ضربه اروپا به حقوق بین‌الملل
معاون وزیر خارجه روسیه در حمله‌ای تند به اقدام دبیرخانه سازمان ملل متحد و قدرت‌های غربی در تلاش برای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران این اقدام را «حمله مخرب به شورای امنیت سازمان ملل متحد» توصیف کرد.
الدار مامدوف: معاون وزیر خارجه روسیه در حمله‌ای تند به اقدام دبیرخانه سازمان ملل متحد و قدرت‌های غربی در تلاش برای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران این اقدام را «حمله مخرب به شورای امنیت سازمان ملل متحد» توصیف کرد. فارغ از لحن سرگئی ریابکوف، پیام اصلی سخن او این است که تحریم‌های جاری شورای امنیت پیش از توافق ۲۰۱۵ ایران و ۱+۵ که کشورهای اروپایی از طریق اسنپ‌بک تلاش کردند آنها را بازگردندانند، اکنون «ملغی» شده‌است.
ریابکوف تاکید کرد که روسیه همکاری‌های فنی و نظامی خود را با تهران تعمیق خواهد کرد. این مسئله فراتر از یک اختلاف‌نظر دیپلماتیک است و نشان‌دهنده یک شکاف جدی در واقعیت بین‌الملل تلقی می‌شود. امروز ابرقدرت‌های جهانی در چارچوب دو تفسیر غیرقابل جمع از حقوق بین‌الملل رفتار می‌کنند.
از یک سو، آمریکا، بریتانیا، فرانسه و آلمان معتقدند که تحریم‌های شورای امنیت با فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک علیه ایران فعال شده‌است و از سوی دیگر ایران، روسیه و چین این اقدام را به عنوان یک رویه نامشرع قبول نمی‌کنند. این اختلاف نظر ناگزیر نبود و آنچه باعث شد شرایط به اینجا ختم شود، نشان‌دهنده سطح ناسازگاری میان طرف‌ها است. قدرت‌های غربی مستمراً از تقدس «نظم مبتنی بر قانون بین‌المللی» دم می‌زنند، اما در این مورد اقدامی کرده‌اند که به صورت بنیادین «نظم مبتنی بر قانون» را به هم می‌زند. آنها با فشار وارد کردن بر فرآیندی که بخش قابل توجهی از شورای امنیت آن را نامشروع می‌دانند، باعث شدند که جهان وارد فضایی جدید و خطرناک‌تر از گذشته شود.
بحران کنونی بر سر ایران ناشی از جایگزینی چارچوب تصمیمات شورای امنیت سازمان ملل با سیستمی است که منافع سیاسی بلوک‌های قدرت، واقعیت‌های حقوقی را تعیین می‌کنند. غرب با رد مصالحه با ایران، زمینه این گسست را فراهم کرد. درحالی‌که ایران از نظر فنی برجام را نقض می‌کرد، فرصتی برای جلوگیری از بحران وجود داشت، اما با رد پیشنهاد روسیه و چین برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱، این فرصت از بین رفت. اروپا، با انگیزه حمایت ایران از روسیه در جنگ اوکراین و عدم تمایل به به‌خطر انداختن روابط با آمریکا، بر فعال‌سازی مکانیسم ماشه پافشاری کرد. نتیجه این اقدام، نه‌تنها ایجاد شرایط برای متوقف شدن کامل برنامه هسته‌ای ایران بود، بلکه اجماع بین‌المللی در مورد این برنامه را نیز از بین برد.
اکنون، وحدت و فشار سابق، جای خود را به گسست داده و دو عضو دائم شورای امنیت (روسیه و چین) رسماً اعلام کرده‌اند که مکانیسم ماشه را به رسمیت نمی‌شناسند. تحریم‌های قدیمی سازمان ملل، به جز در زمینه محدودیت‌های تسلیحاتی و فناوری‌های هسته‌ای و موشکی، تاثیر چندانی ندارند. اظهارات ریابکوف، نشان‌دهنده عدم پایبندی روسیه به این محدودیت‌هاست.
اگرچه روابط ایران و روسیه با بی‌اعتمادی همراه است، اما اقدام اروپا در فعال‌سازی مکانیسم ماشه، اهرم فشار بر روابط این دو کشور را از دست داده و ایران را ناگزیر به سمت روسیه سوق می‌دهد. اکنون ایران می‌تواند به طور بالقوه تسلیحات مورد نیاز خود را از روسیه و چین تهیه کند. خطرناک‌ترین پیامد این بحران، ایجاد سابقه‌ای برای منع اشاعه هسته‌ای و حقوق بین‌الملل است. هنگامی که اجماع در شورای امنیت از بین می‌رود، قطعنامه‌های آن صرفاً پیشنهادات غیرالزام‌آور تلقی می‌شوند.
اکنون جهان در قلمرویی ناشناخته قرار دارد. آمریکا و اتحادیه اروپا ممکن است به دنبال استفاده از قطعنامه‌های پیش از ۲۰۱۵ برای اعمال تحریم‌های جدید باشند، در حالی‌که روسیه و چین با تفسیر خود از قانونیت جدید، به همکاری‌های عمیق‌تر با ایران ادامه خواهند داد. هدف اصلی برجام، یعنی ایجاد یک جبهه بین‌المللی متحد برای تضمین ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران، از بین رفته و جای خود را به رویارویی با پیامدهای غیرقابل پیش‌بینی داده است. هدف از فعال‌سازی مکانیسم ماشه، فشار بر ایران بود، اما نتیجه آن، شکاف در چارچوب حقوق بین‌الملل بوده است. شورای امنیت دیگر یک نهاد واحد نیست و به نظر نمی‌رسد راهکاری برای بازگرداندن آن به وضعیت سابق وجود داشته باشد.
