اهداف و پیامدهای توافق انرژی چین با جمهوری آذربایجان

شورای راهبردی روابط خارجی ایران نوشت:«تفاهم اخیر بین جمهوری‌آذربایجان و چین، ضمن اینکه مباحث مرتبط با واردات و صادرات نفت‌وگاز و توسعه انرژی‌های نو را پوشش می‌دهد، به پیشبرد رویکرد چین در حل‌وفصل یا کاهش تنش‌ها در قفقاز نیز کمک می‌کند. این تفاهم، برای همکاری در توسعه پروژه‌هایی از جمله اکتشاف و توسعه منابع انرژی‌های تجدیدپذیر با ظرفیت 2گیگاوات و همچنین تبادل تجربه در زمینه انتقال انرژی الکتریکی از راه دور از طریق کابل‌های جریان مستقیم فشارقوی به امضا رسید. ضمن اینکه این تفاهم، از پایداری مالی و کارایی بخش انرژی حمایت می‌کند و به ترویج استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر در جمهوری آذربایجان نیز کمک خواهد کرد. همکاری در ارزیابی فرصت‌ها برای سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی در مقیاس کاربردی، انرژی باد خشکی و فراساحلی، ذخیره انرژی و سیستم‌های انرژی هوشمند یکپارچه و همچنین هیدروژن سبز از دیگر مفاد توافقنامه است. در این سند امکان مطالعه برای اتصال این پروژه‌ها به شبکه، ارزیابی اثرات زیست‌محیطی آن، بررسی‌های زمین‌شناسی و توپوگرافی مناطق تحت مطالعه هم فراهم شده است. با توجه به اینکه چین در زمینه انرژی‌های جایگزین، پیشرفت‌های زیادی داشته، می‌تواند به جمهوری آذربایجان برای تنوع‌بخشی به اقتصاد و کاهش وابستگی به منابع نفت‌وگاز کمک زیادی خصوصاً درحوزه معرفی فناوری‌های جدید، نوسازی زیرساخت‌ها، ارتقاء سرمایه‌گذاری متقابل و تبادل‌اطلاعات و دانش مرتبط با آن داشته باشد. با توجه به چشم‌انداز کاهش مصرف انرژی‌های فسیلی و افزایش تدریجی زیرساخت‌های مرتبط با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در کشورهای مصرف‌کننده انرژی‌های هیدروکربنی، جمهوری آذربایجان تمایل دارد برای عدم وابستگی اقتصادی به انرژی نفت وگاز و حفاظت از محیط زیست، مشارکت‌ها و همکاری‌های تجاری را در بخش انرژی‌های سبز توسعه دهد. در این میان، چین نیز با هدف تسهیل، ترویج و تشویق توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در جمهوری آذربایجان ضمن پیگیری اهداف اصلی دیگر در حال سرمایه‌گذاری گسترده است. چین به دلیل موقعیت استراتژیک جمهوری آذربایجان، به‌‌عنوان بازیگری کلیدی در حوزه حمل‌ونقل بین اروپا و آسیا از طریق مسیر حمل‌ونقل بین‌المللی ترانس خزر که به «کریدور میانی» معروف است، در نظر دارد از طریق این کشور توازن استراتژیکی میان خود و سایر رقبای منطقه‌ای ایجاد کند. باتوجه به اینکه باکو، رقیب سرسخت مسکو در بخش ترانزیت گاز محسوب می‌شود که در شرایط دشوار روسیه از سیاست مهار علیه این کشور استفاده کرده، ورود چین به بازار انرژی آذربایجان می‌تواند تا حد زیادی توسعه نفوذ قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی را که درصدد رقابت و کشمکش با روسیه، به‌عنوان متحد استراتژیک چین، هستند، کنترل کند. فرصت‌های اقتصادی رفتارهای منطقه‌ای را شکل می‌دهند و چین نیز در تلاش است تا از طریق مبادلات اقتصادی-تجاری-انرژی حضور جدی‌تری در قفقاز و شرق اروپا داشته باشد. چین با هدف توسعه و ایجاد تنوع در بازارهای مصرف و کاهش هزینه‌ها، کشورهایی را که در کانون منابع انرژی و کریدورهای ترانزیتی هستند، مورد توجه قرار می‌دهد. گرچه افزایش تولید انرژی جمهوری آذربایجان، کسری سوخت چین را کاهش نمی‌دهد، اما در بازار پُرنوسان و گران‌قیمت انرژی، تا حدی به آن کمک خواهد کرد. توافق اخیر بین جمهوری آذربایجان و چین، ضمن اینکه مباحث مرتبط با واردات و صادرات نفت‌وگاز و توسعه انرژی‌های نو را پوشش می‌دهد، به پیشبرد رویکرد چین در حل‌وفصل یا کاهش تنش‌ها در قفقاز کمک می‌کند. فرسایش بیشتر ثبات و امنیت در این منطقه، می‌تواند ضمن تغییر نقشه درگیری، کشورهای پیرامونی را که هم‌پیمان چین هستند، تحت تاثیر تبعات منفی قراردهد. از نگاه پکن، تعامل با کشورهای منطقه، باعث تقویت انعطاف‌پذیری آنان و کمک به حفظ صلح و ثبات خواهد شد. گسترش روابط چین با جمهوری آذربایجان با تاثیر برتعرفه‌های وارداتی و ایجاد ممنوعیت یا محدودیت‌های صادراتی، به توقف کمک‌های مالی خارجی می‌انجامد. در واقع توافق با چین فرصت طلایی برای جمهوری آذربایجان به وجود می‌آورد تا از نظم جدید منطقه‌ای که پس از جنگ قره‌باغ ایجاد شده است، بهره‌مند شود. هرچند آمریکا و هند در این منطقه، موانعی را برای چین ایجاد خواهند کرد؛ اما چین با انعقاد توافقنامه‌هایی از جمله توافق اخیر در حوزه انرژی، تاکتیک‌های متنوعی را برای حضور خود به وجود می‌آورد؛ تاکتیک‌هایی که ممکن است معادله امنیتی منطقه را به شدت تغییر دهد.