کنگره آمریکا و برجام

از زمانی‌که جو بایدن به کاخ سفید راه یافته، تلاش کرده است تا درخصوص بازگشت آمریکا به برجام و احیای توافق‌هسته‌‌ای که ترامپ در سال 2018 از آن خارج شد، مذاکره کند. تا مدت‌‌ها اخباری که از این مذاکرات منتشر می‌‌شد عبارت بود از: «توافق نزدیک است! توافق نزدیک نیست. توافق نزدیک‌‌ است! هنوز موضوعاتی باقی مانده و...». اگر ما عدم‌باورمان در این‌خصوص‌که تیم مذاکره‌‌کننده آمریکا می‌‌تواند بر تردید‌‌ها و اختلاف‌‌ها فائق آید یا خیر را کنار بگذاریم، باید گفت روند قانونی‌ای که باید در واشنگتن درخصوص برجام طی شود، بازگشت به این توافق را پیچیده‌‌ خواهد کرد. درخصوص برجام، باید نظر مساعد کنگره جلب شود. زمانی که برجام در سال 2015 در دولت باراک اوباما مذاکره شد، کنگره قانون INARA را درخصوص برجام تصویب کرد، اوباما نیز آن را امضا کرد و به این ترتیب کنگره، بازبینی برجام را برای خود محفوظ کرد. براساس این قانون، دولت آمریکا باید به صورت دوره‌‌ای و در مدت‌زمان‌‌های مشخص، گزارش‌‌ها را درخصوص توافق هسته‌‌ای با ایران به کنگره ارائه کند. علاوه بر این برخی بند‌‌های قانون INARA رئیس‌‌جمهوری آمریکا را ملزم می‌‌کند تا هر توافقی با ایران را که به برنامه هسته‌‌ای این کشور مربوط باشد، به کنگره ببرد و کنگره 30روز وقت دارد تا این توافق را بررسی کند. در طول این دوره 30روزه اگر کنگره مخالفت خود را با این توافق اعلام کند، توان رئیس‌‌جمهوری آمریکا برای برداشتن هر نوع تحریمی از ایران که با توافق ارتباط داشته باشد، تضعیف خواهد شد. درواقع می‌‌توان گفت INARA به کنگره نوعی حق وتو در قبال برجام یا هر توافق جدیدی اعطا می‌‌کند. آنچه به لحاظ قانونی هنوز نامطمئن است، این است که اگر ایران و آمریکا هردو به توافق اولیه برجام بازگردند، آیا این توافق به‌عنوان یک توافق جدید محسوب می‌‌شود که نیاز به تایید کنگره دارد؟ به‌لحاظ حقوقی پاسخ این سوال هنوز روشن نیست. به‌لحاظ سیاسی، تصورش سخت است که دولت بایدن بتواند از زیربار نظارت کنگره درخصوص موضوعی حساس مانند توافق با ایران، جان سالم به‌در ببرد. در ماه‌مه راب مالی، مذاکره‌‌کننده هسته‌‌ای دولت بایدن در سنای آمریکا شهادت داد و اعلام کرد هر توافقی که دولت بایدن امضا کند، تحت قانون INARA به کنگره ارائه خواهد شد. اگر این اتفاق بیفتد، دوره 30روزه آغاز خواهد شد و کنگره به‌صورت بالقوه در جایگاهی قرار خواهد گرفت که بتواند توافق را سر ببرد. حالا اگر فرض کنیم که توافق امضا شده و به کنگره ارائه شده است، آیا خواهد توانست از کنگره جان سالم به‌در ببرد؟ پاسخ کوتاه به این سوال، «شاید» است. شاید بایدن موفق شود توافق را سالم از کنگره خارج کند، اما مسلما این کار با دردورنج سیاسی همراه خواهد بود. هر سناتوری می‌‌تواند روند قانونی بازبینی توافق را به جریان بیاندازد و رد شدن توافق به 60رای مثبت سنا نیاز دارد. ممکن است این رای در حال حاضر موجود نباشد، اما به‌نظر می‌‌رسد آرای منفی فعلی احتمالا در مقایسه با آرای منفی سال 2015 بیشتر خواهد بود. سناتور باب منندز، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنا، همواره نسبت به توافق هسته‌‌ای با ایران بدبین بوده و به‌صورت علنی نیز درخصوص روند مذاکرات هسته‌‌ای در دوره ریاست‌‌جمهوری بایدن انتقاداتی صورت داده است. تصور افکار عمومی آمریکا این است که ایران درحال وقت‌‌کشی است یااینکه قصد دارد برخی فعالیت‌‌های هسته‌‌ای خود را مخفی کند و این تصورات می‌‌‌‌تواند ضدبرجام عمل کند. اما اگر این توافق در سنا تصویب شود، مسلما در مجلس نمایندگان کار آسان‌‌تری خواهد داشت و نمایندگان کنگره برای رای‌مثبت دادن به آنها اقناع خواهند شد، اما واقعیت است که خروج از برجام موجب شد یکی از ارزش‌‌مند‌‌ترین عناصر را که همان «زمان» باشد از دست بدهیم. وگرنه زمانی باقی نمانده و گزینه‌‌ای هم پیش‌روی آمریکا نیست.خیلی سخت است که بگوییم بدون توافق‌‌ هسته‌‌ای چه گزینه‌‌هایی خواهیم داشت. بنابراین کنگره باید این ملاحظات را در نظر بگیرد. منبع: The Hill