موانع بسیار آقای صلح‌ساز

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا در سخنرانی خود در مراسم تحلیف در 20 ژانویه 2025 به مردم آمریکا وعده داد:‌ «باافتخارترین میراث من به‌عنوان یک صلح‌ساز و متحدکننده خواهد بود.»‌ با گذشت سه هفته از ریاست‌جمهوری ترامپ می‌توان گفت که هیچ‌کس ترامپ را به‌عنوان یک متحدکننده به یاد نخواهد آورد اما او هنوز فرصتی برای ادعای صلح‌ساز بودن خود دارد. 

البته این روزها ترامپ مثل یک صلح‌طلب صحبت نمی‌کند. او هم‌اکنون چندین همسایه آمریکا را به‌منظور افزایش قلمرو این کشور تهدید کرده، به جنگ با کارتل‌های مکزیکی فکر کرده و پیشنهاد اشغال نوار غزه توسط سربازان آمریکایی پس از کوچ اجباری ساکنان آن را مطرح کرده است اما در عین حال او همچنان بر مذاکرات صلح در اوکراین پافشاری می‌کند، تمایل به توافق هسته‌ای جدید با ایران را نشان داده و به ازسرگیری مذاکرات با کره شمالی اشاره کرده است. 

در نهایت اینکه آیا ترامپ می‌تواند صلح‌ساز باشد به شخص خود رئیس‌جمهور برمی‌گردد؛ به‌ویژه توانایی او برای حفظ تمرکز دولت و تمایل او به استقامت در مذاکرات و انتقادهای سخت به جای تسلیم و بازگشت به مواضع ستیزه‌جویانه. به‌نظر می‌رسد بدبینی امر موجهی باشد.  سابقه عملکرد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور و نامزد در برقراری صلح بسیار ضعیف است. درست است که بار آخری که او رئیس‌جمهور بود هیچ جنگی آغاز نشد اما به‌جنگ با ایران نزدیک شد و در مقابل کره‌شمالی پیش از مذاکرات ناموفق به تبادل لفاظی‌های «آتش و خشم» پرداخت.

او همچنین با وجود اشاره به خروج از سوریه و عقب‌نشینی از اروپا، به هیچ چنگی پایان نداد یا هیچ سرباز آمریکایی را به خانه برنگرداند. ترامپ در سال گذشته به‌عنوان یک نامزد از دولت بایدن به‌دلیل خروج فاجعه‌بار از افغانستان که مذاکرات آن را خود انجام داده بود و دستاورد صلح‌طلب او به‌شمار می‌رود، انتقاد کرد.  با این حال به‌نظر می‌رسد ترامپ در مورد انعقاد یک توافق صلح با روسیه بر سر اوکراین جدی است حتی اگر نتواند همانطور که قول داده بود آن را در روز اول ریاست‌جمهوری خود مدیریت کند.

او اخیراً صحبت زیادی درباره کره شمالی نکرده است اما بیانیه‌های قبلی او درباره «عشق به دیکتاتور کره شمالی» نشان می‌دهد که او معامله با پیونگ‌یانگ را کاری ناتمام می‌بیند.  آنچه غافلگیرکننده‌تر است، اظهارات اخیر ترامپ مبنی بر توافق هسته‌ای جدید و تنش‌زدایی گسترده‌تر با ایران است. او این موضوع را با پیشنهاد اینکه پرونده ایران به استیو ویتکاف، غول املاک که ظاهراً معامله بستن را ارزش می‌داند سپرده شده و با مسدود کردن علنی جنگ‌طلبانی مثل مایک پمپئو، ‌وزیر امور خارجه سابق و معاونش برایان هوک از دولت جدید نشان داده است.

در مورد اسرائیل و فلسطین، ترامپ می‌گوید که او به‌دنبال صلح است؛ امری که خیلی آشکار به‌نظر نمی‌رسد. درست است که حمایت او از طرح آتش‌بسی که دولت بایدن برای غزه تنظیم کرده بود برای جلب موافقت نهایی دولت اسرائیل امری حیاتی بود. ترامپ از نظر ظاهری با دولت بایدن هم‌عقیده است که عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان می‌تواند آرامشی در روابط اسرائیل و فلسطین ایجاد کند اما به‌سختی می‌توان آن را یک طرح صلح نام‌گذاری کرد؛ به‌ویژه پس از طرح پیشنهادی حذف کامل فلسطینیان از غزه قبل از توسعه دوباره منطقه به «ریویرای خاورمیانه»، که با توجه به لزوم جابه‌جایی اجباری 2 میلیون نفر امری صلح‌آمیز باشد. 

به‌نظر می‌رسد مانند توافق آبراهام که دولت قبلی ترامپ میانجیگری کرد، ترامپ بیشتر به سودآوردی برای مشتریان آمریکایی، اسرائیل و عربستان، علاقه‌مند است تا هرچیزی برای فلسطینیان. هر کدام از این تلاش‌ها، اوکراین، کره شمالی، ایران و اسرائیل چالش‌های سیاسی منحصربه‌فردی را ارائه می‌کنند اما تمام آنها با مجموعه‌ای از موانع داخلی روبه‌رو هستند. یکی افکار عمومی است. خرد متعارت در سیاست ایالات متحده این است که ایجاد صلح برای سیاستمداران خطرناک‌تر از شروع جنگ است. اما درحالی‌که صلح‌طلب بودن به‌ندرت مزیتی بزرگ محسوب می‌شود، توافقنامه‌های صلح می‌توانند بر نظر رای‌دهندگان تاثیر بگذارند و آنها دنبال‌کنندگان صلح را مجازات نمی‌کنند.

کارشناسان طیف‌های مختلف معتقدند که ترامپ به‌دلیل وعده پایان دادن جنگ‌های خارج از کشور رای آورد. اما نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند سیاست خارجی مسئله اصلی رای‌دهندگان نبوده است. در هر صورت شواهد نشان می‌دهند آن‌دسته از رای‌دهندگانی که به‌دلیل سیاست خارجی به ترامپ دادند دلیل آن هاله‌ای از قدرت و تغییر بوده و نه وعده‌های ترامپ. حامیان ترامپ ظاهراً با توافق با ایران، دیدگاه رئیس‌جمهور نسبت به ناتو و اظهارات او مبنی بر عدم دفاع از تایوان موافق نیستند اما هیچ مجازاتی را برای او قائل نیستند.