کوباییسم

اینترنت بدون فیلتر برای خارجی‌ها جدیدترین نمونه از الگوگیری دولت سیزدهم است

در شرایطی که ترس و هراس‌ها، از «کره‌شمالی‌سازی» ایران حکایت داشت، دولت ابراهیم رییسی در چند نمونه، آشکارا از میل خود به کوباسازی ایران پرده ‌برداشته است. در آخرین نمونه، وزیر ارتباطات دولت رییسی اعلام کرده در صدد است به‌منظور رفع مشکل گردشگران خارجی در استفاده از شبکه‌های مجازی اقدام به طراحی سیم‌کارت‌های مخصوص بکند. بدون پرده‌پوشی‌ها و بازی‌های زبانی مورد علاقه وزیر جوان این به‌معنای «تحقق اینترنت بدون فیلتر مخصوص گردشگران خارجی» است. اقدامی که در دوران ممنوعیت استفاده از اینترنت هم در کوبا مورد استفاده قرار می‌گرفت و در توجیه آن به ارزآوری گردشگران خارجی و تماشای دستاوردها انقلاب توسط آنها اشاره می‌شد. جالب اینکه هدف ضمنی توسعه گردشگری خارجی در ایران نیز بارها و بارها از سوی وزیر دیگر دولت ابراهیم رییسی همین موارد اعلام شده است.
باید در نظر داشت این تنها نمونه عینی یک میل درونی نیست، چرا‌که شباهت‌های دیگری هم قابل‌مشاهده است. دشمنی دائمی با آمریکا، تبعیض‌های طبقاتی و پروپاگاندای بی‌تاثیری تحریم‌های آمریکا و در عین‌حال قطع اینترنت به عنوان ابزاری برای کنترل اعتراض‌ها از جمله کپی‌برداری‌های دولت از رسم و رسوم کوباییزه‌شده حکومت حکایت دارد. گرایش شدید به چین و روسیه در عین مقابله‌جویی خصمانه با غرب هم نمونه کلان‌تر از جمله دیگر نشانه‌های این کوبادوستی به‌شمار می‌آید.
در واقع، ردپای همه آنچه کوبا در سال‌های بعد از انقلاب خود به‌عنوان رویکردی مقابله‌جویانه با آمریکا و مقاومت در برابر آنچه امپریالیسم می‌خواند، به‌کار می‌گرفت، امروز در سخنان و عملکرد بعضی از مسئولان دولت قابل‌مشاهده است. این موضوع دارای پیشینه گسترده‌ای در ادبیات عده‌ای از حامیان دولت رییسی نیز هست که از آن جمله به تعریف و تمجیدهای فراوانی می‌توان اشاره کرد که حامیان رسانه‌ای دولت از عملکرد سیستم پزشکی کوبا به‌خصوص در مدیریت کرونا انجام می‌دادند. البته باید در نظر داشت این ارتباط عاطفی بعد از کناره‌گیری فیدل و تلاش‌های رایول کاسترو برای عادی‌سازی روابط با آمریکا تا حدودی دچار خدشه شد؛ اما گویا بندنافی نبوده که کاملا قطع شده باشد. چنانچه بخشی از تلاش‌های مخالفان واردات واکسن کرونا از جمله وزیر فعلی بهداشت مشخصا به‌سمت تولید مشترک واکسن با کشور کوبا منوط بود. تولیدی که البته سرنوشتی بهتر از تولید واکسن داخلی نیافت و سفیر کوبا در نهایت چنین همکاری‌ای را رد کرد.
واضح است که الگوبرداری دولت از پاره‌ای تجربیات کوبا و نحوه مواجهه آن با بحران‌های اداره کشور، ناشی از مقابله‌جویی با غرب به‌خصوص آمریکا است. یکی از مهمترین این تجربه‌ها در کوبا تاسیس نظامی طبقاتی در بهره‌بردن از امکانات است که از آن جمله می‌شود به قیمت‌های متفاوت اجناس برای خارجی‌ها و داخلی‌ها، استفاده خواص از اینترنت در زمان ممنوعیت هرگونه استفاده‌ای از اینترنت در سرتاسر کوبا اشاره کرد. این دقیقا همان رویکردی است که به‌نظر می‌رسد دست‌کم در وزارت ارتباطات دولت ابراهیم رئیسی حامیان و پیگیران جدی دارد. همین چند‌وقت قبل بود که وزیر از واگذاری اینترنت پرسرعت و آزاد به برخی گروه‌ها و افراد در ایران یاد کرد و به‌تازگی هم از سیم‌کارت بدون فیلتر مخصوص گردشگران خارجی خبر داد. جالب اینکه وزیر و حامیانش اگرچه شاید این کاپیتولاسیون گردشگرانه را برای ارزآوری و بهبود اقتصاد توریسم توجیه کنند، اما پیش‌تر اینترنت طبقاتی را با اصطلاحاتی چون «تقویت فعالیت دانشگاهی»، «حمایت از گروه‌های خاص» و یا «دفاع از دستاوردهای انقلاب در جنگ ترکیبی در فضای مجازی» تئوریزه کرده بودند. عباراتی که بیش از هر‌چیز یادآور جمله ارنستو رودریگز هرناندز، معاون وزیر ارتباطات کوباست که حضور در شبکه‌های اجتماعی را برای دفاع از «انقلاب» عنوان کرده بود. او باور داشت: «مردم کوبا حامی و مدافع انقلاب در کلیه زمینه‌ها هستند و در صورت لزوم در فضای مجازی نیز به این رویکرد ادامه می‌دهند».