انتخابات بیسروصدای عراق
عراقیها، ۱۱ نوامبر [۲۰ آبان] پای صندوقهای رأی انتخابات پارلمانی میروند؛ اما نظرسنجیها پیشبینی میکنند مشارکت در انتخابات به شکلی تاریخی کم باشد و این ممکن است تشکیل دولت را پیچیده کند.
عراقیها، ۱۱ نوامبر [۲۰ آبان] پای صندوقهای رأی انتخابات پارلمانی میروند؛ اما نظرسنجیها پیشبینی میکنند مشارکت در انتخابات به شکلی تاریخی کم باشد و این ممکن است تشکیل دولت را پیچیده کند. این انتخابات با دورههای پیشین تفاوت دارد: مقتدی صدر، از سیاست کناره گرفته؛ جریان بدر با هادیالعامری، مستقلاً رقابت را به چالش کشیده و حزبالله، متحد ایران در لبنان، تضعیف شده است. ناآرامی در منطقه همچنان ادامه دارد اما عراق نسبتاً در ثبات است.
دوران محمدشیاع السودانی بهعنوان نخستوزیر عراق، از اسلافش آرامتر بود و بدون رسوایی یا ناامیدی رو به پایان است، اما کمبود برق، دولت عراق را که پروژههای جاهطلبانه زیرساختی اعلام کرده، درمانده کرده است. اخیراً دو غول آمریکایی حوزه انرژی، یعنی شرکتهای شِوران و اکسانموبیل، قراردادهای اکتشاف و توسعه در عراق امضا کردهاند و وبسایت «اویلپرایس» بازگشت اکسانموبیل به عراق را «تغییر بزرگ ژئوپلیتیک و نشانه تعامل دوباره غرب» خوانده است.
این تحولات احتمالاً خوشایند دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا هم باشند، رئیسجمهوری که هنوز در بغداد یا واشنگتن دیدار رسمی با السودانی نداشته است. در ماه اکتبر، مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا از سودانی خواست حشدالشعبی را «خلع سلاح» کند. ایالات متحده به نمایندگان پارلمان عراق فشار آورد تا طرحی را پس بگیرند که حشدالشعبی را تحت کنترل کامل دولت قرار میداد؛ هرچند اختلافات داخلی هم به پایان کار این لایحه کمک کردند.
سودانی اخیراً اعلام کرده این گروه مسلح دو گزینه دارد: به نهادهای رسمی امنیتی بپیوندد یا به کار سیاسی غیرمسلحانه تغییر روش دهد. حمله به عراق و اشغال آن برای آمریکاییها بیش از ۴ هزار و ۴۰۰ کشته و ۳ تریلیون دلار خرج بر جای گذاشت و آمریکا حالا با «تله مداخلهگر» مواجه شده است؛ چرخهای خودکرده که در آن مداخله، مشکلاتی تازه ایجاد میکند و سیاستگذاران احساس میکنند ناچارند تا ابد به مدیریت آنها بپردازند. عراق همچنان در این پویهشناسی گرفتار است: واشنگتن میخواهد خارج شود اما نمیتواند خطر این کار را تحمل کند.
چالش دیگر برای دولت بعدی عراق، اجتناب از درگیرشدن در تقابل قدیمی ایالات متحده و ایران است. در طول دههها، جنگ سایه بین دو طرف در جریان بوده. در ژوئن ۲۰۲۵، حملات ایالات متحده به تأسیسات هستهای ایران رخ داد. اسرائیل، نزدیکترین متحد آمریکا در منطقه هم مشغول ترور و عملیات مخفیانه در ایران بودهاست.
عراق در معرض این خطر است که به نبردگاهی نیابتی تبدیل شود. در ماه مه ۲۰۲۵، جو ویلسون و گرگ استوب، نمایندگان جمهوریخواه مجلس آمریکا، ایده تحریم عراق را به عنوان بخشی از کارزار «فشار حداکثری» علیه ایران تبلیغ کردند. ایده آنها مجازاتهای وسیع علیه حشدالشعبی، قسمتهایی عمده از بخشهای بانکی و نفتی عراق، وزیر دارایی، «تسهیلگران کار ایران در عراق»، رئیس دیوان عالی فدرال عراق و نخستوزیر سابق میشد، نوعی حمله برای حذف سران، علیه اقتصاد و استقلال عراق.
شعار پروژه سیاسی سودانی، «اول عراق» است اما برای واشنگتن، عراق ابزاری است جهت فشار بر ایران است و پولهایی هم که آمریکا در عراق خرج کرده و سربازانش را که آنجا کشته شدهاند، توجیه «حق اربابی» خودش حساب میکند. این پویهشناسی، ثبات ملی عراق را تهدید میکند. نخستوزیر بعدی باید از میان ایالات متحده و همسایهاش ایران، راه را برای حفظ استقلال شکننده عراق پیدا کند. مسئله «حشد الشعبی»، اختلافیترین مسئله بین آمریکا و عراق خواهد بود، از آنجا که آمریکاییها فراموش کردهاند وقتی ناگهان گروهی بزرگ و به خوبی مسلح را منحل کنی، چه میشود.
بهرغم آرامش نسبی و سرمایهگذاری خارجی جدید و قابلتوجه در دوران سودانی، عراق همچنان با مسئله کمبود آب، اصلاحات نیمهتمام امنیتی و خطر مداوم کشیدهشدن به میان درگیریهای خارجی مواجه است؛ پدیدههایی عمدتاً میراث دوران سرکوب صدام حسین، تحریمهای غربی و حملات نظامی. برقراری تعادل بین نیازهای داخلی و فشارهای خارجی، بهخصوص از سمت ایالات متحده و ایران، برای آینده عراق بسیار تعیینکنندهتر خواهند بود تا نتیجه بلافاصله انتخابات.