نگرانی چین از مبارزان خارجی در سوریه

9 ماه از سقوط بشار اسد در سوریه می‌گذرد و چین هنوز دولت جدید این کشور به‌رهبری احمدالشرع را به رسمیت نشناخته است. 

پکن، شریک استراتژیک رژیم پیشین سوریه، نگران برتری مبارزان خارجی اویغور در داخل ساختارهای امنیتی و دفاعی است. 

در حالی که پکن از طریق سفیر خود با دولت جدید سوریه تعامل می‌کند، نگرانی‌های آن به این معنی است که احتمالاً در اقدامات خود خویشتن‌داری کند و شاید در حمایت از هر اقدامی برای لغو تحریم‌های باقیمانده سازمان ملل بر احمد الشرع و دیگر مقامات آن مردد باشد. 

در عوض الشرع احتمالاً مبارزان خارجی را که بخش مهمی از پایگاه حمایتی‌اش را در میانه بی‌ثباتی ادامه‌دار و درگیری با گروه‌های دیگر تشکیل می‌دهند، سرکوب نخواهد کرد. 

این بن‌بست در طول ماه مهمی برای الشرع اتفاق افتاده است؛ برگزاری انتخابات برای اواسط سپتامبر و پیش از زمانی برنامه‌ریزی شده که رهبر جدید سوریه قرار است برای اولین بار در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کند. در درازمدت، این امر می‌تواند سیاست پوشش ریسک دمشق با هدف اجتناب از وابستگی بیش از حد به آمریکا را تضعیف کند. 

انگیزه رویکرد پکن در قبال رژیم جدید عمدتاً به نگرانی‌های امنیتی مربوط می‌شود، نه منافع تجاری. 

پکن از انتصاب جدید مبارزان اویغور از حزب اسلامی ترکستان یا TIP در نیروهای دفاعی و امنیتی نگران است. حزب اسلامی ترکستان گروهی از شبه‌نظامیان مسلمان است که در دوران جنگ داخلی 13 ساله در کنار گروه پیشین الشرع، هیئت تحریرالشام علیه رژیم اسد مبارزه کردند. این گروه عمدتاً از اویغورهای استان سین کیانگ تشکیل شده است. 

طبق گزارش‌ها حدود 3500 مبارز، اکثراً اویغورهای TIP وارد یگان تازه تاسیس داخلی ارتش سوریه، لشکر هشتادوچهارم شده‌اند. عبدالعزیز داود خداوردی، ملقب به زاهد، رهبر TIP در سوریه، به درجه سرتیپی در ارتش سوریه رسید. 

در ماه‌های ژانویه و آوریل، و دوباره در ماه اوت، فو کنگ، فرستاده ویژه چین در سازمان ملل علناً به شورای امنیت هشدار داد «مبارزان تروریست خارجی» همچنان در سوریه فعال‌اند و گروه TIP را مستقیماً مخاطب قرار داد و دمشق را تشویق کرد تا به «وظایف ضدتروریستی» خود عمل کند. 

فو همچنین به‌طور مشخص مبارزان خارجی را عامل خشونت در منطقه ساحل غربی سوریه در ماه مارس و السویدا در ماه جولای مرتبط دانست.  نگرانی‌های چین از حضور مبارزان خارجی بازتابی از چشم‌انداز بدبینانه به آینده سوریه است. پکن از سناریویی نگران است که در آن مبارزان اویغور توجه خود را به سمت چین یا منافع چینی‌ها تغییر دهند.

این نگرانی‌ها از عباراتی است که خود حزب TIP استفاده می‌کند. تصاویر ویدئویی که از سوی این سازمان پس از سقوط رژیم اسد در دسامبر 2024 منتشر شد نشان داد که عملیات اصلی آنها «آزادی مسلمان‌های شرق ترکستان از اشغال چینی‌ها، با اشاره به سین‌کیانگ است. گزارش‌های پیشین سازمان ملل «نقض جدی حقوق بشر» علیه جمعیت اویغورها در سین‌کیانگ را مطرح کرده‌اند؛ گزارش‌هایی که پکن رد می‌کند. 

سناریوی دیگر می‌تواند هدف قرار گرفتن منافع تجاری چینی‌ها در خاورمیانه، حمله به شرکت‌های چینی و شهروندان آنها در پاکستان باشد. 

اهداف احتمالی می‌تواند شامل سرمایه‌گذاری‌ها برای ابتکار کمربند و جاده و منابع تامین انرژی از عراق باشد. این اهداف اهمیت ویژه‌ای دارند چون پکن 35درصد از کل نفت عراق را وارد می‌کند و شرکت‌های انرژی چین بیشترین سهم از سرمایه‌گذاری‌های خارجی در نفت عراق و بخش‌های گازی دارد. این نگرانی‌ها باعث شده تا چین دولت الشرع را به رسمیت نشناسد.  شی هونگ‌وی، سفیر چین در چندین دیدار با الشرع و دیگر مقامات احترام به حاکمیت سوریه را ابراز کرده است. با این حال چین از حمایت از رهبران جدید این کشور امتناع می‌کند و سطح تعاملات دیپلماتیک خود را محدود نگه داشته است. 

پکن معتقد است که سوریه همچنان در مرحله گذار قرار دارد و از روند سیاسی «به‌رهبری سوری‌ها و با مالکیت سوری‌ها» مطابق با قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل حمایت می‌کند. 

رویکرد دیپلماتیک دوگانه چین در سوریه آینه‌ای از رویکرد آن در کشورهای دیگری است که در طبقه‌بندی تهدید یا بسیار نزدیک به آمریکا قرار می‌دهد. 

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید