همه می‏‌خواهند دوست او باشند؟/حضور ویژه مدیران غول‌های فناوری در مراسم تحلیف دونالد ترامپ، توجه جهانیان را به خود جلب کرد

 بالاخره مراسم تحلیف یکی از جنجالی‌ترین رؤسای جمهور ایالات‌متحده برگزار شد و دونالد ترامپ از این تاریخ، حداقل چهار سال بر صندلی ریاست‌جمهوری تکیه خواهد زد. اما همان‌طور که از ترامپ انتظار می‌رفت، مراسم تحلیف او نیز حاشیه‌های بسیاری به همراه داشت؛ کمااینکه دوره پیشین ریاست‌جمهوری او و پیروزی‌ها و شکست‌های قبلی‌اش پر‌سر‌و‌صدا و با حواشی فراوان بود.

یکی از مهم‌ترین اتفاقات این تحلیف که توجه رسانه‌های سراسر دنیا را به خود جلب کرد، حضور بنیان‌گذاران و مدیران عامل غول‌های بزرگ فناوری بود. کسانی که در دوره اول ریاست‌جمهوری این تاجر و سیاستمدار آمریکایی روابط چندان حسنه‌ای با او نداشتند و حالا او را قدرتمندترین فرد ایالات‌متحده در هشت سال آینده می‌بینند.

آن هم درحالی‌که بیشتر این شرکت‌ها در دادگاه‌های ایالتی درگیر پرونده‌های ضد انحصار و رعایت حقوق مصرف‌کننده هستند و پیش روی طرح‌های توسعه‌ای فناورانه خود، موانع قانونی و چالش‌های متعدد می‌بینند. از سویی دیگر، رابطه استثنایی ترامپ با ایلان ماسک از نظرگاه این افراد دور نمانده است؛ رابطه‌ای که می‌تواند ماسک را در کنار رئیس‌جمهور جدید به یکی از اثرگذارترین و قدرتمندترین افراد بدل کند و این اتفاق ممکن است چندان به سود سایر شرکت‌های فناور و مدیران و ذی‌نفعان‌شان نباشد. 

نگران از سیاست‌گذاری‌های آتی

رسانه‌های بسیاری به حضور مالکان غول‌های فناوری در مراسم تحلیف، آن هم در جایگاهی «بسیار نزدیک» به رئیس‌جمهور پرداخته‌اند. رویترز این مراسم را به گردهمایی سالانه ثروتمندترین‌های جهان در داووس تشبیه کرده است. در میان افرادی که در جایگاه برجسته قرار داشتند، سه مرد ثروتمند جهان بودند؛ ایلان ماسک، جف بزوس (مالک آمازون) و مارک زاکربرگ، مدیر عامل متا، با مجموع دارایی خالص نزدیک به 900 میلیارد دلار.

برای برخی، حضور ثروتمندترین افراد جهان نشان‌دهنده اوج بازگشت ترامپ به قدرت در واشینگتن پس از تلاش برای تغییر نتایج انتخابات 2020 است؛ زمانی که او در برابر جوزف بایدن شکست خورد. برای دیگران، این هشداری است که اولویت‌های دولت جدید در سال‌های آتی را تعریف می‌کند؛ اولویت‌هایی که احتمالاً در مسیر حفظ دوستی‌ها خواهد بود. بایدن، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، در آخرین سخنرانی خود نسبت به الیگارشی رو‌به‌رشد در ایالات‌متحده که دموکراسی را به خطر می‌اندازد، هشدار داد.

سناتور دموکرات آمریکایی، الیزابت وارن نیز به جایگاه خاص مدیران عامل شرکت‌های فناور در مراسم تحلیف اشاره کرده بود که پیش‌تر از نامزدهای کابینه ترامپ قرار داشت. ماسک با بیش از 250 میلیون دلاری که برای انتخاب مجدد ترامپ هزینه کرد، بهترین موقعیت را در این بین دارد. دارل وست، کارشناس ارشد مؤسسه بروکینگز درباره حضور پرشور این مدیران ثروتمند در مراسم تحلیف گفته است که برخی از این افراد نماینده شرکت‌هایی هستند که قراردادهای بسیاری با دولت دارند یا نگران مقررات دولتی و سیاست‌گذاری‌های آتی هستند.

به‌جز بزوس، زاکربرگ و ماسک، افراد مشهور دیگری نیز از دنیای فناوری در این مراسم حضور داشتند. تیم کوک، مدیرعامل اپل؛ ساندار پیچای، مدیرعامل آلفابت (شرکت مادر گوگل)؛ دارا خسروشاهی، مدیرعامل اوبر؛ سم آلتمن، مدیرعامل OpenAI و شو زی چو، مدیرعامل تیک‌تاک ازجمله افراد مشهوری بودند که به مراسم تحلیف ترامپ دعوت شده بودند. حضور چو، به‌خصوص پس از آن‌که ترامپ از مسدودسازی تیک‌تاک در آمریکا جلوگیری کرد و برای ادامه فعالیت آن شروطی قرار داد، بیش از همه توجه‌ها را به خود جلب کرد. 

قوانین برای الیگارشی‌ها متفاوت است

گاردین نیز در گزارشی از مراسم تحلیف، قرارگیری صندلی‌های ثروتمندان جهان پیش از کابینه را به‌عنوان نشانه‌ای از الیگارشی و نفوذ پرقدرت آنها در دولت جدید دانسته و افزوده است که این اتفاق موردتوجه منتقدان دونالد ترامپ قرار گرفته است. به گزارش این رسانه، رهبران صنعت در ابتدا قرار بود دور میز بنشینند؛ موقعیتی افتخاری که اعضای خانواده ترامپ، رؤسای‌جمهور سابق و سایر مهمانان بلندپایه در آن جای داشتند. اما با سردی هوا در واشنگتن که سبب شد مراسم تحلیف به داخل ساختمان منتقل شد، ترتیبات صندلی‌های موجود به هم خورد و رهبران فناوری را به جایگاه‌هایی در کنار اعضای خانواده ترامپ و پیش از نامزدهای کابینه ارتقا داد.

الیزابت وارن، سناتور ماساچوست در ایکس در پستی نوشت: «میلیاردرهای فناوری در مراسم تحلیف ترامپ در ردیف اول قرار دارند. آنها حتی صندلی‌های بهتری از کابینه ترامپ دارند. این گویای همه‌چیز است.»

در میان رهبران فناوری، نامزد بزوس، لورن سانچز نیز حضور داشت. رون فیلیپکوفسکی، مفسر رسانه‌ای دموکرات درباره این حضور خاطرنشان کرده است: «هیچ همسری از کنگره اجازه حضور در این مراسم را نداشت. قوانین برای الیگارشی‌ها متفاوت است.»

استیو بنن، استراتژیست ارشد سابق کاخ سفید ترامپ، در اظهارنظرهای آخر هفته، غول‌های فناوری را که در مراسم تحلیف روز دوشنبه گرد هم آمدند، به نیروهای ژاپن تشبیه کرد که در عرشه ناو یو‌اس‌اس میزوری در سپتامبر 1945 تسلیم نیروهای ایالات‌متحد شدند. این مدیران نیز به‌صورت رسمی تسلیم دونالد ترامپ شده‌اند. این اظهارات در کنار هشدار جو بایدن، معنای دیگری می‌یابد. او گفته است که نگران تمرکز خطرناک قدرت در دست چند فرد فوق ثروتمند است و «الیگارشی در آمریکا با ثروت، قدرت و نفوذ افراطی در حال شکل‌گیری است که به‌معنای واقعی کلمه کل دموکراسی ما را تهدید می‌کند». 

دوست یا دشمن؟

شاید روزهای ابتدایی که ایلان ماسک در کنار ترامپ بالا و پایین می‌پرید و تمام قدرت و نفوذ خود را صرف کمپین انتخاباتی او کرده بود، به نظر بسیاری یک دیوانه تمام‌عیار می‌آمد، اما پس از آن‌که مشخص شد ترامپ رئیس‌جمهور چهار سال آینده ایالات‌متحده خواهد بود، ماسک دیگر نه یک دیوانه، بلکه شخصیتی با موقعیتی غبطه‌برانگیز بود. شخصیتی که اتفاقاً نحوه سلام کردنش به ترامپ در سخنرانی مراسم تحلیف نیز حاشیه‌ساز شد و رسانه‌ها آن را به سلام نازی‌ها تشبیه کردند. چیزی که به‌نظر می‌رسد چندان از رویکرد ماسک فاصله نداشته باشد؛ چه اینکه او طرفدار حزب راست افراطی در آلمان است. 

پس از آن افراد مختلفی از دنیای فناوری با ترامپ تماس گرفتند و به صندوق تحلیف کمک مالی کردند؛ تا جایی که این مرد پرحاشیه اظهار داشت، این روزها همه می‌خواهند با او دوست باشند. جالب آن‌که رسانه گاردین، تکمله‌ای بر گزارش اخیر خود درباره مراسم تحلیف افزوده است؛ این تکمله که به قلم سردبیر گاردین آمریکاست، اظهار می‌دارد که برخلاف بسیاری (ازجمله برخی رسانه‌ها) که تسلیم ترامپ شده‌اند یا در پی دوستی با او هستند، گاردین نه به‌دنبال دوستی با ترامپ است، نه چنین رابطه‌ای با هیچ سیاستمدار دیگری در جهان دارد تا بتواند وظیفه رسانه‌ای خود را به نحو احسن پیش ببرد. 

به‌نظر می‌رسد در این روزها با دو دسته کاملاً متضاد روبه‌رو هستیم. دسته‌ای که به‌قول ترامپ علاقه‌مند به دوستی کردن با این سیاستمدار قدرتمند هستند و دسته‌ای دیگر که نگران شکل‌گیری الیگارشی در ایالات‌متحده هستند؛ اتفاقی که می‌تواند بر تمام جهان تأثیر بگذارد.