سرگردانی سربهزیرها / هفدهمین جشنواره موسیقی نواحی همچنان بلاتکلیف مانده است
خبرهای منتشرشده در مورد هفدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران تاکنون تنها شامل انتصاب اعضای شورای سیاست‌گذاری، تغییر دبیر، احتمال عدم برگزاری در کرمان در پی مشکلات مالی و عدم توافق بر سر زمان برگزاری است. جشنواره‌ای که دبیر تازه منصوب‌شده‌اش می‌گوید، قرار بود هفته‌ی اول بهمن‌ماه برگزار شود اما با شرایط موجود امکان برگزاری در این زمان وجود ندارد و پیشنهاد او برگزاری در هفته‌ی اول اسفندماه است.
هفدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران شامل دو مرحله‌ی «منطقه‌ای» و «ملی- بین‌المللی»، قرار بود از ۱۸ مهرماه میزبان هنرمندان شرکت‌کننده در مرحله‌ی نخست باشد. بااین‌حال خبرهای منتشرشده در مورد آن تاکنون تنها شامل انتصاب اعضای شورای سیاست‌گذاری، تغییر دبیر، احتمال عدم برگزاری در کرمان در پی مشکلات مالی و عدم توافق بر سر زمان برگزاری است. جشنواره‌ای که دبیر تازه منصوب‌شده‌اش می‌گوید، قرار بود هفته‌ی اول بهمن‌ماه برگزار شود اما با شرایط موجود امکان برگزاری در این زمان وجود ندارد و پیشنهاد او برگزاری در هفته‌ی اول اسفندماه است.
بی‌برنامه و چشم‌انتظار دستورات جدید
فراخوان جشنواره‌ی هفدهم، ۳۰مردادماه، پس از سقوط بالگرد رئیس‌جمهور فقید، منتشر شد. زمانی که برگزارکنندگان این رویداد طبیعتاً می‌دانستند شاهد تغییر دولت و به‌تبع تغییر مدیران فرهنگی ازجمله معاون هنری خواهند بود. به عبارت دیگر، انتظار نمی‌رفت برگزاری جشنواره‌ای که جزو برنامه‌های روتین و سالانه‌ی مدیران فرهنگی دولت است و دارای دبیرخانه‌ای ثابت در کرمان، این‌طور تحت‌تأثیر تغییر و تحولات رخ‌داده قرار بگیرد و این‌گونه به تعویق بیفتد.
با این حال پاسخ انجمن موسیقی ایران به یکی از خبرگزاری‌ها درخصوص علت این همه تعویق، تکیه زدن نادره رضایی بر صندلی معاونت بود و چشم‌انتظاری برای صدور دستوراتی تازه از سوی او. دستوراتی که اخبار مربوط به آن از نهم دی‌ماه از سوی روابط‌عمومی معاونت امور هنری در اختیار رسانه‌ها قرار گرفت؛ نخست، «بررسی ظرفیت‌های کرمان در برگزاری جشنواره موسیقی نواحی» طی دیدار محمدعلی طالبی استاندار کرمان و محسن روحی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی این استان با نادره رضایی، دوم انتصاب اعضای شورای سیاست‌گذاری جشنواره شامل منصوره ثابت‌زاده، هوشنگ جاوید، بابک خضرایی، محمدعلی مرآتی و احمد صدری از سوی نادره رضایی و سوم انتخاب فواد توحیدی به‌جای محمد مرآتی (مدیرعمل انجمن موسیقی ایران) به‌عنوان دبیر دوره‌ی هفدهم با حکم نادره رضایی.
در کنار این اخبار، احتمال عدم برگزاری جشنواره‌ی موسیقی نواحی ایران در استان کرمان، هشداری است که از سوی فواد توحیدی داده شده است. هرچند این جشنواره که در طول سال‌های برگزاری همواره با نام کرمان شناخته می‌شد از دوره‌ی پانزدهم به این‌سو از این استان پر کشیده است. جشنواره‌ی موسیقی نواحی ایران درحالی ۱۴ دوره در کرمان برگزار شد که دو دوره‌ی گذشته‌ی آن ـ پانزدهم و شانزدهم ـ به دبیری محمدعلی مرآتی، منطقه‌ای برگزار و کرمان تبدیل به یکی از میزبانان آن ـ نه میزبان اصلی ـ شد.
اگرچه فواد توحیدی در مورد مکان برگزاری دوره‌ی هفدهم می‌گوید، وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی گفته است مقدار کمی از هزینه را متقبل خواهد شد و به‌عنوان مثال دستمزد نوازنده‌ها و هنرمندان را که سال‌های پیش تهران پرداخت می‌کرده است، امسال کرمان باید پرداخت کند که مبلغ قابل ملاحظه‌ای است و کرمان هم هنوز زیر بار این مسئولیت نرفته است.
درواقع اگرچه استاندار مستقیماً از مشکلات مالی سخن نگفته اما در جلسه‌ی نهم دی‌ماه با معاونت هنری اشاره کرده است که با این شرایط ـ با این‌که قرار باشد همه‌ی هزینه‌ی برگزاری را کرمان پرداخت کند ـ نمی‌توانند میزبان جشنواره باشند. به‌عقیده‌ی توحیدی، اگر تا اوایل هفته‌ی آینده پاسخ مشخصی از سوی استاندار و مدیرکل فرهنگ‌وارشاد اسلامی این استان داده نشود، جشنواره به استان دیگری منتقل می‌شود و وزارتخانه پیشنهاد دیگر متقاضیان را بررسی خواهد کرد و حتی امکان دارد جشنواره در تهران برگزار شود.
تغییراتی که پای جشنواره را نشانه گرفت
این‌که جشنواره‌ای دوتکه شود و فاصله‌ی برگزاری تکه‌ی اول تا تکه‌ی دومش شش‌ماه باشد، برای نخستین‌بار در تاریخ برگزاری رویدادهای هنری پس از انقلاب، در شانزدهمین جشنواره‌ی موسیقی نواحی ایران رخ داد؛ بدعتی که محمدعلی مرآتی، دبیر دوره‌های چهاردهم، پانزدهم و شانزدهم و حلقه‌ی نزدیکانش، پایه گذاشتند و بخش اول این رویداد را با عنوان «منطقه‌ای»، طی روزهای ششم تا بیست‌وسوم تیرماه ۱۴۰۲ به میزبانی ۵ استان برگزار کردند و بخش دوم آن را که قرار بود نامش «ملی - بین‌المللی» باشد، با نام «ملی» در دو بخش «اجرای صحنه‌ای» و «پژوهشی» از ۱۶ تا ۱۹ دی‌ماه در تهران و به میزبانی تالار رودکی روی صحنه بردند.
مرآتی که در اختتامیه‌ی جشنواره‌ی شانزدهم از سوی محمدمهدی اسماعیلی، وزیر وقت فرهنگ‌وارشاد اسلامی به‌عنوان دبیر دوره‌ی هفدهم انتخاب شده بود، فراخوان این دوره را نیز بر مبنای تغییرات ایجادشده در دوره‌ی شانزدهم تنظیم کرد. فراخوانی با شعار «ایران فرهنگی؛ طبقه‌بندی موسیقایی و تغییرات» که قرار بود بخش اول آن ـ منطقه‌ای- به میزبانی ۵ استان؛ خراسان شمالی، چهارمحال و بختیاری، اردبیل، کرمانشاه و کرمان از ۱۸ مهرماه تا ۱۸ آبان‌ماه برگزار و در مورد تقویم زمانی بخش دومش ـ ملی و بین‌المللی ـ طی ماه‌های آینده اطلاع‌رسانی شود.
اهالی موسیقی نواحی ایران اما نه‌تنها شاهد رخ‌دادن هیچ‌کدام از اتفاقات مذکور نبودند که با منصوب شدن دبیر جشنواره به‌عنوان مدیرعامل انجمن موسیقی ایران به‌جای امیرعباس ستایشگر، در غیاب شورای سیاست‌گذاری، دیگر حتی نمی‌دانستند طرف حساب‌شان چه کس یا کسانی هستند و این‌طور بود که همه‌چیز در هاله‌ای از ابهام فرو رفت. ابهامی که اگر حول‌وحوش هر رویداد دیگری شکل می‌گرفت، موج اعتراض شرکت‌کنندگان در آن قطعاً دست‌اندرکاران آن رویداد را وادار به پاسخگویی می‌کرد.
درحالی‌که نرسیدن صدای اهالی موسیقی نواحی به گوش این دست‌اندرکاران، موجب شد تا نهم دی‌ماه که خبر ملاقات استاندار کرمان و مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی این استان با نادره رضایی منتشر شود کسی خود را ملزم به ارائه‌ی توضیحات در این خصوص نداند. تا جایی که غیر از یک یا دو مصاحبه موضوعی محمدعلی مرآتی دبیر وقتِ جشنواره با برخی از خبرگزاری‌ها آن هم درباره‌ی نکات شبهه‌برانگیزی که در متن فراخوان وجود داشت و او ملزم به پاسخگوی درباره‌ی آن‌ها بود، خبری از سوی ستاد برگزاری جشنواره برای رسانه‌ها ارسال نشد.
ازجمله این نکات، انتقادات مطرح‌شده درخصوص بند محدودیت سنی بود، این‌که حداقل سن برای شرکت در جشنواره ۳۰ سال تمام است. انتقادی که مرآتی در پاسخ به آن به برگزاری جشنواره‌ی ملی موسیقی جوان اشاره کرده و گفته بود، این جشنواره از گروه‌های سنی پایین تا 30 سال را شامل می‌شود. او همچنین اضافه کرده بود، جشنواره‌ی موسیقی نواحی ایران به‌خاطر حضور پیشکسوتان و به این دلیل که غیررقابتی است، از 30 سال به بالا برگزار می‌شود.
بازگشت به خانه‌ی اول
این‌که فواد توحیدی، دبیر هفدهمین جشنواره‌ی موسیقی نواحی ایران می‌گوید، وزارت فرهنگ‌وارشاد اسلامی پیشنهاد میزبانی کرمان از جشنواره موسیقی نواحی را مطرح کرده است، به این شکل که جشنواره از حالت منطقه‌ای هم بیرون بیاید و مجدداً به‌صورت متمرکز در کرمان برگزار شود یا این‌که اشاره می‌کند در حال حاضر توپ در زمین کرمان است و اگر استاندار راضی شود که هزینه‌ی برگزاری جشنواره را بپردازد او خوش‌بین است که جشنواره کلاً به کرمان برگردد، نشان می‌دهد تغییرات ایجادشده توسط دبیر پیشین، نه اثرگذار بوده و نه اهداف احتمالی را محقق کرده است. تغییراتی ازجمله با ادعای ایجاد عدالت شنیداری که بنیان‌گذارانش را می‌توان نه مدعیان تغییر که منادیان بدعت نامید.
