نتیجه انتخابات تایوان و روابط پکن - واشنگتن

رأی‌دهندگان تایوانی، یک‌شنبه، لای‌چینگ‌ته، معاون اول رئیس‌جمهور از حزب پیشروی دموکراتیک یا دی‌پی‌پی را به ریاست‌جمهوری انتخاب کردند. این سومین پیروزی متوالی این حزب در ریاست‌جمهوری است و نشانه این که رأی‌دهندگان می‌خواهند در مسیر فعلی بمانند؛ هم در سیاست‌گذاری و هم در روابط فعلی ایالات متحده – چین – تایوان. ناکامی رقبا برای اتحاد، راه را برای پیروزی لای هموار کرد. لای هم با پیام ادامه مسیر رئیس‌جمهور کارزارش را پیش برد و به‌‌رغم حمایت نسبتاً پایین دولت در نظرسنجی‌ها، جذابیت حفظ مسیر فعلی برای تضمین پیروزی لای کافی بود. باید دید که این منجر به تشدید تنش با چین یا بین پکن و واشنگتن می‌شود یا نه. این را هم احتمالاً اقدامات و واکنش‌های علنی و غیرعلنی در همین روزها و هفته‌ها مشخص خواهد کرد.

بعید است که پیروزی لای، همین حالا بحران جدیدی کلید بزند اما تضمین می‌کند که گفت‌وگوها از دو سوی تنگه ادامه نخواهد یافت. فقدان گفت‌وگو با افزایش فشار چین و نزول روابط بین آمریکا و چین همزمان شده و در آن نقش داشته است. در نتیجه تنش‌هایی که در هشت سال گذشته شکل گرفته‌اند، تا آینده معلوم، بالا خواهند ماند. دولت بایدن پیش از این هم در حال افزایش این تنش‌ها بود. هفته گذشته دولت بایدن اعلام کرد بعد از انتخابات، هیئت نمایندگی با مقامات ارشد به تایوان خواهد فرستاد. چین این تصمیم را محکوم کرد و گفت دولت آمریکا باید «دست از ارسال پیام‌های نادرست به نیروهای جدایی‌طلب حامی استقلال تایوان بردارد و از دخالت در انتخابات منطقه تایوان به هر شکل، خودداری کند.» حکومت چین هم به نوبه خود با تهدید به اقدامات مجازاتی در حوزه تجارت، در حال افزایش فشار بر تایوان در هفته‌های منتهی به انتخابات بوده است.

پیروزی دی‌پی‌پی به خودی خود، پیش‌درآمد جنگ نیست اما می‌تواند تندروهای واشنگتن را تشویق کند که سیاست‌های تهاجمی‌تر و تحریک‌آمیزتری را نسبت به چین دنبال کنند و استفاده چین از تاکتیک‌های قهری را هم محتمل‌تر می‌کند. بسته به اینکه لای روابط با آمریکا را چطور مدیریت کند، این خطر وجود دارد که تلاش‌هایش برای تقویت روابط با واشنگتن، با واکنش منفی چین همراه شود و همه طرف‌ها را به یک بحران تازه نزدیک‌تر کند. لای پیشتر به سفر یک رئیس‌جمهور تایوانی برای دیدار در کاخ سفید، ابراز تمایل کرده بود. اگر چنین شود، تقریباً قطعی است که چین اقدامات مجازاتی خواهد داشت، خواه به شکل جنگ اقتصادی، خواه رزمایش نظامی و خواه ترکیبی از این دو. اقدامات معتدل‌تر شاید به چنین پیامدهای جدی منجر نشوند اما در تنش‌های ادامه‌دار در روابط چین و ایالات متحده نقش‌آفرینی خواهد کرد.

بسیار مهم است که ایالات متحده با احتیاط و مسئولیت بیشتری به این وضعیت بپردازد. نه‌تنها از اقدامات تحریک‌آمیز مثل تمدید هر گونه تضمین امنیتی صریح به تایوان یا احیای روابط دیپلماتیک عادی، بپرهیزد بلکه تضمین‌های معتبری به چین بدهد که به دنبال تشویق آنچه چین، جدایی‌طلبی حساب می‌کند، نیست. این تضمین‌ها به اندازه تهدیدات بازدارنده و بلکه بیشتر از آن‌ها، اهمیت دارند. ایالات متحده باید در ماه‌های پیش رو مراقب باشد، کاری نکند که حاکی از ارتقای روابط با تایوان باشد. هیئتی که بایدن می‌فرستد باید تا مدت‌ها آخرین نمونه باشد. چین همین حالا هم تصور می‌کند بین ادبیات و اقدامات دولت بایدن فاصله است، بنابراین اهمیت کلیدی دارد که این فاصله بیشتر نشود. دولت همچنین نیاز دارد در پیام‌های خصوصی به رئیس‌جمهور در حال ورود بگوید، او هیچ کاری که ممکن است خصومت پکن را برانگیزد، نباید انجام دهد. با توجه به مشوق‌های سیاسی سال انتخاباتی برای حملات لفظی شدید به چین، ممکن است این تصورِ دور از ذهنی باشد، اما اگر بناست ایالات متحده و تایوان، این سال را بدون اتفاقی جدی پشت سر بگذارند، این اتفاقی است که باید بیفتد.