متعهد در دوره حبس طلا/پلتفرم میلی در روزهایی که مسدودی درگاه‌های بانکی به بحران تبدیل شده هزار میلیارد تومان تسویه ریالی داشته است
قریب به دو هفته است که جنگ ایران و اسرائیل و حمله و ضدحمله‌های نظامی تمام شده و شرایط به‌تدریج در حال بازگشت به حالت عادی است.
گروه فناوری:قریب به دو هفته است که جنگ ایران و اسرائیل و حمله و ضدحمله‌های نظامی تمام شده و شرایط به‌تدریج در حال بازگشت به حالت عادی است. اداره‌ها و سازمان‌ها باز شده‌اند، بازار کسبوکارها روال معمول فعالیت‌شان را دوباره آغاز کرده‌اند و حتی پروازهای داخلی و بین‌المللی برقرار شده‌اند. بااین‌حال شرایط برای پلتفرم‌های آنلاین خریدوفروش طلای آب‌شده همچنان جنگی است و بانک مرکزی، وزارتخانه‌های اقتصاد و صمت و چند نهاد امنیتی دیگر که ما نام‌شان را نمی‌دانیم از تصمیم‌شان کوتاه نیامده‌اند و درگاه‌های پلتفرم‌های طلا همچنان بسته‌اند.
بانک مرکزی در نخستین ساعات آغاز جنگ درگاه‌های بانکی پلتفرم‌های طلا را بسته و با وجود وعده‌های چندباره برای بازگشایی، تاکنون چنین نشده است. این روندی است که پلتفرم‌های آنلاین طلا و فعالان اتحادیه‌های صنفی شدیداً به آن انتقاد دارند و آن را غیرقانونی می‌خوانند. خواسته پلتفرم‌هاست که هرچه سریع‌تر محدودیت‌های درگاه‌ها برداشته شود تا بتوانند فعالیت‌شان را از سر بگیرند. آنها می‌گویند اعمال محدودیت بر خریدوفروش آنلاین طلا مربوط به شرایط جنگی بوده و حالا که تب‌وتاب بحران فروکش کرده، ادامه محدودیت‌ها به این کسبوکارها و کاربران‌شان ضرر و زیان‌‌های هنگفتی وارد می‌کند.
همراهی در بحران، انتقاد به ادامه محدودیت
با همه اینها، پلتفرم‌های آنلاین طلا از همان ساعات ابتدایی جنگ، به روش‌های مختلفی به درخواست‌های کاربران‌شان که عموماً نیز مربوط به خروج سرمایه‌هایشان بود، پاسخ دادند. به‌طور مشخص، میلی که بزرگ‌ترین پلتفرم خریدوفروش آنلاین طلای آب‌شده کشور است، حتی در روزهای بحران، تلاش کرد چراغ خدمات‌رسانی‌اش خاموش نشود. اطلاع‌رسانی شفاف و مستمر، مهم‌ترین کاری بود که از همان ابتدا در دستور کار قرار گرفت.
درحالی‌که اینترنت کشور با محدودیت‌های متعدد مواجه بود و بازارهای مالی در نوسان شدید قرار داشتند، میلی سعی کرد نگرانی کاربران را به حداقل برساند و آخرین وضعیت را بی‌وقفه با آنها به اشتراک بگذارد. یکی از مهم‌ترین اقدام‌های میلی؛ اطلاع‌رسانی شفاف؛ دقیق و لحظه‌ای به کاربران بود. میلی در همان روزهای نخست، با هدف کمک به آرامش بازار، تصمیم بانک مرکزی برای مسدودسازی موقت درگاه‌های پرداخت را پذیرفت و همراهی کرد. تصمیمی که در اوج بحران، شاید موجه بود؛ چراکه بازار طلا، رمزارزها و دیگر دارایی‌ها تحت‌تاثیر عدم‌اطمینان شدید قرار داشتند.
میلی در روزهای جنگ از تمام ظرفیت‌های اطلاع‌رسانی خود استفاده کرد تا کاربران را در جریان آخرین اقدام‌ها و برنامه‌های خود برای خدمات‌دهی به آنها قرار دهد. در ادامه اما میلی رویکردی انتقادی نسبت به سیاست بانک مرکزی گرفت و با انتشار بیانیه‌ای رسمی، به بسته‌ماندن درگاه‌های بانکی اعتراض کرد. در این بیانیه آمده که مسدودسازی درگاه‌ها در شرایط بحرانی کشور، موجب اخلال در گردش عادی مالی، سردرگمی کاربران و خدشه به اعتماد عمومی شده است.
میلی در این بیانیه بر حق بدیهی و غیرقابل انکار کاربران برای خرید، فروش و برداشت داراییهایشان تاکید کرده و محروم‌سازی از آن بدون پشتوانه حقوقی را ناقض حقوق شهروندی و مخل امنیت اقتصادی خوانده است. میلی در این بیانیه تاکید کرد که از مسیرهای قانونی، حقوقی و صنفی در حال پیگیری موضوع است و با نهادهای ذی‌ربط برای بازگرداندن کامل خدمات، مذاکراتی را پیش می‌برد.
از جلسات حقوقی تا رایزنی‌های نفس‌گیر
مدیران میلی فقط به صدور بیانیه بسنده نکردند، بلکه در جلسات و مذاکرات متعددی با بانک مرکزی، وزارت اقتصاد، وزارت صمت، اتاق‌های بازرگانی و اتحادیه‌های صنفی حضور یافتند تا راه‌حلی سریع برای بازگرداندن درگاه‌های پرداخت و بازگشت به روال عادی بیابند. در همین مسیر، چندین نشست خبری با حضور نمایندگان بخش خصوصی و فعالان صنفی برگزار شد تا حساسیت این موضوع برای همه روشن شود.
مدیران میلی می‌گویند، بخش مهمی از کارشان در روزهای گذشته پیگیری برای احقاق حقوق کاربران‌شان است که بنا به آمارها حالا تعدادشان به ۱۱ میلیون نفر رسیده است؛ کاربرانی که حدود 90 درصدشان حدود یک گرم طلا از این پلتفرم خریداری کرده‌اند و سرمایههای خود را به امانت نزد این پلتفرم گذاشته‌اند. بنابراین مسدودشدن درگاه‌های پرداخت پلتفرم‌های طلا و غیرفعال شدن معامله، مستقیماً بر سرمایه و دارایی میلیون‌ها کاربر اثر می‌گذارد. یکی از تبعات محدودیت‌ها، اختلال در نقدشوندگی و تسویه‌حساب کاربران است. در پلتفرم‌هایی مانند میلی، نقدشوندگی اصلی اساسی است.
کاربران باید بتوانند در لحظه تصمیم به فروش یا نقد کردن دارایی خود بگیرند، اما با تعطیلی شبکه بانکی و انسداد ناگهانی و غیرقانونی درگاه‌ها بدون اطلاع‌رسانی قبلی و مشخص‌نبودن زمان بازگشایی، کاربران برای دسترسی به دارایی‌ها به مشکل می‌خورند و عملکرد پلتفرم نیز دچار اختلال می‌شود. چراکه با برهم‌زدن جریان طبیعی خریدوفروش طلا، و پیچیده و زمان‌بر شدن فرآیند تسویه‌ها، فشار زیادی نیز به سرمایه در گردش این کسبوکارها وارد شده است.
کاربران میلی؛ سرمایه‌داران خرد در خط مقدم
با وجود این شرایط دشوار، میلی به وعده خود برای پاسخگویی و حمایت از کاربران پایبند مانده است. یعنی بهرغم محدودیت‌ها، درگاه‌های میلی به روی مشتریان باز بوده و این پلتفرم به درخواست‌های 10 تا 15 درصد کاربران برای خروج پول پاسخ مثبت داده است. در گزارشی رسمی که میلی منتشر کرده، جزئیات عملکرد این پلتفرم از ۲۳ خردادماه که آغاز جنگ بود تا ۱۲ تیرماه اعلام شده است.
طبق این گزارش، میلی توانسته است بهرغم شرایط ایجادشده، حدود هزار میلیارد تومان (۹,۹۵۹,۵۹۶,۳۲۹,۰۹۷ ریال) از موجودی کیف‌پول ریالی کاربران را تسویه کند. رقمی که بیشتر آن از سرمایه در گردش خود شرکت پرداخت شده تا فشار از دوش کاربران برداشته شود و به داراییهایشان دست یابند. همچنین در این مدت بخش تحویل فیزیکی طلای میلی فعال بوده و کاربران بدون هیچ مشکلی توانسته‌اند طلای فیزیکی خود را از شعبه‌ها و نمایندگی‌های میلی در سراسر کشور دریافت کنند. براساس گزارش میلی در بازه زمانی ۲۳ خردادماه تا ۱۲ تیرماه، میلی 32/000/000 میلی‌گرم (معادل ۳۲ کیلوگرم) طلا را به‌صورت فیزیکی در ۱۵ شعبه و نمایندگی خود به کاربران پلتفرم تحویل داده است.
یکی از مهم‌ترین نقاط قوت میلی در این دوران بحرانی، کارنامه درخشان و عملکرد پرتوان تیم پشتیبانی این پلتفرم بود؛ تیمی که در سخت‌ترین روزها و در اوج محدودیت‌های ارتباطی، کوشید پل ارتباطی میان کاربران و مدیریت پلتفرم را مستحکم نگه دارد. در این بازه زمانی، میلی توانست به بیش از ۱۹ هزار تماس تلفنی پاسخ دهد و هم‌زمان، حدود ۱۵۹ هزار مکالمه آنلاین از طریق گفت‌وگوی متنی با کاربران برقرار کرد. علاوه بر این، نزدیک به ۳۷ هزار دقیقه مکالمه مستقیم با کاربران انجام شد تا هیچ سوالی، بی‌جواب نماند و دغدغه هیچ سرمایه‌گذاری بدون رسیدگی نماند.
این سطح از تعامل و دسترسی حتی در روزهایی که سرعت اینترنت کاهش یافته یا ارتباطات آنلاین با محدودیت‌های شدید مواجه بود، ادامه یافت. این همان چیزی است که میلی همواره آن را مزیت خود معرفی می‌کند؛ مهم‌ترین دارایی میلی، رضایت و آرامش خاطر کاربران است. طبق آمار رسمی منتشرشده از سوی این پلتفرم، رضایت کاربران از کیفیت پاسخگویی و خدمات پشتیبانی در همین دوران بحرانی به عدد قابل توجه ۸۷ درصد رسیده است؛ آماری که در شرایط عادی هم افتخارآمیز محسوب می‌شود و در دوران بحران، ارزشی دوچندان دارد.
کاهش زمان تسویه دارایی کاربران
از سوی دیگر، میلی در همین دوران دشوار تلاش کرده است فرآیند تسویه حساب‌ها را، حتی در شرایط اختلال در سیستم بانکی، تا حد امکان کوتاه‌تر و روان‌تر نگه دارد. در حالت عادی وقتی کاربری تصمیم به فروش طلای خود می‌گیرد، سازوکار پلتفرم‌های خریدوفروش طلا به‌گونه‌ای طراحی شده که پرداخت وجه به‌صورت تقریباً آنی انجام شود. این پرداخت بلافاصله از منابعی که از خرید کاربران دیگر در همان لحظه تامین می‌شود، صورت می‌گیرد؛ یعنی در یک چرخه‌ی تهاتری ساده و شفاف، طلا به خریدار جدید واگذار می‌شود، وجه آن دریافت می‌شود و همان مبلغ با فروشنده تسویه می‌شود. درواقع این مدل کاری باعث می‌شود گردش نقدینگی و تسویه‌حساب‌ها در شرایط معمولی، به‌سرعت و بدون نیاز به منابع اضافه انجام گیرد.
برای مثال، در پلتفرم میلی در شرایط عادی، تسویه‌های ریالی معمولاً ظرف ۱۲ ساعت انجام می‌شود و اگر کاربر درخواست تحویل طلای فیزیکی داشته باشد، حداکثر ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت این طلا آماده تحویل خواهد بود. چنین زمان‌بندی سریعی، یکی از اصلی‌ترین نقاط قوت پلتفرم‌هایی است که به شفافیت، سرعت و نقدشوندگی بالا متعهدند و همین ویژگی است که اعتماد کاربران خُرد را جلب می‌کند اما در شرایط فعلی که درگاه‌های پرداخت با دستور مستقیم بانک مرکزی مسدود شده‌اند، چرخه طبیعی جریان نقدینگی پلتفرم‌ها دچار اختلال جدی شده است. در چنین وضعیتی، نه امکان واریز وجه به‌صورت لحظه‌ای وجود دارد، نه می‌توان همان تهاتر ساده‌ی میان خریداران و فروشندگان را در لحظه انجام داد. درنتیجه طبیعی است که زمان‌بندی تسویه‌ها هم تحت‌تاثیر این اختلال تغییر کند و فرآیندها با کندی مواجه شوند.
بااین‌حال، میلی برای پایبندی به تعهداتش نسبت به میلیون‌ها کاربر خود، سناریوی جایگزین اما پرهزینه‌ای را پیاده کرده که آن هم عبارت است از؛ برداشت از ذخایر طلا برای تأمین نقدینگی و تسویه به‌موقع حساب کاربران. به این ترتیب که ابتدا بخشی از طلای فیزیکی را از خزانه بانک کارگشایی خارج می‌کند، سپس این طلا در بازار به فروش می‌رسد، درآمد حاصل از فروش به ریال تبدیل می‌شود و پس از انجام مراحل نظارت و تأیید توسط نهادهای ذی‌ربط، مبلغ نهایی به حساب کاربران واریز می‌شود.
چنین فرآیندی در مقایسه با روال عادی، بیشتر زمان می‌برد و از نظر مالی نیز پرهزینه‌تر است، اما مدیران میلی می‌گویند، اعتماد کاربران به توان این پلتفرم برای نقدشوندگی سریع، حیاتی‌ترین سرمایه آنهاست و به هر طریقی سعی می‌کنند به تعهدات‌شان پایبند بمانند. همین نگاه باعث شده مدیران میلی حتی سقف بسته‌های طلای قابل‌فروش را هم متناسب با شرایط جدید اصلاح کنند؛ به‌طوری‌که حداقل مبلغ هر بسته طلای قابل فروش از ۵۰۰ هزار تومان به دو میلیون تومان افزایش یافته تا امکان تأمین سریع‌تر منابع نقدی فراهم شود. از سوی دیگر، باتوجه به اینکه حدود ۹۰ درصد کاربران میلی سرمایه‌گذاران خردی هستند که تنها در حد یک‌گرم طلا سرمایه‌گذاری کرده‌اند، این تغییرات کمک کرده تا آنها بدون دغدغه‌ی طولانی‌شدن فرآیند، نهایتاً ظرف سه‌روز کاری بتوانند اصل سرمایه خود را از این پلتفرم برداشت کنند.
آینده پشت درهای بسته نوشته نمی‌شود
گرچه میلی و پلتفرم‌های مشابه در این بحران نشان داده‌اند که با همه محدودیت‌ها، تلاش می‌کنند از ابزارها و راهکارهای خلاقانه برای حفظ دسترسی کاربران به سرمایه‌هایشان استفاده کنند، این حقیقت را نمی‌توان انکار کرد که ادامه‌دار بودن این شرایط، به‌تدریج پایه‌های اعتماد عمومی را که مهم‌ترین سرمایه این اکوسیستم است، سست می‌کند. واقعیت این است که میلیون‌ها نفر از سرمایه‌گذاران خُرد، در قالب پلتفرم‌هایی مثل میلی، داراییهایشان را با هدف اطمینان از امنیت سرمایه و نقدشوندگی سریع، نزد این کسبوکارها سپرده‌اند.
این اعتماد، به‌سادگی و با یک وعده یا بخشنامه کوتاه‌مدت به‌وجود نیامده بلکه نتیجه ماه‌ها و سال‌ها عملکرد شفاف، پاسخگویی مستمر و رعایت الزامات قانونی بوده است. حالا اما همان کاربر، وقتی می‌بیند درگاه‌های پرداخت بدون هشدار و بدون توضیح کافی، ناگهان قطع می‌شوند و حتی امکان برداشت سرمایه یا انجام معامله جدید را از دست می‌دهد، طبیعتاً دچار اضطراب و بی‌اعتمادی خواهد شد. ادامه‌دار بودن بلاتکلیفی پلتفرم‌های خریدوفروش طلای آب‌شده و بسته‌ماندن درگاه‌های پرداخت، پیامدهایی به‌مراتب عمیق‌تر و گسترده‌تر از مختل‌شدن جریان کاری یک کسب‌وکار یا متوقف‌شدن معاملات روزمره دارد.
وقتی کاربران با سردرگمی ناشی از فقدان اطلاع‌رسانی و عدم‌شفافیت در تصمیمات مواجه می‌شوند، بی‌اعتمادی تنها به یک پلتفرم محدود نمی‌ماند؛ بلکه اعتبار کل فضای سرمایه‌گذاری آنلاین و حتی نهادهای قانون‌گذار و ناظر، به‌ویژه آینده اقتصاد دیجیتال ایران را زیر سوال می‌برد. در کشور ما بخشی از امیدواری‌ها به رشد، توسعه و ارزش‌افزایی برای آینده‌ای بهتر، به رونق کسب‌وکارهای نوآور دیجیتال گره خورده است؛ کسب‌وکارهایی که نه‌تنها با جذب سرمایههای خرد و کلان، جریان نقدینگی سالمی در بازار ایجاد می‌کنند، بلکه با تکیه بر شفافیت و اعتماد عمومی، میلیون‌ها کاربر را وارد زیست‌بوم اقتصاد مدرن کشور می‌کنند.
بااین‌حال تجربه اخیر پلتفرم‌های آنلاین طلا نشان داد که تصمیمات ناگهانی و غیرکارشناسی، مانند مسدودسازی درگاه‌های پرداخت بدون اطلاع‌رسانی شفاف و بدون چشم‌انداز روشن، دقیقاً همان عاملی است که می‌تواند این چرخه امیدبخش را متوقف کند. ادامه چنین رویکردی نه‌تنها باعث فرار سرمایه و بی‌اعتمادی عمومی می‌شود، بلکه زیرساخت اعتماد به کسب‌وکارهای دیجیتال و فرآیند سرمایه‌گذاری خُرد را که ستون اقتصاد دیجیتال ایران است، تضعیف می‌کند.
به‌عبارتی، اگر قرار باشد هر بحران سیاسی یا نظامی یا تصمیمات پشت درهای بسته، ناگهان بستر فعالیت این پلتفرم‌ها را مختل کند، رشد اکوسیستم استارتاپی، فناوری‌های مالی و حتی بانکداری نوین، همیشه در خطر خواهد بود؛ خطری که هزینه واقعی آن را نهایتاً خود مردم و اقتصاد کشور می‌پردازند. باید بپذیریم که اقتصاد دیجیتال و سرمایه‌گذاری‌های خُرد بر بستر آنلاین، بیش از هرچیز بر ستون اعتماد عمومی استوار است؛ ستونی که یک‌شبه فرو نمی‌ریزد اما در اثر تکرار تصمیمات غیرکارشناسی و شفاف‌نبودن سیاست‌ها، ترک برمی‌دارد و ترمیم‌اش هزینه و زمان زیادی می‌طلبد.
