اوکراین و مسئله مذاکره
جنگ در اوکراین به کابوسی برای مردم این کشور تبدیل شده است. صدها هزار تن از سربازان اوکراینی کشته یا زخمی شدهاند و زیرساختها و محیط زیست این کشور بهشدت تخریب شده است. با گذشت هر روز، امیدهای اوکراین برای دستیابی به اهداف خود کمرنگتر میشود و بخشهای بیشتری از خاک این کشور به اشغال درمیآید.
علاوه بر این، پیچیدگیهای متعددی که ریشه در آغاز و ادامه این جنگ دارند، صلح را به امری دشوار و دور از دسترس تبدیل کردهاند.
رئیسجمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، با وعدههای حداکثری، امید به پیروزی را در دل مردم اوکراین زنده نگه داشته است. حال، اگر صلحی با دستاوردهایی کمتر از آنچه وعده داده، حاصل شود، موقعیت او به شدت متزلزل خواهد شد.
زلنسکی که تاکنون اوکراین را در گرداب جنگ رهبری کرده، شاید نتواند کشور را به سوی صلح و ثبات رهنمون کند. او برای حفظ روحیه مردم و متحدان اوکراین، وعده بازپسگیری نهتنها تمام سرزمینها تا مرزهای پیش از جنگ، بلکه کل قلمرو اوکراین، از جمله دونباس و کریمه را که در سال ۲۰۱۴ از دست رفته بود، داده است. مذاکره برای پایان دادن به جنگ بدون بازپسگیری این مناطق و با از دست دادن اراضی بیشتر، برای زلنسکی بسیار دشوار خواهد بود.
علاوه بر این، تلاش زلنسکی برای آغاز مذاکرات صلح با وجود حکم قبلی مبنی بر عدم مذاکره با ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، دشوار خواهد بود. حتی اگر زلنسکی بخواهد با بازنگری در مواضع خود، ممنوعیت مذاکره را لغو کند و بهترین شرایط را برای اوکراین رقم زند، باز هم با مخالفت همان ملیگرایان افراطی روبهرو خواهد شد که پیش از جنگ او را از مسیر صلحطلبی در دوران مبارزات انتخاباتی منحرف کرده بودند. زلنسکی در سال ۲۰۱۹ با وعده اجرای توافق مینسک و آغاز روند صلح با روسیه، پترو پروشنکو را با کسب پیروزی قاطع مغلوب کرد. با این حال، واکنش منفی این گروههای تندرو در اوکراین و فقدان حمایت غرب سیاسی، او را از این مسیر منحرف ساخت.
در آن زمان رهبرانِ ملیگرای افراطی با تمرد علنی از زلنسکی، هشدار دادند برقراری آتشبس و عمل به وعدههای انتخاباتی وی، منجر به اعتراضات و اغتشاشات خواهد شد. علاوه بر این در اقدامی جدیتر، جان او را تهدید کردند. حتی دمیترو یاروش، بنیانگذار یک سازمان شبهنظامی با لحنی تهدیدآمیز گفت در صورت عملی شدن وعدههای انتخاباتی زلنسکی، «او جان خود را از دست خواهد داد.»
اگر زلنسکی پس از مرگ و ویرانی ناشی از جنگ، به برنامههای پیش از جنگ خود بازگردد، ممکن است با مقاومتهای مشابهی از سوی همان گروهها روبهرو شود؛ مقاومتی که به دلیل ویرانیها تشدید شده است.
میتوان زلنسکی را با رئیسجمهوری جایگزین کرد که در دوران صلح فعالیت کرده و بار کمتری بر دوش دارد. با این حال، طبق قوانین اوکراین، برگزاری انتخابات در زمان حکومت نظامی که همچنان برقرار است، ممنوع است. زلنسکی نیز برگزاری انتخابات را رد کرده است. شرایط جنگی و همچنین فرار بسیاری از اوکراینیها از کشور، برگزاری انتخابات را دشوار میکند. نظرسنجی انجامشده در فوریه ۲۰۲۴ نشان داد که ۴۹ درصد از اوکراینیها بهطور قاطع با برگزاری انتخابات در حال حاضر مخالف هستند و ۱۸ درصد نیز تا حدودی با آن مخالفت کردهاند. با این حال، این نظرسنجی از مشکل روششناختی رنج میبرد، چراکه به احتمال زیاد آوارگان مناطق شرقی و کسانی که اوکراین را ترک کردهاند، در آن لحاظ نشدهاند.
در حال حاضر، زلنسکی در سمت خود باقی خواهد ماند، اما بدون کمک نمیتواند برای پایان دادن به جنگ مذاکره کند. این کمک ممکن است از سوی ایالات متحده و شرکای غربی آن ارائه شود. اگرچه زلنسکی ممکن است توان سیاسی کافی برای عمل به وعدههای حداکثری خود یا جلوگیری از انتقام ملیگرایان افراطی نداشته باشد، اما اگر بتواند بگوید که قدرتهای غربی که وعده داده بودند تا هر زمانی که لازم باشد از تحقق این اهداف حمایت کنند، او را تحت فشار قرار دادهاند تا برای پایان دادن به جنگ مذاکره کند، شانس بیشتری برای پذیرش آن خواهد داشت.
یک راه جایگزین، مذاکره چندجانبه و بینالمللی است. مذاکرات جهانی اینچنینی میتواند بار سنگین مسئولیت شخصی را از دوش زلنسکی بردارد. این مذاکرات میتواند قدرت کافی برای مقابله با مخالفتهای افراطی ملیگرایان را به ارمغان بیاورد. ایالات متحده میتواند با صداقت این مذاکرات را به عنوان پیروزی و نه تسلیم در قبال «اصول بنیادی» معرفی کند.