گذر از دیوار بلند بیاعتمادی / وزیر فرهنگ در نخستین نشست رسانه‌ای خود از نگرانیها و دلمشغولیهای فعالان عرصه‌ی فرهنگ‌وهنر شنید و گفت
سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در اولین نشست رسانه‌ای خود با خبرنگاران از اقدامات دولت پزشکیان برای بازگشت به کار هنرمندان و گشایش در تولیدات هنری سخن گفت.
سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ‌وارشاد اسلامی در اولین نشست رسانه‌ای خود با خبرنگاران که صبح روز یکشنبه بیست‌وسوم دی‌ماه در مجتمع باغ زیبای تهران برگزار شد، به مسائل و موضوعات مختلفی پرداخت.
مسائلی که ازجمله آن‌ها می‌توان به کاهش سرمایه‌ی اجتماعی به‌عنوان مهم‌ترین چالش عرصه‌ی فرهنگ‌وهنر، وضعیت هنرمندانی که در پی وقایع پاییز ۱۴۰۱ دچار ممنوعیت یا محکومیت قضایی شدند، تبعات تغییر ذائقه‌ی شنیداریِ نوجوانان و جوانان و رویکرد وزارتخانه‌‌ی تحت مدیریت سیدعباس صالحی نسبت به حوزه‌ی موسیقی و... اشاره کرد. او همچنین به دو پرسش خبرنگار روزنامه‌ی هم‌میهن؛ لزوم بازگرداندن قدرت تصمیم‌گیری اصناف فعال در این حوزه به آن‌ها و کاهش تصدی‌گری دولت و چگونگی استفاده از ظرفیت موجود در بدنه‌ی جامعه‌ی هنری برای تحقق شعار وفاق ملی پاسخ داد.
بازگرداندن قدرت اصناف و نقش هنرمندان در تحقق وفاق ملی
در دولت‌های گوناگون گاهی کارهایی صورت می‌گیرند که با تغییر مردان سیاست، ناگهان متوقف شده یا تغییر مسیر می‌دهند. ازجمله این کارها که در دولت دوازدهم آغاز و با تغییر دولت متوقف شد؛ لزوم بازگرداندن قدرت نهادهای صنفی به آن‌ها بود. این سوال خبرنگار روزنامه‌ی هم‌میهن از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. خبرنگار هم‌میهن با اشاره به اینکه سال‌های‌سال است از لزوم بازگرداندن قدرت اصناف در حوزه‌های گوناگون فرهنگ و هنر به آن‌ها و کاهش تصدی‌گری دولتی سخن گفته می‌شود، از سیدعباس صالحی درخصوص برنامه‌ای که برای تحقق این امر در دستور کار دارد پرسید.
صالحی در این مورد گفت: «آن‌چه در دولت دوازدهم اتفاق افتاد اما متاسفانه شاهد انقطاع آن بودیم وقوف شکل گرفته نسبت به یکی از مشکلات حوزه‌ی فرهنگ، هنر و رسانه بود. مشکل این بود که ما دریافتیم شاهد فعالیت اتحادیه‌های صنفی قدرتمند و موثر نیستیم. آن‌چه در دولت دوازدهم، از نظر من به‌عنوان رخدادی بسیار بااهمیت رخ داد، از این قرار بود که براساس مصوبه‌ی دولت، امکان ایجاد تشکل‌ها و اتحادیه‌های صنفی فراگیر پدید آمد؛ اینکه در صنوف گوناگون فرهنگ‌وهنر امکان ایجاد اتحادیه‌ای فراگیر با تعداد اعضای معین و مسیر مشخص وجود داشته باشد.
ما در این مسیر شروع به کار کردیم. من از شرح چگونگی طی‌شدن این مسیر به علت جزئیات فراوان آن چشم‌پوشی می‌کنم هرچند متاسفم که این مسیر در دولت سیزدهم به‌واسطه‌ی یکی از مصوبه‌ها مسدود شد.» صالحی با اشاره به لزوم شکل‌گیری اصناف مقتدر و موثرِ فراگیر افزود: «ما در حال گشودن گره‌های افتاده در این مسیر و پیگری این موضوع هستیم که به وضعیت قبل بازگردیم. اگر صنوف و تشکل‌های فراگیر شکل بگیرند، دولت در حوزه‌ی فرهنگ و هنر هرکجا که بتواند تصدی‌گری خود را واگذار کند، چنین کاری را انجام خواهد داد.
این‌گونه است که رویکردها به رویکردهای ادامه‌دار تبدیل می‌شوند. ابزار تبدیل‌شدن رویکردهای موقت به رویکردهای دنباله‌دار دو چیز است؛ نخست، شکل‌گیری تشکل‌های صنفی فراگیر و دوم، واگذاری مسئولیت‌های غیرحاکمیتی و قابل تفویض. مسئولیت‌هایی که ازجمله آن‌ها می‌توان به مسئولیت‌ها برگزاری رویدادهای هنری ازجمله جشنواره‌ها اشاره کرد.
ضمن اینکه حتی در حوزه‌ی وظایف حاکمیتی هم، مسئولیت‌هایی وجود دارند که می‌توان طبق پاره‌ای از مقررات و... اقدام به واگذاری آن‌ها کرد.» وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان این بخش از صحبت‌های خود تاکید کرد این دو امر؛ شکل‌گیری تشکل‌های صنفی فراگیر و جانشینی آن با تصدی‌‌گری‌‌های دولتی، می‌‌تواند یاری‌رسان شکل‌گیری ارتباطی پایدار به‌جای حرکت‌های زیگزاگی و تکرار باشد.
سیدعباس صالحی همچنین در پاسخ به دیگر سوال روزنامه‌ی هم‌میهن در مورد چگونگی استفاده از ظرفیت موجود در بدنه‌ی جامعه‌ی هنری برای تحقق شعار وفاق ملی گفت: «انجام چنین کارهایی -تلاش برای رفع ممنوعیت کاری هنرمندان- را هنگامی که از وفاق ملی صحبت می‌کنیم، می‌توان علامت‌هایی دانست که پاره‌ای از بی‌اعتمادی‌ها را تصحیح می‌کنند.»
او در این مورد گفت: «وقتی از اعتماد جامعه به نظام حکمرانی صحبت می‌کنیم، باید متوجه باشیم که مردم ما ایران را، کشورشان را دوست دارند و آینده آن برای‌شان از اهمیت برخوردار است. درنتیجه هر مقدار که چسبندگی دولت- ملت بیشتر شود، به شکل‌گیری آینده‌ای درخشان‌تر کمک شده است و در این میان اصحاب فرهنگ و هنر بخش قابل‌توجهی از حلقه‌ی وفاق ملی را شکل می‌دهند. درنتیجه هر تلاشی برای رفع ممنوعیت‌های پیش‌آمده، ذیل همین مسیر تعریف می‌شود.»
مقرره‌ای میان وزارت فرهنگ و نهادهای امنیتی
هر جامعه‌ای با اصحاب آن شناخته می‌شود و به طریق اولی، جامعه‌ی فرهنگ‌وهنر را با تک‌تک هنرمندانش می‌شناسند. هنرمندانی که هنگام پیش آمدن گرفتاری و مشکل برای‌شان، طبیعتاً باید سراغ مسئولان دولتی حوزه‌شان رفت و از آن‌ها پرسید که برای حل این گرفتاری‌ها و مشکلات چه برنامه‌ای در دستور کار دارند. این توضیحی بود که صالحی درخصوص چرایی اهمیت پرداختن به موضوع هنرمندان ممنوع از فعالیت داد. او در این مورد گفت: «تابع شرایط زمان، در سال ۱۴۰۱، اتفاقاتی رخ داد و در مجموعه‌هایی تصمیم گرفته شد که پاره‌ای از محدودیت‌ها صورت بگیرد.
تا این مرحله اما مشکل بخش قابل توجهی از کسانی که محدودیت‌هایی در موردشان اعمال شد، حل شده است.» وزیر فرهنگ‌وارشاد اسلامی با بیان اینکه این موضوعی است که نمی‌خواهد در مورد آن به‌صورت مصداقی صحبت کند چراکه رسانه‌ای شدن آن بر ضدش عمل خواهد کرد و موجب پدیدآمدن مشکلات بیشتر می‌شود، افزود: «درنتیجه از افراد نام نمی‌برم، نمی‌گویم چند نفر بوده‌اند و تا به‌حال چه کارهایی برای‌شان انجام شده است.
با این حال می‌توانم اشاره کنم که درمجموع در پی تفاهم با حوزه‌ی نهادهای امنیتی و توجه و همراهی آن‌ها، مشکل بیش از نیمی از افراد، افرادی که محکومیت قضایی نداشتند، حل شد. طبیعتاً کسانی که دچار محکومیت قضایی بودند، موضوع‌شان متفاوت بود.»
او همچنین به جلسه‌ای با حضور نهادهای امنیتی و قضایی اشاره کرد که در آن مقرره‌ای شکل گرفت که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را امیدوار ساخت به‌واسطه‌اش شاهد حل‌شدن بخش بیشتری از مشکلات باشیم. صالحی در ادامه در پاسخ به اینکه آیا در این دوره چیزی به‌نام لیست سیاه وجود دارد یا خیر؟ گفت: «اجمالاً بله افرادی هستند. با این حال تبلیغاتی که می‌گویند هنرمندان و اهل قلم ممنوع از کار بسیارند، درست نیستند و می‌توان گفت خیر، اینطور نیست. درواقع تعداشان بسیار کم است ولی همین تعداد کم هم نباید باشد.»
بازخواست وزیر از خود
سیدعباس صالحی در بخش دیگری از این نشست رسانه‌ای در پاسخ به رویکرد وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی در حوزه‌ی موسیقی ازجمله بازگشت هنرمندان خارج از کشور و صدور مجوز برای موسیقی رپ گفت: «به‌عنوان یک ایرانی باید اشاره کنم این مقدار علاقه‌ای که در جامعه‌ی ما نسبت به موسیقی کره‌ای وجود دارد باید برای‌مان معنای بسیار عمیقی داشته باشد. من این را به‌عنوان بازخواست از خود می‌پرسم که ما کجا اشتباه کردیم و می‌کنیم که اینطور ذائقه موسیقی ایران را تغییر داده‌ایم و کودکان و نوجوانان‌مان در مسیری قرار گرفته‌اند که شیفته‌ی موسیقی کره‌ای شده‌اند.
این یک چالش بسیار بزرگ است که باید به آن پاسخ داد. طبعاً نمی‌خواهم بگویم پرسش‌ها‌ی مطرح‌شده مسئله‌ی ما نیست اما مسئله‌ی اصلی این است که وقتی مجال را برای موسیقی ایرانی، موسیقی جدید و موسیقی مدرن تنگ می‌کنیم چنین فضاهایی پدید می‌آید. پس به‌نظرم توسعه سند موسیقی باید یکی از مهم‌ترین رویکردهای ما باشد. همین که موسیقی دارای سند شده است به‌نظرم مطلوب است. بنابراین فکر می‌کنم براساس سند موسیقی و اصلاحات آن می‌توانیم به حل مشکلات نزدیک شویم.»
کاهش سرمایه‌ی اجتماعی؛ مهم‌ترین چالش فرهنگ‌وهنر
در پایان می‌توان گفت، شاید مهم‌ترین نکته‌ای که سیدعباس صالحی در نخستین دیدار رسمی‌اش با اصحاب رسانه به آن اشاره کرد، کاهش سرمایه‌ی اجتماعی به‌عنوان مهم‌ترین چالش عرصه‌ی فرهنگ‌وهنر بود. او با ابراز تاسف از کاهش اعتماد مردم به نظام حکمرانی تاکید کرد متاسفانه این موضوع در حوزه‌ی فرهنگ‌وهنر نسبت به دیگر حوزه‌ها از شتاب بیشتری برخوردار است. صالحی با بیان این که برایش تلخ است که شاهد قهر و دوری اهالی فرهنگ و هنر باشد تصریح کرد که سوءتفاهم‌ها باید با تغییر منش‌ها و روش‌ها از میان برداشته شوند.
