یادنامه

در پی درگذشت آیت‌الله حسن صانعی

رفتن یک جمارانی دیگر

«نمی‌دانم از کجای آشنایی‌ام با تو بنویسم. تو یکی از قدیمی‌ترین افرادی هستی‌‎ ‎‌که در کنار من بوده‌ای. هنوز سبزه‌ای بر رخسار نداشتی که صمیمی‌ات یافتم. سال‌ها‌‎ ‎‌قبل از شروع مبارزات پانزدهم خرداد. ‌تو سرباز گمنام این انقلابی، و خودت می‌دانی که هیچ چیز بهتر از گمنامی نیست. تو‌‎ ‎‌فردی هستی که از گذشته‌های دور خاطرات تلخ و شیرین مبارزات را با خود دارد.‌‎ ‎‌زیرکی و کم‌حرف، دانایی و محتاط.‌ در گرداب مبارزات همیشه دلسوخته بوده‌ای. کینه‌ات را نسبت به شاه در کمتر کسی‌‎ ‎‌دیده بودم. در بحران‌ها و فشارها هیچ‌گاه نسبت به من تردید نداشتی، گرچه گاهی‌‎ ‎‌خسته می‌شدی و افسرده. ‌در کوران فشار دستگاه شاه، تو که مسئول اداره شهریه طلاب بودی، وقتی در‌‎ ‎‌محاصره دشمن قرار می‌گرفتی برای اینکه هیچ‌گونه اطلاعی به دشمن ندهی کم نبود‌‎ ‎‌مواقعی که قبوض رسید پول‌های اخیار را ـ در پانزده سال مبارزه ـ چون غذایی گوارا‌‎ ‎‌می‌خوردی. پاداشت عندالله نیز گوارایت باد. ‌استعدادت، لطافت روحت، صداقتت چیزی نیست که فراموشم شود. تندخویی و‌‎ ‎‌عاقل. از خدا می‌خواهم عقلت را به تندخویی‌ات پیروز کند.‌ من کاملاً به تو اطمینان دارم. لذا وکیل من می‌باشی در تمامی زمینه‌های شرعی. این‌ ‌چند سطر را نوشتم تا کمی از بسیار حقی که به گردن من و انقلاب داری را ادا کرده باشم.‌‎ ‎‌خداوند یار و نگهدارت باد. ‌مرا از دعای خیر فراموش مکن. والسلام علیکم و رحمة‌الله و برکاته.‌» این مطلب متن نامه‌ای برای تقدیر و تشکر از خدمات حسن صانعی است که به تاریخ دوم اسفند 67 از سوی امام خمینی برای او نوشته شده است و او روز گذشته در سن 89سالگی درگذشت. متن نامه امام نشان از صمیمت و نزدیکی او به رهبر انقلاب است؛ شخصیتی که به گفته سیداحمد خمینی در سال‌های پیش از انقلاب «بعد از وکیل امام در قم همه‌کاره منزل امام بود (پاورقی نامه‌ای از امام خمینی درباره دریافت وجوهات در جلد دوم صحیفه امام به قلم سیداحمد خمینی)» و در سال 68 هم امام خمینی‌(س) در حکمی خطاب به آقایان مهدی کروبی، حسن صانعی و حبیب‌الله عسکر اولادی مسئولیت تعیین نماینده برای رسیدگی به وجوه و اموال مجهول‌المالک و... به او در کنار دو چهره مورد وثوق دیگرش داد. حسن صانعی، طی همه این سال‌های پس از سال 1343 به‌عنوان یکی از نزدیکان امام شناخته شده و 3 سال تبعید در مشکین‌شهر و مرند را در سال 1352 به دلیل مخالفت با حکومت پهلوی در کارنامه مبارزاتی خود دارد و در جریان‌ تظاهرات 19 دی‌ 1356 که‌ در پی‌ اهانت‌ روزنامه‌ی اطلاعات‌ به‌ امام‌ برگزار شد، یکی‌ از سازمان‌دهندگان‌ اصلی‌ این تظاهرات بود. پس از پیروزی انقلاب هم مشهور است که او درباره حکم حصر آیت‌الله شریعتمداری هم‌سو با نظرات امام خمینی نقش‎آفرینی کرده است. او از سال 1362 تا 1399 سرپرست بنیاد 15خرداد به فرمان امام بود و از دیگر موارد مهم همراهی او با رهبر انقلاب درباره فتوای ارتداد «سلمان رشدی» بود که صانعی جایزه‌ای برای آن تعیین کرد. البته حسن صانعی از جانب دیگر نیز طی سال‌های پس از انقلاب مشهور بود و آن هم به‌عنوان برادر بزرگ یوسف صانعی، از مراجع تقلید که معمولا طی سال‌های پس از دوم خرداد 1376 نگاه متفاوت و منتقدی نسبت به عملکرد‌های مسئولان و نهادهای مختلف کشور داشت. اگرچه به‌طور معمول او نسبت به برادر نگاه کمتر انتقادی در حوزه سیاسی داشت اما او هم به هر حال زمانی عضو مجمع روحانیون مبارز بود و در سال‌های اخیر هم به انتقاد از عملکردها پرداخت؛ نمونه‌اش در انتخابات 1400 به ردصلاحیت‌ها انتقاد کرد و گفت:«روزی آقای رسولی محلاتی خدمت امام آمدند و گفتند شورای نگهبان با استناد به قاعده نفی سبیل برخی از روابط کشور با جهان را رد کرده است.امام ضمن نفی این موضوع و توبیخ شورا، گفتند «امروزه مگر می‌توان در غارها زندگی کرد. ما امروز یک نظام هستیم و باید به لوازم آن ملتزم باشیم.». و پس از آن حاج احمدآقا را به شورا فرستادند تا لوازم زندگی در دنیای معاصر را به اعضای شورا گوشزد کند. این رسم شورای نگهبان که با نگاهی بسته و متحجر بخواهند به جای همه تصمیم بگیرند و به اثرات تصمیمات خود واقف نباشند و حضور مردم را کم‌رنگ کنند با اندیشه متعالی امام خمینی سلام‌الله علیه سازگار نیست.»این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام از سال 1376 به حکم مقام رهبری وارد این نهاد شد و از جمله چهره‌هایی است که طی همه سال‌های جمهوری اسلامی ایران مورد اعتماد رهبران انقلاب بوده است.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید