قتل عام در پناهگاه امن

مسئولیت کشته‌شدن صدها غیرنظامی در بیمارستان و کلیسای مسیحیان غزه بر عهده کیست؟

سه‌شنبه‌شب حمله جنایتکارانه به یک بیمارستان در نوار غزه باعث به خاک و خون کشیده‌شدن صدها فلسطینی شد. این خبر بلافاصله از سوی وزارت بهداشت فلسطین در غزه با عنوان «شهادت ۵۰۰ فلسطینی بر اثر بمباران هوایی اسرائیل منتشر شد.» درحالی‌که در ساعات بعد از انتشار این خبر، جهانیان به سرعت این حمله را محکوم می‌کردند، مقام‌های اسرائیلی شروع به انتشار اخبار و اطلاعات ضدونقیضی کردند تا مسئولیت این حمله و تلفاتش را از گردن خود بازکنند. نهایتاً چند ساعت بعد از انتشار این خبر، سخنگوی ارتش اسرائیل مدعی شد که این انفجار بر اثر حمله اسرائیل اتفاق نیفتاده‌است، بلکه سقوط یک موشک عمل نکرده گروه جهاد اسلامی باعث وقوع آن شده‌است. البته سخنگوی جهاد اسلامی این ادعای ارتش اسرائیل را تکذیب کرده‌است.

غیبت مراجع مستقل

در سرزمینی محاصره‌شده که دسترسی آزاد خبرنگاران مستقل به آن غیرممکن است و خبرنگاران محلی در شرایط فرار از بمباران مداوم مناطق مسکونی، بدون داشتن برق و اینترنت مناسب و قابل اتکا، سعی می‌کنند تا اخبار را به بیرون از غزه بفرستند، «غبار جنگ» هر نتیجه‌گیری قطعی را در مورد عامل حمله به بیمارستان تعمیدی الاهلی عربی غزه غیرممکن می‌کند. هر آنچه در طول ۲۴ ساعت بعد از این حمله منتشر شد یا ادعاهای یک‌طرفه ارتش اسرائیل بود و یا تحلیل‌های نظامی از طریق معدود تصاویر و ویدئوهای موجود از محل انفجار. مهدی حسن، خبرنگار و مجری شبکه ام‌اس‌ان‌بی‌سی می‌نویسد: «با توجه به اعتمادبه‌نفسی که اسرائیل در خصوص مسئولیت مرگ‌ها در بیمارستان نشان می‌دهد، مقام‌های اسرائیلی باید اجازه دهند که روزنامه‌نگاران خارجی و بازرسان بین‌المللی جنایات جنگی وارد غزه شوند تا خودشان از نزدیک ببینند، شواهد را از محل جمع‌آوری کنند و با شاهدان عینی مصاحبه کنند.»

با این حال انتظار زیادی از رژیم اسرائیل در مورد اجازه دادن به تحقیقات بین‌المللی نمی‌رود. اسرائیل حتی برای کمک‌های بشردوستانه حاضر به توقف موقت جنگ در ۱۲ روز گذشته نبود، چه برسد به اینکه اجازه ورود خبرنگاران و بازرسان مستقل را به منطقه بدهد. در طول ۱۲ روزی که از بمباران گسترده غزه و کشتار غیرنظامیان می‌گذرد، خبرنگاران یکی از اصلی‌ترین قربانیان این جنگ بودند. کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران گفته‌است که در طول ۱۱ روز نبرد در سرزمین اشغالی فلسطین ۱۷ خبرنگار جان باخته‌اند. براساس این گزارش ۱۳ خبرنگار فلسطینی، ۳ اسرائیلی و یک لبنانی در بین کشته‌شدگان هستند. همچنان ۸ خبرنگار مجروح و ۳ نفر مفقودالاثر یا اسیر هستند.

نظر دوستان و دشمنان

ادعای اسرائیل از سوی دولت‌های عربی و مسلمان پذیرفته‌نشد و روز چهارشنبه وزرای خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی، تقریباً یکصدا مسئولیت این اقدام را بر عهده اسرائیل دانستند و آن را محکوم کردند. در آن‌سو، متحدان و حامیان اسرائیل، ادعای این رژیم را پذیرفتند. جو بایدن که روز گذشته برای سفری وارد سرزمین اشغالی فلسطین شده‌بود، خطاب به بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل گفت: «من به شدت از انفجار دیروز بیمارستان در غزه مغموم و خشمگین شدم. براساس آنچه دیده‌ام، به نظر می‌رسد این کار تیم مقابل باشد، نه شما. اما آدم‌های زیادی هستند که چندان در این مورد مطمئن نیستند.» جو بایدن ساعاتی بعد از جمع خبرنگاران گفت این حرف را به دلیل «داده‌هایی که وزارت دفاع آمریکا» به او داده‌، بیان کرده‌است. ساعاتی بعد، آدرین واتسون، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا با انتشار بیانیه‌ای تاکید کرد: «درحالی‌که ما به جمع‌آوری اطلاعات ادامه می‌دهیم، ارزیابی کنونی ما براساس تصاویر هوایی، شنود و اطلاعات منبع باز، این است که اسرائیل مسئول انفجار دیروز در بیمارستان غزه نیست.»

جیمز کلورلی، وزیر خارجه بریتانیا با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی توئیتر، رسانه‌ها و دولت‌های مخالف اسرائیل را متهم کرد و نوشت: «خیلی‌ها فوری در مورد جان باختن تراژیک در بیمارستان الاهلی نتیجه‌گیری کردند. خطا کردن در این مورد جان‌های بیشتری را در خطر قرار می‌دهد. منتظر واقعیت‌ها باشید، آنها را به وضوح و کامل گزارش کنیم.»

اسناد غیرمستند

بعد از بلند شدن موج محکومیت‌ها و اعتراض‌های جهانی به حمله به بیمارستان تعمیدی الاهلی عربی غزه، رژیم اسرائیل در موقعیت دفاعی قرار گرفت و به سرعت تلاش کرد تا اسناد و مدارکی منتشر کند که مسئولیت این حمله را از گردن خود ساقط کند. نخستین اقدام‌های تردیدآمیز توسط مقام‌های اسرائیلی پاک کردن توئیت‌هایی بود که بلافاصله پس از حمله به بیمارستان الاهلی عربی منتشر کرده‌بودند. هنانیا نفتالی، یکی از سخنگویان رژیم اسرائیل بلافاصله پس از انتشار خبر توئیتی را منتشر کرد و گفت که «نیروی هوایی اسرائیل یک پایگاه تروریستی حماس را درون یک بیمارستان هدف قرار داده است». این توئیت بعد از دقایقی حذف شد. این سیاستمدار اسرائیلی ساعاتی بعد با انتشار توئیتی جایگزین از «خطای» خود عذرخواهی کرد و گفت، ارتش اسرائیل بیمارستان‌ها را هدف قرار نمی‌دهد و او اشتباهاً تصور کرده‌است که ارتش اسرائیل یک پایگاه حماس را هدف قرار داده ‌است. بنیامین نتانیاهو هم بلافاصله بعد از این حمله توئیتی را منتشر کرد و در آن نوشت: «این جنگی بین کودکان روشنایی و کودکان تاریکی است، جنگ بین انسانیت و قانون جنگل.» این توئیت نخست‌وزیر اسرائیل هم ساعتی بعد بدون هیچ توضیحی حذف شد. مقام‌های اسرائیلی در اظهارات خود مدعی شدند که ارتش اسرائیل هرگز بیمارستان‌ها را هدف قرار نمی‌دهد. این ادعا با خبرهایی که در طول روزهای گذشته و حتی ساعات بعد از حمله به بیمارستان الاهلی عربی منتشر شده‌بود، تناقض داشت. اسرائیل در طول ۱۱ روز نبرد، چندین بار به بیمارستان‌های غزه حمله کرده‌است. براساس گزارشی که در ابتدای هفته از تلویزیون دولتی اردن پخش شد، بیمارستان صحرایی اردن بر اثر حملات اسرائیل و همچنین مناطق پیرامونی آن برای مدتی خدمات خود را متوقف کرد. روز گذشته هم خبرنگار الجزیره عربی گزارش داده‌است که ساعتی بعد از حمله به بیمارستان تعمیدی الاهلی عربی غزه، هواپیماهای اسرائیلی اطراف بیمارستان اروپایی غزه در خان یونس را هم بمباران کرده‌اند. مقام‌های فلسطینی از جمله معاون وزارت بهداشت فلسطین در غزه و سفیر فلسطین در ژاپن هم در مصاحبه با رسانه‌ها تصریح کردند که پیش از حمله به بیمارستان الاهلی عربی، تردیدهای دیگر بر اثر انتشار ویدئوهای مختلف از زمان حادثه توسط اسرائیل تشدید شد. این ویدئوها که برخی از آنها توسط حساب‌های کاربری رسمی ارتش اسرائیل منتشر می‌شدند، مدعی بودند در زمان حمله به بیمارستان ضبط شده‌اند و نشان می‌دهند که یک موشک فلسطینی بعد از آنها در آسمان از کار می‌افتد، به زمین می‌خورد و باعث انفجار می‌شود. اما جزئیات غلط و جعلی در این ویدئوها باعث افزایش تردیدها نسبت به آنها شد. برای مثال در ویدئویی که حساب کاربری اسرائیل در توئیتر منتشر کرده‌بود، تاریخ یکی از ویدئوها مربوط به سال گذشته بود. ساعتی بعد اکانت اسرائیل با استفاده از ویژگی ادیت در توئیتر این ویدئو را حذف کرد. ویدئوی دیگری که ارتش اسرائیل منتشر کرد، نشان می‌دهد که تعدادی موشک از سمت محل قرار گرفتن بیمارستان به سمت اسرائیل شلیک می‌شود و بعد انفجاری در زمین رخ می‌دهد. در این ویدئو هم مسیر حرکت موشک‌ها خلاف جهت محل قرار گرفتن بیمارستان است و معلوم نیست چگونه موشک‌هایی که به سمت مخالف رفته‌اند، ممکن است عامل انفجار بیمارستان باشند. در عین حال ساعتی که این ویدئو نشان می‌دهد، بیش از ۳۰ دقیقه با زمان انفجار بیمارستان اختلاف دارد. در ویدئویی دیگر جسمی نورانی از آسمان به زمین می‌افتد. تحلیل‌گران می‌گویند این ویدئو هرچند می‌تواند نشان‌دهنده سقوط یک موشک از آسمان باشد، اما به این دلیل که بعد از فرود جسم نورانی در پس‌زمینه تاریکی، برقی به وقوع نمی‌پیوندد و آتش‌سوزی بر روی زمین دیده نمی‌شود، این ویدئو هم نمی‌تواند ثابت کند که عامل انفجار آن جسم نورانی بوده‌است، چراکه در پس‌زمینه تاریکی، اثری از انفجار پس از سقوط جسم نورانی دیده نمی‌شود.

سخنگوی ارتش اسرائیل همچنین مدعی شد که گفت‌وگویی میان دو مقام حماس را شنود کرده‌است که در مورد سقوط و بد عمل کردن یک موشک جهاد اسلامی و سقوط آن در بیمارستان با یکدیگر گفت‌ؤگو می‌کنند. این ادعا بعد از انتشار فایل صوتی مدنظر مورد تردید قرار گرفت. از جمله برخی کارشناسان گفتند که لهجه عربی افرادی که صدای آنها در فایل به گوش می‌رسد لهجه اهالی غزه نیست و در عین حال برخی کارشناسان هم مدعی شدند که فایل مذکور یک فایل استریو است که دو لاین متفاوت دارد و نمی‌تواند از یک شنود برداشته‌شده‌باشد.

قدرت سلاح‌های گروه‌های فلسطینی

مسئله دیگری که توسط تحلیل‌گران به‌عنوان دلیلی برای رد کردن ادعای اسرائیل در خصوص عمل نکردن یک موشک جهاد اسلامی به‌عنوان عامل حمله به بیمارستان از سوی تحلیل‌گران و رسانه‌ها مطرح شد، این بود که گروه‌های مقاومت فلسطینی دارای سلاح‌هایی با توان کافی نیستند که انفجاری بزرگ با این حجم از تلفات در بیمارستان ایجاد کنند. ارتش اسرائیل بعد از حمله به بیمارستان الاهلی عربی اطلاعاتی را منتشر کرد که براساس برآورد اسرائیل دست‌کم 7/12 درصد از راکت‌ها و موشک‌های شلیک‌شده توسط گروه‌های فلسطینی دچار مشکل فنی می‌شوند و در خاک غزه سقوط می‌کنند. براساس این اطلاعات از زمان آغاز عملیات نظامی اسرائیل علیه غیرنظامیان غزه، هرچند هزاران راکت از مرزهای غزه عبور کرده‌اند و به سرزمین‌های اشغالی ۱۹۴۸ رسیده‌اند، اما تاکنون ۴۵۰ راکت گروه‌های مقاومت در غزه سقوط کرده‌است.

خبرنگار بی‌بی‌سی در قدس شرقی به این شبکه تلویزیونی می‌گوید: «با توجه به میزان تخریب، نمی‌توان چیزی جز این فرض کرد که این حمله نتیجه چیزی جز یک یا چند حمله هوایی اسرائیل باشد. ما وقتی پرتاب راکت‌ها از غزه را می‌بینیم، تاکنون شاهد انفجاری در این ابعاد نبودیم، در چنین حملات راکتی حداکثر ۵ یا ۱۰ نفر آدم ممکن است کشته‌شوند، اما هرگز چیزی در ابعاد این انفجار در ویدئویی که من دیدم، تاکنون [بر اثر راکت‌های فلسطینی] ندیده‌ایم.» خبرنگار ام‌اس‌ان‌بی‌سی در اسرائیل هم می‌گوید: «راکت‌های فلسطینی بر خلاف بمب‌های پرقدرت و خوشه‌ای، نمی‌تواند چنین حجمی از تخریب ایجاد کند. بمب‌های اسرائیلی توانایی کشتن صدها نفر را دارد. ما مواردی را در گذشته داشتیم که ارتش اسرائیل چیزهایی را بلافاصله بعد از یک اتفاق ادعا کرده‌است و در بلندمدت مشخص شده‌است که حقیقت ندارند. برای مثال زمانی که شیرین ابوعاقله، روزنامه‌نگار فلسطینی در کرانه باختری کشته‌شد، ارتش اسرائیل ابتدا مدعی شد که او توسط تفنگداران فلسطینی کشته‌شده است و ماه‌ها و ماه‌ها بعد بود که عاقبت پذیرفتند یک سرباز اسرائیلی این شلیک را انجام داده‌است.»

موشک مقاومت یا بمب اسرائیلی؟

مایک میهایلوویچ، نویسنده کانادایی و نظامی پیشین با تحلیل ویدئویی که از لحظه انفجار بیمارستان الاهلی عربی غزه می‌نویسد: «پس از چند بار گوش دادن به صدای انفجار و با مقایسه صدایی که به گوش می‌رسد با صدای برخورد یک بمب JDAM با هدف، می‌توان مشابهت را احساس کرد: صدای پیوسته در پس‌زمینه و پس از آن صدای جیغ‌مانند سریع. اینها ویژگی‌های صدای این بمب هستند. احتمال دیگری که وجود دارد این است که این صدای موشکی مانند موشک LORA باشد که سر جنگی آن دقیقاً صدای جیغ مانند و تیزی مانند بمب‌های JDAM دارد. در چنین شرایطی احتمال انفجار یک موشک حماس در پایین‌ترین رده فهرست متهمان قرار دارد، البته مثل همیشه تا پیش از اینکه چیزی اثبات شود، همه چیز امکان‌پذیر است.» تحلیل‌گرانی که ویدئوها و تصاویر منتشرشده از محل اصابت عامل انفجار را بررسی کرده‌اند، نظریه‌های مختلفی در این مورد ارائه داده‌اند. جاستین برانک، پژوهشگر موسسه RUSI در حوزه نظامی با انتشار عکس‌های منتشرشده از پارکینگ بیمارستان می‌نویسد: «هیچ فرورفتگی ناشی از انفجار بمب یا ترکش‌هایی که با محل برخورد سری بمب‌های JDAM/MK80 نیروی هوایی اسرائیل سازگار باشد در محل انفجار دیده نمی‌شود. البته این نتیجه‌گیری قطعی نیست، اما اگر این عکس نشان‌دهنده مجموعه آسیب باشد، آنگاه احتمال حمله هوایی کمتر و احتمال آن بیشتر است که یک موشک عمل نکرده و آتش‌سوزی ناشی از سوخت آن، عامل انفجار باشد.» با این حال، چنین نتیجه‌گیری‌ای با صدا و ابعاد انفجار سازگار نیست. مایک میهایلوویچ می‌نویسد: «فقط اندازه انفجار نشان می‌دهد که قاعدتاً باید ماده منفجره‌ای در حجم ۴۰۰ کیلوگرم باعث آن شده‌باشد. خیلی سخت می‌توان باور کرد که حماس بتواند چنین حجمی از مواد منفجره باکیفیت را در سر جنگی یک راکت بدوی با استانداردهای این گروه قرار بدهد. منصفانه اگر بگویم، غیرممکن نیست، اما نیازمند پیچیدگی‌هایی است که به سادگی امکان‌پذیر نمی‌شود.» این تحلیل‌گر نظامی ادامه می‌دهد: «اسرائیل گفته‌است که تاکنون 6 هزار بمب از زمان حمله حماس بر نوار غزه ریخته‌است، فقط با محاسبات آماری به سادگی می‌توان تصور کرد که از این تعداد بمب تعدادی اشتباه پرتاب شده‌باشند، هدایت را در میان راه از دست داده‌باشند یا اینکه دچار اشکال فنی و مکانیکی شده‌باشند.»

دروغ‌های بزرگ

دولت اسرائیل در طول سالیان گذشته بارها و بارها در مورد مسئولیت حملات و رویدادهایی که به کشته شدن فلسطینیان منجر شده‌است، دروغ گفته‌است. در طول ۱۲ روز گذشته اسرائیل بارها و بارها در مورد رویدادهای مختلف جنگ دروغ گفته‌است. مشهورترین دروغ رژیم اسرائیل در جنگ اخیر، ادعا در مورد کشتار کودکان اسرائیلی از جمله این ادعاها بود که حتی از زبان رئیس‌جمهور آمریکا هم تکرار شد. البته کاخ سفید ساعاتی بعد از آنکه رئیس‌جمهور آمریکا، ادعای سربریدن کودکان اسرائیلی را تکرار کرد، کاخ سفید از این ادعا عقب‌نشینی کرد و گفت که هیچ مدرک تاییدشده‌ای در این مورد به رویت رئیس‌جمهور آمریکا نرسیده‌است و فقط براساس ادعاهای مقام‌های اسرائیلی این اظهارات مطرح شده‌است. مقام‌های اسرائیلی و برخی رسانه‌های این رژیم مدعی شده‌بودند که ۴۰ کودک اسرائیلی در حمله حماس به مناطق پیرامونی غزه «سربریده شده‌اند.» بعد از بارها تکرار شدن این ادعا در رسانه‌های جهان، عاقبت مقام‌های اسرائیلی از ارائه سندی در مورد این ادعا بازماندند. مشخص شد برخی از عکس‌هایی که به‌عنوان شاهد این ادعا منتشر شده‌است، عکس‌های ساخته‌شده توسط هوش مصنوعی هستند. نهایتاً رسانه‌ها به این نتیجه رسیدند که این ادعا از اساس یک دروغ تبلیغاتی برای تحریک احساسات عمومی بوده‌است.

در همین روزها، ادعای بمب‌گذاری حماس در مسیر خانواده‌های فلسطینی که قصد داشتند از شمال غزه به جنوب بروند، ادعای دیگری بود که از سوی رسانه‌های اسرائیلی مطرح شد. اسرائیل، چند روز بعد از آغاز عملیات نظامی علیه شهروندان غزه، با انتشار بیانیه‌هایی از ساکنان شمال غزه خواسته‌بود تا این منطقه را تخلیه کنند و به جنوب بروند. سازمان‌های بین‌المللی با اشاره به حضور بیش از یک میلیون و ۱۰۰ هزار فلسطینی در شمال غزه، تاکید کردند که عملی کردن این خواسته اسرائیل غیرممکن است. با همه این احوال بسیاری از فلسطینی‌ها تلاش کردند که از بیم جان‌شان به سمت جنوب حمله کنند. اما انفجار در مسیر حرکت فلسطینیان از شمال به جنوب باعث کشته‌شدن ده‌ها شهروند فلسطینی شد. رسانه‌های اسرائیلی، مدعی شدند که این انفجار بر اثر بمب‌گذاری حماس اتفاق افتاده‌است، اما رسانه‌های بین‌المللی با بررسی فیلم‌ها و شواهد در صحنه ثابت کردند که اسرائیل عامدانه افرادی را که سعی داشتند از شمال به جنوب حرکت کنند هدف قرار دهد.

دروغ‌های اسرائیل منحصر به روزهای اخیر نمی‌شود. سال گذشته در پی کشته‌شدن شیرین ابوعاقله، خبرنگار فلسطینی-آمریکایی شبکه خبری الجزیره، اسرائیل مدعی شد که این خبرنگار بر اثر تیراندازی گروه‌های فلسطینی کشته‌شده‌است. ماه‌ها گذشت تا عاقبت ارتش اسرائیل بپذیرد که تیری که به سر این خبرنگار فلسطینی شلیک شده‌است از اسلحه یک نیروی نظامی اسرائیلی خارج شده‌است. تابستان پارسال اسرائیل مدعی شده‌بود که یک موشک عمل نکرده جهاد اسلامی باعث کشته‌شدن ۵ کودک فلسطینی در غزه شده‌است. دروغ بودن این ادعا مدتی بعد روشن شد و معلوم شد که این کودکان در حمله هوایی اسرائیل کشته‌شده‌اند.