حمایت آمریکا از کردها به نفع اردوغان است

استیون کوک

تحلیل‌گر فارن‌پالیسی
ترجمه: آریا صدیقی

از بین بسیاری از مسائلی که ایالات‌متحده و ترکیه بر سرشان با هم اختلاف دارند، حمایت واشنگتن از یگان‌های مدافع خلق کُرد (YPG) در سوریه مهمترین است. YPG بخش عمده‌ای از نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) را تشکیل می‌دهد و با حزب کارگران کردستان (PKK) مرتبط است؛ گروهی که ایالات‌متحده آن را به‌عنوان یک سازمان تروریستی شناخته و چندین دهه درگیر جنگ علیه دولت ترکیه بوده است. خاستگاه YPG به سال 2011 برمی‌گردد. زمانی که بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه شروع به استفاده از نیروهای نظامی علیه سوری‌های معترض کرد، پ.‌ک.‌ک به کردهای سوریه کمک کرد تا یک نیروی نظامی تشکیل دهند و از مناطق کردنشین کشور دفاع کنند.
ترک‌ها بحق از سیاست ایالات‌متحده عصبانی هستند، اما از آنجا که بیشتر آنها در یک حباب خبری حامی دولت زندگی می‌کنند، قدرت تشخیص خود را از دست داده‌اند. در سال 2014، ایالات‌متحده از ترکیه در نبرد خود علیه داعش کمک خواست، اما رهبران آنکارا به صراحت اعلام کردند که نگرانی اصلی امنیتی آنها تهدید ناسیونالیسم کرد و تروریسم است. این امر واشنگتن را وادار کرد تا با یگان‌های مدافع خلق (YPG) در این زمینه همکاری کند. از آن زمان، ایالات‌متحده به‌دنبال متعادل کردن تعهد خود به ترکیه - متحد ناتو - و شرکای کرد سوری است.
تازه‌ترین حملات هوایی ترکیه علیه کرد‌های سوریه، حملات هواپیماهای بدون سرنشین و رگبارهای توپخانه‌ای علیه YPG بود که پس از حمله تروریستی در استانبول در 13 نوامبر رخ داد. سلیمان سویلو، وزیر کشور ترکیه بلافاصله یگان‌های مدافع خلق و واشنگتن را مسئول این خونریزی دانست، هرچند رهبران YPG و رهبران پ.ک.ک هرگونه دخالت در این امر را رد کردند. کاخ‌سفید به شدت این «اقدام خشونت‌آمیز» را محکوم و اعلام کرد: «ما شانه‌به‌شانه متحد خود در ناتو ترکیه در مقابله با تروریسم هستیم.» یک روز بعد، رجب‌طیب‌اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه از ایالات‌متحده و تعداد زیادی از کشورهای دیگر برای تسلیت تشکر کرد، اما سویلو به صراحت اعلام کرد که ابراز همدردی کاخ سفید برای ترکیه شبیه به ابراز همدردی «قاتلی است که به عنوان اولین نفر بر سر صحنه جنایت حضور می‌یابد».
تحلیل‌گران ممکن است به این نتیجه برسند که شدت عملیات نظامی اخیر ترکیه، تهدید آنکارا به حمله زمینی، و تلاش سویلو برای شرمسار ساختن واشنگتن با این هدف انجام شده است که ترکیه آمریکا را وادار کند از YPG فاصله بگیرد. مقامات ترکیه مدت‌هاست که از واشنگتن خواسته‌اند تا ثابت کند متحد خوبی است و مدعی شده‌اند که آنکارا در مدیریت داعش بهتر از نیروهای دموکراتیک سوریه عمل می‌کند. اما آیا اردوغان واقعاً می‌خواهد که ایالات‌متحده بین ترکیه و دوستان کرد سوری خود، یکی را انتخاب کند؟ بعید است. رابطه واشنگتن با YPG برای اردوغان و حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) بسیار خوب است. به‌ویژه اینکه به انتخابات عمومی این کشور در سال 2023 نزدیک می‌شویم.
این ایده که رهبری ترکیه بی‌جهت نگران روابط ایالات‌متحده با YPG نیست، قابل توجه است، اما با توجه به منطق سیاسی داخلی روابط ایالات‌متحده، ترکیه و کردهای سوریه، منطقی به نظر می‌رسد. خشونت کنونی در شمال سوریه در شرایط خاصی اتفاق می‌افتد که جنگ تقریباً 40ساله بین ترکیه و PKK آن را شکل داده است. این درگیری در طول دهه‌ها کاهش یافته است که قاعدتا باید یک چیز را روشن کند و آن اینکه هیچ راه‌حل نظامی برای این اختلاف وجود ندارد. اردوغان این واقعیت را زمانی که در سال 2013 مذاکره با پ.ک.ک را آغاز کرد، متوجه شد.
همچنین مهم است که بدانیم این گروه و نیروهای YPG تهدیدی برای ترکیه نیستند. هر چند ترک‌ها می‌ترسند که ظهور یک منطقه کردنشین خودمختار یا حتی یک دولت کردی در سوریه بتواند امنیت‌شان را به خطر بیندازد. بدون شک، تروریست‌های کرد مسئول ریخته شدن خون‌های زیادی هستند، اما نگرانی مبنی بر اینکه این خشونت می‌تواند منجر به تجزیه ترکیه شود، بیش از حد است. کشور و جامعه ترکیه قوی و سرزنده است. امنیت و حاکمیت تثبیت شده است. اخیراً ترک‌ها در نتیجه مدیریت اقتصادی ضعیف اردوغان بیشتر از فعالیت‌های پ.ک.ک و YPG آسیب دیده‌اند.
همچنین به خاطر داشته باشید که عملیات نظامی ترکیه در سوریه در زمانی انجام می‌شود که رهبر ترکیه و حزب عدالت و توسعه از نظر سیاسی نسبتا ضعیف هستند. پیش‌بینی نتایج انتخابات از الان بیهوده است، اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد اردوغان و حزب عدالت و توسعه محبوبیت خود را در میان تعداد زیادی از رای‌دهندگان ترکیه از دست داده‌اند. در نتیجه، رهبری ترکیه شروع به استفاده از اهرم‌هایش کرده است تا بتواند قبل از انتخابات سال 2023 خود را در موقعیت بهتری قرار دهد. تمرکز بر حمله 13 نوامبر برای تحریک احساسات ناسیونالیستی و به‌دست آوردن منفعت سیاسی یکی از این اهرم‌ها است.
شیوه‌ای که مقامات ترکیه با استفاده از آن از خشونت به‌عنوان یک کارت سیاسی استفاده می‌کنند، سابقه‌دار است. در سال 2015، پس از آنکه اردوغان به دلیل عدم کسب اکثریت پارلمانی حزب عدالت و توسعه مجبور به برگزاری دور جدیدی از انتخابات عمومی شد، مجموعه‌ای از بمب‌گذاری‌ها در سراسر ترکیه رخ داد که حدود 130 کشته برجای گذاشت. اردوغان از موج خشونت استفاده کرد و حزب دموکراتیک خلق‌‌ (HDP) به رهبری کردها، که مدافع حقوق کردها در یک سیستم سیاسی دموکراتیک‌تر است را به‌عنوان حامیان پ.ک.ک معرفی کرد و کمپینی برای حمله به این حزب و چهره‌هایش شکل داد.
اردوغان نه اولین و نه آخرین سیاستمداری بود که از تروریسم و ترس مشروع از آن برای منفعت سیاسی استفاده کرد. به همین دلیل است که پس از بمب‌گذاری اخیر نیز دریافت که نباید از این موج غافل شود.
این واقعیت که ایالات‌متحده تقریباً یک دهه است با YPG همکاری می‌کند، انگیزه و فرصت بیشتری برای اردوغان فراهم می‌کند تا از خشونت برای دستیابی به دستاوردهای سیاسی استفاده کند. احساسات ضدآمریکایی در ترکیه عمیق است. آیا کسی باور می‌کند که احلام‌البشیر، شهروند سوری که متهم به حمله 13 نوامبر استانبول است، به هنگام دستگیر شدن پیراهن بنفش رنگی به تن داشت که روی آن کلمه «نیویورک» نقش بسته بود؟ به نظر می‌رسد که احتمال بیشتری وجود دارد که سویلو و یارانش قبل از گرفتن عکس، این لباس را به تن او کرده باشند تا احساسات ضدآمریکایی را تحریک کنند.
رفتار سویلو نباید کسی را متعجب کند. رهبران ترکیه بیش از اینکه از روابط خود با واشنگتن دفاع کنند، زمان خود را صرف حمله به آمریکا می‌کنند. البته این حق آنهاست، اما آنها به‌راحتی فراموش می‌کنند به مردم ترکیه یادآوری کنند که ایالات‌متحده پ.ک.ک را در سال 1997 به‌عنوان یک سازمان تروریستی معرفی کرد و سپس انرژی دیپلماتیک خود را صرف متقاعد کردن متحدان اروپایی خود کرد تا آنها هم همین کار را انجام دهند. آنها همچنین نقش ایالات‌متحده در دستگیری عبدالله اوجالان - رهبر سابق پ.ک.ک - در کنیا در سال 1999 را مورد توجه قرار نمی‌دهند. استقرار تسلیحات هسته‌ای ایالات‌متحده در پایگاه هوایی اینجرلیک ترکیه به‌عنوان نمادی از تعهد واشنگتن به امنیت ترکیه در طول جنگ سرد و سال‌های پس از آن، چیزی نیست که سیاستمداران در آنکارا تمایل داشته باشند اذعانش کنند. در عوض، آنها یک محیط سیاسی ایجاد کرده‌اند که در آن برای مردم ترکیه عادی شده است که باور کنند ایالات‌متحده پشت کودتای 2016 بوده است. البته واشنگتن اشتباهات مختص به خودش را مرتکب شده است. زمانی که پ.ک.ک در سال 2004 به‌طور یکجانبه به آتش‌بس پایان داد، نیروهای ترکیه را در عراق تحت اشغال آمریکا هدف قرار داد. با این حال، هیچ توجیه اخلاقی برای این رخداد وجود ندارد. امنیت به‌خطر افتاده ترکیه نتیجه حماقت ایالات‌متحده بود.
با وجود خشم ترکیه، اگر ایالات‌متحده از YPG دور شود، منافع سیاسی اردوغان به‌خوبی تامین نخواهد شد. به‌نظر می‌رسد هیچ‌کس در آنکارا اهمیتی نمی‌دهد که جنگجویان YPG/SDF باید توجه خود را از مبارزه با داعش به سمت دفاع از خود معطوف کنند و این باعث می‌شود حداقل بسیاری در آمریکا در خصوص نقش مفید ترکیه برای آمریکا به‌عنوان یک متحد، تردید کنند.
با این حال، با وجود همه اتهامات، وضعیت موجود برای واشنگتن و آنکارا مناسب است. ایالات‌متحده بین YPG و ترکیه یکی را انتخاب نخواهد کرد، زیرا مقامات آمریکایی می‌خواهند کسی مراقب داعش باشد و نمی‌توانند مطمئن باشند که ترک‌ها این کار را انجام خواهند داد. از سوی دیگر، اردوغان نمی‌خواهد ایالات‌متحده دست به انتخاب بزند، زیرا روابط واشنگتن با کردهای سوریه آنقدر سیاسی است که نمی‌توان آن را به میل خود رها کرد.