله گنجی، محمد هاشمی، حسین مرعشی، مالک شریعتی، عباس عبدی، الهه کولایی، پیروز حناچی، مصطفی میرسلیم، محمدحسن ابوترابی و سیدمحمد مقیمی حضور داشتند.

محمدجواد ظریف، دانشیار دانشگاه تهران در نشستی در دانشگاه تهران، گفت: «اینکه چرا سرمایه اجتماعی ما کاهش پیدا کرده، مهمترین دلیلش این است که ما هنوز به مردم خودمان به‌عنوان فرصت نگاه نمی‌کنیم، ما مردم خودمان را هم به‌عنوان تهدید می‌بینیم. ما فرصت را باید دستش را باز بگذاریم، تهدید است که باید محدودش کنیم. چرا مردم خودمان را محدود می‌کنیم؟ چرا تلاش می‌کنیم که قدرت انتخاب مردم خودمان را محدود کنیم؟ اگر ما مردم را پایه قدرت این نظام می‌دانیم، اگر ما مردم را مبنای قدرت خودمان می‌دانیم، اگر ما مشروعیت خودمان را مهمترین عامل بازدارندگی کشور می‌دانیم...» او  ادامه داد: «امام فرمودند سلاح شما نبود که شما را نجات داد، مردم بودند، رهبری هم همین را فرمودند. اگر ما به این باور داریم چرا مردمی که فرصت ما هستند را تهدید حساب می‌کنیم؟»

معصومه ابتکار، استاد دانشگاه تربیت مدرس در این نشست گفت: «هر چه ما به جوان‌ها توضیح می‌دهیم، به ما می‌گویند که شما فریب خوردید. می ‌می‌گویم انتخاب برای حضور در انقلاب و همراهی با امام یک آگاهی محض همراه با شناخت و درک بود. اما جوانِ امروز می‌گوید در آن زمان به شما حرف‌هایی زدند و باور کردید؛ از اول قرار نبود که مردم تعیین‌کننده باشند. این حرفِ نسل جوانِ امروز است که به ما خرده می‌گیرد و می‌گوید شما مقصر هستید که رفتید و این اتفاقات [انقلاب] افتاد و حالا ما در شرایط فعلی مانده‌ایم. شرایطی که تنوع سلایق مردم در آن در عمل محلی از اعراب ندارند. نمونه آن همین موضوع زنان است که اوج آن را در حوادث سال گذشته دیدیم. دختران جوان ما چه امیدی دارند؟ چه می‌بینند در حق و حقوق و جایگاهی که ما برای آن‌ها قائل هستیم؟ آیا گزینه‌ای دارند که به او رای بدهند؟ گزینهای هست که عموم نسل جوان امروز را نمایندگی کند؟ حتماً برای نسل جوان بسیجی و حامی دولت نماینده داریم اما برای عموم چنین نماینده‌ای داریم؟ آیا یک دختر جوان که نسبت به خیلی از مسائلی که رخ می‌دهد اعتراض و پرسش دارد، آیا گزینه‌ای در میان کاندیداها می‌بیند که به او رای بدهد و امیدوار باشد که تغییری در آینده ایجاد ‌کند؟»

غلامرضا مصباحی‌مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز در این نشست گفت: «برای عامه مردم تشخیص و تبیین درست و دقیق وظیفه رهبری و سران سه قوه مشخص و روشن نیست. مردم تصور می‌کنند که در مورد مسائل برق، ‌آب، نان و جاده و امثال آن، رهبری کم‌کاری کرده است. این در حالی است که اگر منتخب مردم که رئیس‌جمهور، دولت و نمایندگان مجلس هستند کم‌کاری کردند، نباید پای رهبری گذاشته شود.»

محمد هاشمی، عضو پیشین مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: «سرمایه اجتماعی انقلاب آن زمان بود نه امروز که باید گلوی خود را پاره کنیم، صداوسیما و دیگران بگویند که مردم بیایید در انتخابات شرکت کنید. تفاوت عجیبی با اول انقلاب پیدا شده است. آن زمان امام یک یا دو کلمه می‌گفتند و قضیه تمام بود. اما حالا چند ماه مانده به انتخابات باید در بحث‌های گوناگون به مردم بگوییم که چرا باید در انتخابات شرکت کنید. اما یک نکته‌ای در این ارتباط وجود دارد. من که اینجا هستم و دیگرانی که در این جلسه حضور دارند، همه ما نه با انقلاب مشکل داریم، نه با رهبری و نه با نظام و همه ما می‌خواهیم که کاری انجام دهیم. اما بچه‌های ما از ما نمی‌پذیرند. نسل بعد از ما مثل نسل‌های قبل نیست. از ما سوال می‌کنند که برای ما چه آوردید؟ انقلاب کردید که آزادی بیاورید؟ کجاست آزادی؟ نسل جدید سوال می‌کند. ما به‌عنوان [مسئولین] نظام، کاری نکردیم که نسل آینده را جذب این نظام و انقلاب کنیم.»

ابراهیم متقی، رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران نیز در این نشست گفت: «اگر جامعه احساس کند که بعد از انتخابات شرایط اقتصادی بهتر می‌شود، مشارکت انتخاباتی بالای 65 درصد خواهد بود. همچنین اگر جامعه احساس کند که فضای آرامش وجود خواهد داشت، میزان رقابت افزایش پیدا می‌کند.» او ادامه داد: «اگر جامعه احساس کند که به‌طور مثال سال گذشته دانشگاه تهران نیروی حراست بیشتری نسبت به اعضای هیئت علمی جذب کرده است، مردم واکنش منفی نشان می‌دهند. زیرا این یک نماد بیرونی دارد، نماد بیرونی را افراد می‌بینند. خیلی وقت‌ها ما ذهنیت‌ها را جدی نمی‌گیریم، افراد در درون خودشان واکنش منفی نشان می‌دهند اما چه زمانی واکنش منفی نشان می‌دهند؟ برای نمونه در فضای انتخابات.»

عباس عبدی، تحلیل‌گر سیاسی در حاشیه این نشست اظهار کرد: «اگر به خود این جلسه نگاه کنیم، جلسه چیزی ندارد و آدم‌های این جلسات ذهن‌شان پُرتر از این است که حرف دیگری را بشنوند اما بازنشر این مطالب اهمیت دارد و از این منظر خوب است. البته حرف زدن بدبینی‌ها را هم کمی کمتر می‌کند. برای من مهم نیست که اصلاح‌طلبان لیست بدهند. این مسئله نیست. فارغ از این ادعا که اصلاح‌طلبان لیست دارند، مسئله اصلی این است که آیا مردم امیدی دارند که از طریق انتخابات مشکلات‌شان حل شود؟ اگر این امید وجود داشته باشد که خوب است. من بعید می‌دانم بیشتر از ۳۵ درصد مشارکت داشته باشیم. اینکه ۱۰۰۰ کاندیدا باشد یا ۱۰ هزار هیچ تاثیری ندارد. اگر ۱۰۰۰ نفر باشند انتخاب ساده‌تر است یا پنج نفر؟ به شرطی که پنج نفر همه سلایق جامعه را نمایندگی کنند. انتخابات باید حزبی باشد تا مردم به لیست و برنامه‌های حزب رای دهند ولی الان هیچکدام از احزاب چنین برنامه‌ای ندارند.»

مصطفی میرسلیم، نماینده مجلس در حاشیه این نشست، اظهاراتی انتخاباتی داشت. رئیس شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی گفت: «با پیروزی انقلاب اسلامی موانع رسیدن مردم به استقلال سیاسی و نجات از بند طاغوت برداشته شد ولی برخی از آرمان‌های انقلاب همچنان باقی است و در برخی، ریشه‌های وابستگی قطع نشده است. برای تحقق اهداف انقلاب اسلامی باید دو کار از سوی مردم صورت می‌گرفت؛ اول، شناخت جریانی بود که با خصومت با ایران و انقلاب برخورد می‌کرد و هنوز هم مشغول فعالیت است. این شناخت برای ما ضروری است زیرا در غیر این صورت ضربه می‌خوریم و اقدام دیگر این است که ساختارهای دوران طاغوت مانع رسیدن به اهداف انقلاب می‌شد که باید این ساختارها اصلاح و مقررات مناسب وضع می‌شد. برای این منظور باید مردم وارد صحنه شوند و با ساماندهی مناسب این دو اقدام انجام شود. تشکل‌های سیاسی و تشکیل احزاب می‌تواند به انجام این دو اقدام کمک کند.»

میرسلیم اضافه کرد: «با شورای ائتلاف لیست مشترک نخواهیم داشت اما با برخی احزاب فهرست مشترک خواهیم داشت و به‌زودی این لیست منتشر می‌شود. پنج ماه پیش فکر می‌کردم به لیست واحد برسیم. میان اصولگرایان و اصلاح‌طلبان اتفاق‌نظر وجود ندارد. از سویی سنت کار حزبی هنوز قوی نشده است و احتمالاً اصولگرایان سه یا چهار فهرست و اصلاح‌طلبان یک یا دو فهرست منتشر کنند. با تنوع فهرست‌ها از این سو موافقم که به مشارکت کمک می‌کند اما از سویی شاید در این تشتت آرا، انتخابِ بهترین‌ها حاصل نشود و به تضعیف سطح کیفی و تخصصی نمایندگان بیانجامد.»

سیدمحمد حسینی، معاون امور مجلس دولت سیزدهم نیز در این نشست حاضر بود. حسینی با تاکید بر اینکه برخلاف دولت‌های گذشته، رئیس‌جمهور هیچ حزبی ندارد، گفت: «بر این اساس دولت در انتخابات هیچ دخالتی نخواهد کرد و حتی به اعضای دولت تاکید کردند از هیچ لیست یا حزب و فهرستی در انتخابات حمایت نکنند.» معاون رئیسی اضافه کرد: «با توجه به تایید حدود ۱۵ هزار داوطلب در انتخابات پیش روی مجلس رقابت خوبی شکل می‌گیرد و این رقابت می‌تواند منجر به مشارکت بالا در انتخابات باشد.»