هان کانگ هجدهمین نویسنده زن برنده جایزه نوبل شد
انقلاب ادبی یک نویسنده‌ی کره‌ای
گرفتن جایزه نوبل ادبیات آرزوی هر نویسنده‌ای در جهان است، نوبل یعنی رسیدن به اوج حرفه‌ای که در آن فعالیت می‌کنی و حالا این افتخار به یک نویسنده‌ی زن ۵۳ ساله‌ی اهل کره جنوبی رسیده است.
گرفتن جایزه نوبل ادبیات آرزوی هر نویسنده‌ای در جهان است، نوبل یعنی رسیدن به اوج حرفه‌ای که در آن فعالیت می‌کنی و حالا این افتخار به یک نویسنده‌ی زن 53 ساله‌ی اهل کره جنوبی رسیده است. این جایزه به‌خاطر «نثر شاعرانه‌ای که با تروماهای تاریخی مقابله می‌کند و شکنندگی زندگی انسان را آشکار می‌سازد» به هان کانگ تعلق گرفته است.
از وقتی خبر برنده شدن این نویسنده اعلام شده، مردم کره جنوبی از خوشحالی در پوست خود نمی‌گنجند. خیلی از کتاب‌فروشی‌ها ویترین‌شان را پر از کتاب‌های هان کرده‌اند. مردم با کتاب‌های او سلفی می‌گیرند و رئیس‌جمهور این کشور هم در پستی در فیس‌بوک این افتخار را به هان و کشورش تبریک گفته است.
متس مالم، دبیر دائمی آکادمی سوئدی نوبل بعد از اعلام برنده در کنفرانسی خبری گفت: «من توانستم تلفنی با هان کانگ صحبت کنم. به نظر می‌رسید او یک روز معمولی دارد، تازه غذایش را با پسرش تمام کرده بود. او واقعاً برای این جایزه آماده نبود، اما ما شروع به صحبت برای آمادگی در دسامبر کردیم.» زمانی که جایزه نوبل را به هان اهدا خواهیم کرد.
آندرس اولسون، رئیس کمیته نوبل گفت: «همدلی برای زندگی‌های آسیب‌پذیر اغلب زنانه‌ی محسوس در آثار هان کانگ، با نثری استعاری تقویت می‌شود. او آگاهی بی‌نظیری از پیوندهای میان جسم و روح، زنده و مرده دارد و به شیوه‌ای شاعرانه و تجربی به مبتکری در نثر معاصر تبدیل شده است.»
رمان‌ها، داستان‌ها، جستارها و مجموعه داستان‌های کوتاه هان کانگ مضامین پدرسالاری، خشونت، غم و اندوه، انسانیت را از وجوه مختلف مورد بررسی قرار داده‌اند. رمان «گیاهخوار» او که در سال 2007 منتشر شده، در سال 2015 به انگلیسی ترجمه شد و در سال 2016 برنده جایزه‌ی بوکر بین‌المللی شد.
این کتاب درباره‌ی زن خانه‌دار افسرده‌ای است که وقتی گوشت خوردن را کنار می‌گذارد، خانواده‌اش را شوکه می‌کند، بعداً به‌کل از غذا خوردن دست می‌کشد و مشتاق تبدیل شدن به درختی است که می‌تواند به تنهایی با نور خورشید زندگی کند.
آثار ترجمه شده به فارسی
«کتاب سپید»، «اعمال انسانی» و «درس‌های یونانی» ازجمله آثار این نویسنده هستند که بعضی‌هایشان در ایران هم منتشر شده‌اند که البته حتماً بعد از اعلام برنده شدن این نویسنده به‌رسم همیشه، خیل مترجمان برای ترجمه‌ی آثار این نویسنده می‌شتابند. اما آنچه از این نویسنده به فارسی ترجمه شده سه کتاب است: از «اعمال انسانی» دو ترجمه در ایران موجود است؛ یکی ترجمه علی قانع نشر چترنگ و دیگری ترجمه ندا امیری نشر دانش‌آفرین.
«کتاب سپید»، دیگر رمان این نویسنده با ترجمه مژگان رنجبر را نشر چترنگ منتشر کرده است. اما معروف‌ترین کتاب او «گیاهخوار» نیز به فارسی ترجمه شده است و دو ترجمه از آن در بازار نشر ایران وجود دارد؛ ترجمه مهلاسادات عرب نشر آناپنا، مرضیه‌سادات هاشمی‌پور نشر ماهابه.
هجدهمین زن برنده نوبل
البته خبر دادن نوبل به هان یک شگفتی بود. قبل از اعلام این خبر، گزینه‌ی مطرح برای برنده شدن این جایزه کان شویی، نویسنده‌ی پیشرو و نوآور چینی بود که به‌خاطر رمان‌های غیرمتعارف خود مشهور است.
هان، اولین نویسنده‌ی کره جنوبی که نوبل ادبیات برده و دومین نفری است که از این کشور نوبل گرفته، قبل از او کیم دائه جونگ، رئیس‌جمهور این کشور نوبل صلح برده بود. هان کانگ همچنین هجدهمین زنی است که برنده جایزه نوبل شده است. در سال 1909اولین زنی که جایزه نوبل ادبیات را از آنِ خود کرد سلما لاگرلوف از کشور سوئد بود؛ گراتزیا دلدا ایتالیایی، سیگرید اوندست نروژی، پرل باک آمریکایی، گابریل میسترال شیلیایی، نلی زاکس آلمانی، نادین گوردمیر اهل آفریقای جنوبی، تونی موریس آمریکایی، ویسواوا شیمبورسکا لهستانی، الفریده یلینک اتریشی، دوریس لسینگ بریتانیایی، هرتا مولر آلمانی، آلیس مونرو کانادایی، سوتلانا الکسیوویچ روسی، اولگا توکارچوک لهستانی، لوئیز گلوک آمریکایی و آنی رانو فرانسوی زنان دیگری هستند که جایزه نوبل ادبیات را از آنِ خود کرده‌اند.
هان در سال 1970 در گوانگجو شهری در جنوب غربی کره جنوبی متولد شد. پدر هان هم رمان‌نویس بود اما به‌اندازه‌ی دخترش اقبال نداشت. از آنجا که خانواده از نظر مالی با مشکل مواجه بودند، مدام نقل مکان می‌کردند. هان وقتی 9 ساله بود خانواده‌اش به سویو دونگ در مجاورت سئول نقل مکان کردند. او در سال 2016 درباره‌ی کودکی سختش به تایمز گفته بود: «این برای بچه‌ی کوچک خیلی سخت بود، اما من خوب بودم چون با کتاب‌ها احاطه شده بودم.»
نقل مکان آن‌ها به نزدیکی سئول درست چندماه قبل از شورش گوانگجو بود؛ وقتی نیروهای دولت، معترضان حامی دموکراسی را به گلوله بستند و صدها نفر کشته شدند. هان در مصاحبه‌ای گفته بود که این رویداد دیدگاهش را در مورد ظرفیت بشر برای خشونت شکل داد و شبح آن بر نوشته‌های او سایه انداخته است. برای مثال نویسنده در رمان «اعمال انسانی» که در سال 2014 منتشر شده، یورش پلیس به گروهی از فعالان را نظاره می‌کند.
او در پایتخت در دانشگاه یونسی، ادبیات کره‌ای خواند. در سال 1933، اولین حضور ادبی هان با مجموعه‌ای متشکل از پنج شعر بود که در مجله‌ی کره‌ای «ادبیات و جامعه» منتشر کرد. سال بعد او با داستان «لنگر قرمز» در مسابقه‌ی ادبی بهار شینمون سئول برنده شد. اولین مجموعه داستان کوتاه او «عشق یئوسو» در سال 1995 منتشر شد. در سال 1998، او در برنامه‌ی نویسندگی بین‌المللی در دانشگاه آیووا که توسط شورای هنرهای کره پشتیبانی می‌شد برای سه‌ماه شرکت کرد.
اولین رمان او به‌نام «گوزن سیاه» که در سال 1998 منتشر شد، معمایی درباره‌ی یک زن گمشده است. در همان زمان بود که ایده‌ی داستان کوتاهی درباره‌ی زنی که تبدیل به گیاه می‌شود به ذهنش رسید که درنهایت تبدیل به رمان «گیاهخوار» شد. «گیاهخوار» اولین رمان او بود که به انگلیسی ترجمه شد. با اینکه به ترجمه‌ی آن انتقاداتی شد، اما این ترجمه به خوانده شدن جهانی هان کمک کرد. آخرین رمان هان، «ما جدا نمی‌شویم» در سال 2025 توسط ای. یائوون و پیاژه آنیا موریس در سال 2025 به انگلیسی ترجمه خواهد شد. این داستان به‌دنبال نویسنده‌ای است که متوجه تأثیر شورش ججو در سال‌های 1949ـ1948 بر خانواده‌ی دوستش می‌شود.
نویسنده‌ای عمیقاً سیاسی
هان یکی از نویسندگانی است که به نسبت برای دریافت نوبل ادبیات جوان است، البته که هان بسیار بزرگ‌تر از رودیارد کیپلینگ است که وقتی جایزه را در سال 1907 دریافت کرده 41 ساله بود. مسن‌ترین نویسنده‌ای که نوبل گرفت، دوریس لسینگ بود که در 88 سالگی جایزه نوبل را برد. هان نویسنده‌ی هشت رمان، همچنین چند رمان کوتاه و مجموعه‌هایی از جستارها و داستان‌های کوتاه است.
«درس‌های یونانی» یکی از رمان‌های اوست که در آن زندگی توانایی‌اش را برای صحبت از دست می‌دهد و تلاش می‌کند با یادگیری یونانی باستان آن را بازیابد. یک پرفسور ادبیات در دانشگاه آکسفورد که سال‌هاست کارهای هان را تدریس کرده است، نوشته‌های هان را عمیقاً سیاسی توصیف می‌کند که به موضوعاتی مانند سیاست بدنی، جنسیت و مبارزه در برابر دولت می‌پردازد، اما هرگز از تخیل ادبی دست بر نمی‌دارد. کارهای او سرزنده، بامزه و سورئال هستند. در سال‌های اخیر، پس از اینکه آکادمی نوبل با انتقاد از تعداد کم برندگان زن یا خارج از اروپا و آمریکای شمالی مواجه شد، تلاش کرده است تا تنوع نویسندگانی را که برای جایزه‌ی ادبی در نظر گرفته شده است، افزایش دهد.
از سال 2020، آکادمی این جایزه را به یک فرد رنگین‌پوست - عبدالرزاق قورنه، نویسنده تانزانیایی که رمان‌هایش میراث استعمار را تشریح می‌کند ـ همچنین دو زن؛ لوئیز گلوک، شاعر آمریکایی و آنی ارنو، نویسنده فرانسوی آثار اتوبیوگرافیک بدهد. آکادمی نوبل مانند هر جایزه‌ی دیگر هرقدر هم تلاش بکند با انتقاداتی مواجه می‌شود، بنابراین انتقادات به این انتخاب هم اصلاً دور از انتظار نیست.
