تهدیدات راهبردی امضای معاهده دفاعی- امنیتی آمریکا برای عربستان
در چهار سال گذشته، عربستان و رژیم‌صهیونیستی با تلاش‌های آمریکا، گام‌های مهمی را در مسیر سازش، همگرایی و همکاری‌های منطقه‌ای برداشته‌اند، اما امروز بنا به دلایل مختلف از جمله پیامدهای راهبردی ناشی از عملیات طوفان‌الاقصی برای رژیم‌صهیونیستی، جنگ غزه و ابعاد بین‌المللی آن، فشارهای ناشی از افکار عمومی، گسترش عمق و دامنه احساسات ضدصهیونیستی در منطقه و کشورهای اسلامی و همچنین مقاومت رژیم‌صهیونیستی در مقابل به رسمیت شناختن فلسطین به‌عنوان یک کشور مستقل، روند سازش بین ریاض و تل‌آویو کُند و با مانع مواجه شده است.
با وجود این، دولت آمریکا همچنان به‌دنبال پیشبرد طرح سازش است و حتی در بحبوحه ماه‌ها گفت‌وگوی بی‌نتیجه آتش‌بس میان رژیم‌صهیونیستی و حماس، تلاش‌های دیپلماتیک گسترده‌تر خود را برای برقراری مناسبات دیپلماتیک میان ریاض – تل‌آویو متوقف نکرده است.
اخیراً، دولت بایدن تقویت روابط دفاعی و امنیتی با عربستان را به‌عنوان «مشوقی» برای امضای توافق سازش این کشور با رژیم‌صهیونیستی در دستور کار قرار داده است. در این راستا، کاخ سفید با هدف «تسهیل و تسریع» روند سازش ریاض – تل‌آویو، در حال نهایی کردن معاهده‌ای با عربستان است که ایالات متحده را متعهد می‌کند تا از این کشور در مقابل حملات خارجی دفاع کند.
هنوز از جزئیات کامل پیشنهاد امنیتی و دفاعی بایدن به ریاض گزارش رسمی منتشر نشده است، اما براساس گمانه‌زنی‌های موجود و اخبار منابع غربی، آنچه که دولت آمریکا به عربستان ارائه کرده است در واقع، چیزی شبیه معاهده امنیتی و دفاعی این کشور با ژاپن است که در دهه ۱۹۶۰ امضا شده است.
براساس معاهده مذکور که بخشی از یک معامله دفاعی، نظامی و امنیتی بزرگ‌تر است، آمریکا متعهد به دفاع از عربستان در مقابله با حملات نظامی خارجی خواهد بود. در مقابل، آمریکا این اجازه را خواهد داشت که از سرزمین و آسمان عربستان برای حفاظت از منافع خود و شرکا و متحدانش در منطقه استفاده کند. علاوه‌براین، ریاض در ازای توقف خرید تسلیحات چینی و ایجاد محدودیت برای سرمایه‌گذاری چین در این کشور که برای عربستان هزینه‌ساز خواهد بود، تجهیزات پیشرفته نظامی از آمریکا دریافت خواهد کرد.
اجرای معاهده دفاعی -امنیتی آمریکا با عربستان سعودی مستلزم تصویب دوسوم اعضای سناست که این مسئله روند امضای آن را «سخت» می‌کند، مگر اینکه سنای آمریکا از امضای طرح سازش ریاض – تل‌آویو مطمئن شود.
اگرچه پیشنهاد دفاعی - امنیتی دولت آمریکا به عربستان ماهیت وسوسه‌انگیزی دارد، اما در شصت سال گذشته به استثنای ژاپن با هیچ کشوری بسته نشده است، چراکه از منظر نگاه «فایده – هزینه»، دارای هزینه‌های به مراتب بیشتری برای ریاض است و در بلندمدت عربستان را با «تهدیدهای راهبردی» مواجه می‌کند.
چنین توافقی در صورتی که امضا شود، به آمریکا اجازه دسترسی به خاک عربستان را خواهد داد که این مسئله نه‌تنها موجب «نقض» استقلال، حاکمیت و امنیت ملی و تمامیت ارضی عربستان است، بلکه باعث پیچیده‌تر شدن روابط خارجی ریاض با کشورهای منطقه به‌ویژه در شورای همکاری خلیج‌فارس خواهد شد.
این مسئله ممکن است در سطح افکار عمومی عربستان نیز با توجه به پیامدهای امنیتی، سیاسی و اجتماعی حضور نیروهای آمریکایی در کشورهای میزبان، با «حساسیت‌ها» و «نگرانی‌های» جدی مواجه شود. امروز، افکار عمومی عربی به خوبی به این مسئله آگاه است که شاخص‌های امنیتی و سیاسی در کشورهایی که به اشکال مختلف با آمریکا معاهدات نظامی و امنیتی دارند یا میزبان نیروها و پایگاه‌های نظامی آمریکا هستند، در «وضعیت نامطلوبی» قرار دارد.
ضمن اینکه دولت‌های میزبان نیز به‌خاطر روند رو به رشد احساسات ضدآمریکایی، با «چالش‌های جدی» از سوی افکار عمومی و جریان‌های سیاسی داخلی مواجه‌اند.
از طرف دیگر، با وجود تلاش‌های گسترده و پیشنهادهای دفاعی - امنیتی آمریکا به عربستان سعودی، روند سازش با موانع و چالش‌های دشواری روبه‌روست که به مهمترین آنها اشاره می‌شود: اول اینکه در دوره پساعملیات طوفان‌الاقصی و جنگ غزه، سازش با رژیم‌صهیونیستی به مسئله‌ای «پرهزینه و چالش‌برانگیز» تبدیل شده است. ارائه پیشنهاد دفاعی جدید بایدن به ریاض، به‌خوبی نشان می‌دهد، بهای سازش با رژیم‌صهیونیستی تا چه اندازه پرهزینه و گران شده است.
دوم اینکه، عربستان نمی‌تواند مسئله افکار عمومی داخلی و منطقه‌ای و فشارهای ناشی از آن و همچنین خشم گسترده‌ای که بعد از تهاجم رژیم‌صهیونیستی به غزه علیه این رژیم شکل گرفته است را در هرگونه تصمیم‌گیری خود پیرامون سازش با رژیم‌صهیونیستی نادیده بگیرد.
بی‌توجهی به حساسیت‌های افکار عمومی، قطعاً می‌تواند باعث تحریک و بروز اعتراضات داخلی و همچنین «عصبانیت و واکنش» گروه‌های مقاومت در منطقه شود.
