باغ نگارستان، چهل و اندی سال بعد
فارغ‌التحصیلان اولین دانشکده علوم اجتماعی در ایران پس از ۴۰سال گردهم آمدند
فارغ‌التحصیلان اولین دانشکده علوم اجتماعی در ایران پس از 40سال گردهم آمدند
این عکس داستان جالبی دارد. داستان دورهمی فارغ‌التحصیلان اولین دانشکده علوم اجتماعی در ایران است که حدود 40سال قبل، بلکه هم بیشتر، همکلاسی و هم‌دانشگاهی بودند. دورهمی دانشجویان قدیم دانشکده علوم اجتماعی که به دانشکده بهارستان هم معروف بود و در فهرست آثار ملی هم ثبت شده است. این دانشکده بسیار زیبا، یادگار دوران قاجار است و اکنون باغ نگارستان نام دارد.
به‌یاد روزهای قدیم، دانشجویانی که برخی‌های‌شان پیش از انقلاب و بیشترشان در سال‌های نخست انقلاب در این دانشکده درس خوانده‌اند یک دورهمی جذاب برگزار کردند. از همه جای کشور آمده بودند، تهران، بابلسر، گرگان، مشهد، اصفهان و سایر شهرهای کشور.
دانشجویانی که در این سال‌ها هرکدام سرنوشتی داشتند، برخی‌های‌شان جامعه‌شناس ماندند، برخی از حوزه سیاست سر درآوردند، برخی معلمی پیشه کردند، گروهی به کار تحقیق وپژوهش روی آوردند، برخی سراغ کسب‌وکار خودشان رفتند، یکی مددکار شد و دیگری رسانه را انتخاب کرد، یکی دیپلمات شد و چندنفری بر مسند دولتی تکیه زدند. خلاصه اینکه سرنوشت هرکدام‌شان داستانی دارد.
در فضای مصفای باغ نگارستان، کنار حوض قدیمی، اندک‌اندک دورهمی کامل شد. تقریبا بیشتر دانشجویان دانشکده به هم ملحق شدند. سلام‌های‌شان بلند بود و کشدار. هر کلامی که ردوبدل می‌شد لبخندی بر لبان‌شان نقش می‌بست. وقتی دوباره به هم رسیدند انگار همه‌شان دانشجو شده باشند. می‌خندیدند، شوخی می‌کردند، خاطره می‌گفتند و شیطنت می‌کردند. فضای بانشاطی به‌وجود آوردند. دخترها و پسرهای چهاردهه قبل که نشاط جوانی‌شان برگشته بود و حس می‌کردند آمده‌اند دوباره پشت نیمکت درس و دانشگاه قرار بگیرند. یکی از آنها تا چشم‌اش به همکلاسی‌هایش افتاد، گفت: آخ که چقدر دلم برای روزهای خوش دیروز پر می‌زند. از هم سوال می‌کردند که ورودی چه سالی هستی؟ استادت کی بود؟ با چه کسانی همکلاسی بودی؟ الان به چه‌کاری مشغول هستی؟ عکس آن سال‌ها را داری؟
البته که این جمع خاطرات تلخ هم دارند. در طول گردهمایی چندبار این خاطرات را با یکدیگر به اشتراک گذاشتند. از بازنشستگی اجباری و مورد غضب قرار گرفتن تا نامهربانی‌ها و بیکاری‌هایی که در این سال‌ها برخی از حاضران با آن مواجه شدند. اما خیلی زود از این تلخی‌ها عبور می‌کردند و دوباره تمرکزشان برمی‌گشت به خوبی‌ها و خاطرات شیرین.
هسته اولیه شکل‌گیری دانشگاه تهران
بعد از هر چاق‌سلامتی و احوال‌پرسی به خاطرات دور می‌رفتند. در دانشکده‌ای درس خوانده بودند که هسته اولیه شکل‌گیری و شکوفایی دانشگاه تهران به‌شمار می‌رفت. پشت میز کلاس‌هایی نشسته بودند که بزرگان و مشاهیری چون ملک‌الشعراء بهار، کاظم عصار، علی‌اکبر دهخدا، بدیع‌الزمان فروزانفر، علی‌نقی وزیری، جلال همایی، سعید نفیسی، ابراهیم پورداود، غلامحسین صدیقی، پرویز خانلری، محمدمعین، محمدابراهیم باستانی پاریزی، علی‌محمد کاردان و محمود حسابی در آن کلاس‌ها تحصیل و تدریس کرده‌اند.
دورهمی دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی در نوع خودش منحصربه‌فرد است. بیش از 100دانشجو از سراسر کشور با ذوق و شوق فراوان به محل باغ بهارستان آمدند. خیلی‌های‌شان از محل کارشان بازنشسته شده‌اند اما از کار و فعالیت نه. جمع جامعه‌شناسان کهنه‌کار، مردم‌شناسان آزموده، معلمان خبره، نویسندگان مجرب و شهروندانی که در حساس‌ترین روزهای ایران درس خوانده بودند. هرکدام‌شان دارای تجربه‌ای گران‌بها و ارزشمند هستند. با دیدن این جمع این پرسش مطرح می‌شود که چگونه می‌توان از تخصص و توانایی آنها به شکل مناسب بهره برد؟
اندیشه دورهمی چگونه شکل گرفت؟
سعید معیدفر یکی از حاضران در این جمع است. او که همراه 30نفر از همکلاسی‌هایش هسته اولیه شکل‌گیری این جمع را تشکیل داده است، می‌گوید: پس از گذشت چهل‌وچندسال که از فارغ‌التحصیلی ما در این دانشکده می‌گذرد فرصتی دست داد تا همکلاسی‌های سابق‌مان را پیدا کنیم. کسانی که دوران جوانی خودمان را با آنها گذراندیم. به‌خصوص در آن سال‌های پرالتهاب و مهم قبل و بعد از انقلاب که تحولات بسیار بزرگی را در کشور درک کردیم. معیدفر که پس از شروع اعتراض‌های مردم در سال 88 به اجبار بازنشسته شد درباره این جمع می‌گوید: ما با وجود تفاوت دیدگاه‌های‌مان و فعالیت‌های مختلفی که در این سال‌ها داشته‌ایم دور هم جمع شدیم. برای من مسئله این است که چرا چنین اشتیاقی بین دانشجویان دهه 50 وجود دارد؟ که تنها یک‌ماه پس از اینکه اندیشه برگزاری این گردهمایی شکل گرفت، شاهد حضور بسیاری از همکلاسی‌های قدیم هستیم. امیدوارم در کشورمان هم بتوانیم یکدیگر را با وجود تفاوت دیدگاه‌ها با عنوان یک همکلاسی، یک شهروند و یک هموطن به‌رسمیت بشناسیم و با یکدیگر مهربانی کنیم و تعامل داشته باشیم. چون آینده کشور در گرو چنین همکاری، همدلی، به‌رسمیت شناختن و قبول یکدیگر است، هرچند تفاوت دیدگاه داشته باشیم.
این جمع چگونه شکل گرفت؟ ابتدا 30نفر از دانشجویان قدیم که به هم نزدیک‌تر بودند به ابتکار سعید معیدفر و با همکاری محمود پرداختچی و حسنی گروه را تشکیل دادند و بعدها با همکاری حسین حاجی‌پور، مسعود حاجی‌زاده، محسن گودرزی و محمدعالی حاضری و... همکلاسی‌های قدیمی را پیدا و به گروه اضافه کردند؛ نتیجه اینکه در مدت یک‌ماه حدود 145نفر از شهرهای مختلف کشور شناسایی شدند. حتی برخی همکلاسی‌های قدیم که به خارج از ایران مهاجرت کرده‌اند نیز در این فهرست قرار گرفتند. سعید معیدفر می‌گوید، یک تالار گفتوگو هم شکل گرفته تا همکلاسی‌های قدیم در هر کجای ایران و جهان باشند، بتوانند حضور داشته باشند و گفتوگو کنند.
حاضران چه کسانی بودند؟
نکته مهم ذوق و اشتیاقی بود که برای شکل‌گیری این جمع وجود داشت. تنها یک‌ماه زمان لازم بود تا چنین دورهمی‌ای شکل بگیرد. جمعی که دیگر فراغت دوران جوانی را هم ندارند. اما بیشترشان آمدند. این انگیزه و احساس قطعا قابل مطالعه است. کافی است به برخی از نام‌های حاضر در این مراسم دقت کنید. تقی آزاد ارمکی، علی نوذرپور ، محسن گودرزی، سعید معیدفر، احمد دستمالچی، محسن حاجی‌میرزایی، علی ربیعی، منوچهر محمدی، غلامعلی خوشرو ، مجید یونسیان، سوسن باستانی، احمد موسی‌زاده، حسین حاجی‌پور، محمدمهدی لبیبی، مرضیه موسوی، فرحناز حسام، فروغ‌السادات بنی‌هاشم، فریبا مستفید، غلامرضا لطیفی، غلامرضا خوشرو، ابوالفضل آقابابا، عبدالله اسفندیاری و... تنها بخشی از حاضران در این مراسم بودند. همچنین برخی از مطرح‌ترین پژوهشگران و جامعه‌شناسان کشور هم پیام تصویری برای این گردهمایی دوستانه فرستادند. عبدالله شهبازی از آمریکا، عبدالمحمد کاظمی‌پور از کانادا، احمد اشرف‌آبادی از کانادا، بیژن قلمکاری‌پور از بلژیک، سعید پیوندی از فرانسه، محمود عسگریه و سیامک زندرضوی از کرمان برای دوستان‌شان پیام مهر، محبت و همدلی فرستادند. در فرصتی که دست داد، گپ‌وگفت کوتاهی نیز با تعدادی از حاضران صورت گرفت. از خاطرات‌شان پرسیدیم و از شرایط جامعه در سال‌هایی که دانشجو بودند. خواستیم وضعیت جامعه از 40سال پیش تاکنون را تحلیل کنند و شرایط جامعه در حال حاضر را بررسی کنند. اینکه اگر با این علم، دانش و آگاهی‌ای که دارند به 40سال پیش برگردند چه می‌کنند؟ جالب بود که برخی‌های‌شان تحت‌تاثیر شرایط جامعه در آن سال‌ها و سخنرانی‌های دکتر شریعتی سراغ رشته جامعه‌شناسی آمده بودند. اعتقاد داشتند که وضعیت رشته جامعه‌شناسی در آن سال‌ها متفاوت شده بود. چون دوره تاریخی متمایزی نسبت به گذشته داشتند و یک انقلاب بزرگ رخ داده بود. جامعه به‌حدی تغییر کرده بود که آینده کشور را تحت‌تاثیر قرار داده بود. دورهمی فارغ‌التحصیلان دانشکده علوم اجتماعی با گپ‌وگفت در حیاط باغ نگارستان شروع شد، با عکس یادگاری ادامه یافت و درنهایت با پذیرایی و صرف شام در رستوران مجموعه که همراه بود با سخنرانی کوتاه برخی از حاضران، خاتمه یافت.
