مکرون می‌خواهد جای مرکل را بگیرد
عبدالرضا فرجی‌راد در گفت‌وگو با «هم‌میهن»:
عبدالرضا فرجی‌راد در گفت‌وگو با «هم‌میهن»:
فرانسه در میان کشورهای اروپایی تندترین مواضع را علیه ایران در پیش گرفته است. امانوئل مکرون که سال 2019 در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل از هیچ تلاشی برای جوش دادن یک ملاقات حضوری بین حسن روحانی و دونالد ترامپ با هدف احیای برجام فروگذار نکرده بود، اخیرا با برخی چهره‌های شاخص مخالف ایران دیدار کرده است. او روز دوشنبه ۲۳ آبان از کاخ الیزه با رادیو «فرانس‌انتر» درباره اعتراضات ایران گفت‌وگو کرده و گفته: «من طرفدار یک واکنش دیپلماتیک شدید و تحریم‌هایی علیه شخصیت‌های جمهوری اسلامی که مسئولیتی در سرکوب این انقلاب دارند هستم. رئیس‌جمهور فرانسه درباره مذاکرات با ایران گفته، «اکنون، ما باید چارچوب جدیدی ایجاد کنیم، زیرا این راه‌حلی برای هیچ طرف نیست». همزمان اتحادیه اروپا در نتیجۀ تلاش‌های وزیر خارجۀ آلمان هم تحریم‌های گسترده‌تری را علیه جمهوری اسلامی تصویب کرده است. این در حالی است که ایران در مواضع اعلامی خود هرگز احتمال رسیدن به یک توافق را رد نمی‌کند. درباره تناقض خبرها درباره برجام و مواضع پارادوکسیکال فرانسه در قبال این توافق با عبدالرضا فرجی‌راد، دیپلمات سابق استاد ژئوپلیتیک علوم تحقیقات و تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل گفت‌وگو کرده‌ایم. فرجی‌راد معتقد است توافق هسته‌ای هرچند دور از دسترس اما شدنی است، هرچند افکار عمومی آمریکا و جهان به شدت علیه توافق هسته‌ای‌ست.
مواضع امانوئل مکرون در قبال برجام و اینکه گفته این مذاکرات دیگر راه‌حلی برای هیچ‌یک از طرفین نیست را چطور تحلیل می‌کنید؟
بعد از تحولاتی که در داخل ایران به‌وجود آمده و افزایش فشار افکار عمومی به دولت‌های اروپایی و نیز ادعایی که طرف‌های غربی در خصوص رساندن امکانات نظامی به روسیه علیه اوکراین توسط ایران وجود دارد، سبب شد که پیش‌بینی‌هایی که در مورد اتفاقات بعد از انتخابات کنگره در آمریکا و از سرگیری دوباره مذاکرات وجود داشت، سست شود. به نظر من کلیت غرب چه آمریکا و چه اروپا، همچنان دنبال توافق هستند، ولی شرایط بین‌المللی و افکار عمومی به‌نحوی پیش رفته که آنها نمی‌توانند یا نمی‌خواهند امتیازاتی را که قبلا احتمال داشت به ایران بدهند الان هم اعمال کنند. به همین خاطر هم آقای مکرون از سست شدن چارچوب‌های مذاکرات حرف می‌زند. من از پیش اعتقاد داشتم بعد از انتخابات آمریکا اگر جمهوری‌خواهان پیروزی بزرگی به دست نیاورند و دموکرات‌ها هنوز قدرت مانور داشته باشند، چراغ سبزی به آژانس برای بستن پرونده ایران و رسیدن به توافق نشان می‌دادند. الان دموکرات‌ها موقعیت‌شان بد نیست و آنچه می‌خواستیم به‌دست آمده اما همزمان مسائل داخلی و مسئله اوکراین که غیرقابل پیش‌بینی بودند، پیش آمده است.
به نظر هنوز به‌رغم اظهارات مکرون، برجام در دستور کار غرب است؟
من فکر می‌کنم هنوز آمادگی برای توافق وجود دارد، اما این آمادگی برای امتیازاتی که قبلا می‌خواستند بدهند، یعنی بسته شدن پرونده ایران در آژانس، وجود ندارد. لحن و بیانات گروسی هم اخیرا تندتر شده است. مدیرکل آژانس معمولا در آستانه سفر به ایران زبان نرمی به کار می‌برد، اما این بار این‌طور نبوده است. او گفته در سفر اسلامی به وین دستاوردی وجود نداشته است.
اظهارات ایران درباره ادامه مذاکرات غیرمستقیم برجامی در بستر اجتناب غرب از مذاکره را چطور تفسیر می‌کنید؟
طرف ایرانی در تماس با جوزف بورل و مورا هست، اما این در تماس بودن به معنای حرکت به سمت تفاهم نیست، بلکه فقط تماس‌ها برقرار است. اعتقاد دارم تمایل آمریکا به برجام در مقطع فعلی بیش از اروپاست. اگر آمریکایی‌ها از این انتخابات خلاص شوند و نتیجه نهایی انتخابات رسما اعلام شود، طبیعتا به سمت این توافق می‌آیند، هرچند با آمدن نتانیاهو باید بپذیریم که کار سخت شده است. هوچی‌گری و تبلیغات و فشارها و لابی‌های او در اروپا و آمریکا بی‌تاثیر نیست. من نمی‌خواهم بگویم توافق دور از دسترس است، اما اگر با دو سه ماه گذشته بخواهیم مقایسه کنیم، توافق سخت‌تر شده، اما هنوز شدنی است. طبیعتا هر دو طرف باید امتیازاتی بدهند. ما هم در شرایطی هستیم که اگر توافق صورت بگیرد، بخشی از زمینه‌های اعتراضات هم از بین خواهد رفت.
دلیل مواضع تند فرانسه چیست؟
در دوره‌ای که برجام اول می‌خواست امضا شود، فرانسوی‌ها سنگ‌اندازی‌هایی می‌کردند که بیشترین منافع را به دست بیاورند. دیدیم که بعد از امضای برجام هم امتیازات خوبی گرفتند که هم توتال به ایران آمد، هم شرکت‌های ماشین‌سازی و هم قرارداد با ایرباس منعقد شد.
بعد از خروج ترامپ از برجام، مکرون تلاش زیادی برای احیای این توافق کرد. بعد از پیروزی دموکرات‌ها در آمریکا، مواضع اروپا و آمریکا در قبال برجام همسو شد. فرانسوی‌ها سعی کردند در این فضا خودشان را با غرب هماهنگ کنند، چون همه نگران بودند که میزان غنی‌سازی ایران از کنترل خارج شود. در روزهای اخیر مکرون ملاقات‌هایی با مخالفان ایران داشته و در رابطه با برجام حرف‌های منفی زده است. من تصور می‌کنم که فرانسوی‌ها می‌خواهند افکار عمومی اروپا را در دست خودشان بگیرند. آلمانی‌ها اولین واکنش‌ها را به اعتراضات ایران نشان دادند، اما مکرون احساس می‌کند بعد از رفتن مرکل، جا برای او باز شده که خود را به عنوان رهبر اتحادیه اروپا بازتعریف کند. افکار عمومی داخلی فرانسه هم به نفع مکرون است. از طرفی هم مکرون احساس می‌کند کلیت غرب آمادگی امتیاز دادن در پرونده هسته‌ای ایران را ندارد و توافق خیلی در دسترس نیست. در نتیجه نقش رهبری منفی در رابطه با توافق را به دست گرفته تا دل مخالفان ایران را به‌دست بیاورد. آنچه مسلم است این است که در مورد برجام باید ببینیم سیاست آمریکایی‌ها چیست.
الان هم روی کاخ سفید و هم اتحادیه اروپا از جانب افکار عمومی فشار زیادی هست که نباید امتیازی به ایران داده شود مبنی بر اینکه اگر توافق صورت بگیرد، پولش به درد مردم ایران نمی‌خورد و جاهای دیگر خرج می‌شود. لذا فعلا غرب تحت تاثیر افکار عمومی است و آمادگی این را ندارد که امتیازات قابل توجهی بدهد، حتی در مورد امتیازاتی که قبل از بحران داخلی ایران آماده بود بدهد.
