ابهامات و پرسش‌ها درباره سانحه سقوط هلی‌کوپتر رئیس‌جمهور

به گزارش هم‌میهن آنلاین، افشین امیرشاهی درباره سانحه سقوط هلی‌کوپتر و بحران اطلاع‌رسانی پس از آن گفت‌وگویی با فردارسانه داشت که در ادامه می‌خوانیم:

 افشین امیرشاهی، سردبیر بخش آنلاین روزنامه هم‌میهن معتقد است که در این شرایطِ بحرانِ خبری، دولت باید سخنگویی تعیین کند تا پاسخ خبرنگاران را درباره سقوط بالگرد رئیس جمهور دهد و زمینه رشد شایعات را از میان ببرد. امیرشاهی به فردارسانه گفت که وقتی خبرنگار ترکیه­‌ای نخستین خبرنگاری است که به بالگرد سانحه‌دیده می­‌رسد، به ضرر اطلاع­‌رسانی داخلی است.

 افشین امیرشاهی با بیان اینکه سقوط هلی­‌کوپتر رئیس جمهور و هیئت همراه، خبری مهم و شوک بزرگی به جامعه بود، افزود: «مردم نگران شدند که رئیس جمهور و وزیر امور خارجه در چه وضعی­ هستند و همچنین بقیه همراهان که جزو مسئولان کشورند چه حال و روزی دارند. حتی از نظر خبری که در نظر بگیرید، یعنی کی، کجا، چه، چگونه، چرا؛ این خبر، همه ارزش‌­های خبری را دارا بود و دربرگیرندگی بالایی هم داشت. چرایی این خبر برای مردم بسیار اهمیت داشت و چرایی این موضوع از هر عنصر دیگری مهم‌­تر بود. البته این را هم بگویم که هر اتفاقی در کشور می‌­افتد در حوزه کارهای دولتی شاهد نوعی ناهماهنگی هستیم و معمولاً اطلاع‌­رسانی دقیق و درست درباره آن انجام نمی­‌گیرد. مثلاً همان زمان که اسرائیل ساختمان کنسولگری ایران در سوریه را زد یا در موارد قبل، شاهد تشتت خبرها بوده­‌ایم که بیش از پیش همه را گیج می­‌کند. پس خبرهای ضد و نقیض هم منتشر می­‌شود. در چنین مواردی می­‌توان فرد یا نهادی را به عنوان سخنگو مشخص کرد و اتاق بحران تشکیل داد. هیئت حاکمه می­‌تواند به سادگی عنوان کند که فلان مقام در فلان محل حاضر است و خبرنگاران برای اینکه پاسخ پرسش­‌هایشان را بگیرند، در آنجا مستقر شوند. این کار، بسیاری از مشکلات را حل می‌­کند. مطرح کردن پرسش خبرنگاران و شنیدن پاسخ‌­هایشان باعث خواهد شد که در این زمینه و اتفاقات مشابه، شاهد اخبار ضد و نقیض نباشیم. در غیر این صورت حالت ابهام­‌آمیز همچنان ادامه خواهد یافت. در عین حال در خبرهایی از این دست همواره ابهام و پرسش وجود دارد. به‌ویژه در موضوع سقوط هلی­‌کوپتر رئیس جمهور و همراهان دو سه خبرگزاری دولتی نظیر فارس، تسنیم و مهر بیش از بقیه اخباری منتشر کردند که بعداً از تارنمایشان حذف شد. آنها به این دلیل که به نهادهای قدرت نزدیک‌­ترند می‌­توانند ابهام را کم کنند یا بدان دامن نزنند. هیچ گونه توضیح هم پس از موضوع از حوزه اطلاع‌­رسانی آنها ارائه نشد. مثلاً یک‌بار گفتند وضع آب و هوا خوب بوده و هیچ مشکلی وجود نداشته و بعضی‌­ها گفتند آب و هوا مخاطره‌­آمیز است و در چنین شرایط نامساعد جوی نباید پرواز انجام می‌­گرفت. برخی رسانه­‌ها عنوان کردند که رئیس جمهور باید سوار هلی­‌کوپتر دیگری می‌شد و آن بالگرد، امنیت بیشتری داشت اما سوار هلی­‌کوپتر بِل امریکایی شدند. این موضوعات را هیچ‌­کس پاسخ نداد تا ابعاد حادثه روشن شود. همان زمان می‌­گفتند «فرود سخت» و برخی می‌­گفتند «سقوط»! بعضی­‌ها می‌گفتند با همراهان رئیس‌جمهور صحبت کرده‌­اند و بعد مشخص شد که با آقای آل­‌ هاشم صحبت کرده‌­اند و ایشان نکاتی را عنوان کرده‌­اند و گفته است نمی­‌داند کجاست. همین­‌که با او تلفنی صحبت شده نشانگر آن است که سیگنال وجود داشته و دکل مخابراتی در آن نزدیکی وجود بوده و برخی‌­ها گفتند نمی‌­توان آنجا تماس برقرار کرد. میزان ابهام‌­هایی که وجود داشت بسیار بالا بود. بدتر از همه، برخی می‌گفتند یک حمله تروریستی انجام گرفته و سمت و سویش را به اسرائیل می­‌بردند. این ابهام‌ها در روزگاری که ما انحصار رسانه‌­ای نداریم و با یک گوشی هوشمند می‌­توان مانند یک رسانه کار کرد، معنایی ندارد. فراموش نکنیم که امروز همه مردم در لحظه می‌­توانند در جریان اخبار قرار گیرند. این ابهام­‌ها باید پاسخ داده شود. در پاسخگویی هم با تأخیر مواجه شدیم و نهایتاً به جایی می‌رسیم که چنان شایعاتی در‌می­‌گیرد که وقتی می­‌خواهند پاسخ دهند، کار از کار گذشته است. به هر حال باید به پرسش‌­های مختلف، پاسخ داد. مثل این موضوع که می­‌گویند خلبان از مسیر اصلی حرکت نکرده و این پرسش پیش می­‌آید که چرا مسیر اصلی انتخاب نشده و مسیر کوهستانی را برگزیده‌­اند. این مسائل جملگی به ضعف نحوه اطلاع‌­رسانی بازمی­‌گردد که در دولت سیزدهم موارد بی‌­شماری از آن را را شاهد بودیم.

در مجموع، اظهارات غیر قابل قبول و متعارضی از سوی مسئولان مختلف عنوان شده که باید درباره‌­اش تمهیداتی اندیشید.»

انحصاری شدن اخبار به اعتماد عمومی آسیب می­‌زند

امیرشاهی ادامه داد: «با انحصار رسانه در پوشش خبرهایی از این دست مخالفم. انحصاری کردن اخبار، اعتماد مردم را مخدوش می‌­کند. ایرنا و رسانه­‌هایی از این دست دولتی محسوب می­‌شوند. آن اعتماد به هر حال از بین خواهد رفت. موضوع انحصاری کردن اخبار چنین حوادثی به ضرر رسانه است. نه تنها در این مورد که در هر زمینه خبری دیگری اگر انحصار به وجود آید، نتیجه‌­اش قطعاً مناسب نیست. همان­‌طور که گفتم می­‌توانند یک سخنگو تعیین کنند و همه دستگاه­‌ها از جمله هلال‌احمر، وزارت کشور یا وزارت ارشاد یا هر جای دیگر، اطلاعات‌شان را با آن سخنگو در میان بگذارند. سخنگو می‌­تواند عنوان کند که در راستای فلان موضوع با آن نهادها صحبت کرده و مثلاً در یک موضوع خاص، اطلاع دقیق ندارد و به خبرنگاران و رسانه‌­ها عنوان کند که اجازه دهند تا آنها بپرسند و پاسخ دقیق‌­تر را به اطلاع مردم برسانند. یعنی اتاق بحران تشکیل دهند و خبرنگاران آنجا حضور به‌هم رسانند. این کار باعث می‌­شود که حساسیت­‌ها از بین برود و اعتماد عمومی جلب شود. همواره رسانه‌­های آن سوی آب هم وجود دارند. بخشی از رسانه­‌های داخل کشور به دلیل محدودیت­‌هایی که وجود دارد، اعتبار و تأثیرگذاری‌­شان را از دست داده‌­اند. این، هم شامل رسانه­‌های دولتی می‌­شود و هم رسانه­‌های خصوصی و مستقل. رسانه‌­های آن سوی آب، بنا به دلایل مختلف، معمولاً دست‌شان در موضوعاتی از این دست بازتر است. این پیشنهاد گرچه شاید به نظر برسد که در حوزه اطلاع‌­رسانی وضع را محدودتر می­‌کند اما پاسخ پرسش­‌های مردم و خبرنگاران داده می­‌شود.»

باید به مردم و خبرنگاران پاسخ جزئی‌­نگرانه داد 

سردبیر بخش آنلاین روزنامه هم­‌میهن ادامه داد: «یک سوی دیگر موضوع این است که خبرنگار ترکیه‌­ای نخستین خبرنگاری بود که به بالگرد رسید. این موضوع قابل توجه است. همچنین نخستین کسانی که توانستند به بالگرد برسند، موتورسواران حرفه‌­ای بودند. پرسش‌­هایی که در ذهن مردم وجود دارد بسیار مهم است و اگر در رسانه‌­های داخلی به آنها نپردازند، رسانه­‌های خارجی و اپوزیسیون در این خلال برگ برنده را در دست خواهند داشت و توجه افکار عمومی را جلب می­‌کنند. پرسش­‌ها را باید یک‌به‌یک بررسی کرد و مجموعه مهمی از پرسش­‌ها به شکلی جزئی­‌نگرانه پاسخ داده شود، مثلاً عنوان کنند ۲۰ نکته مهم درباره حادثه سقوط هلی­‌کوپتر رئیس جمهور وجود دارد. همان روز نخست می­‌گفتند یک محافظ در بالگرد حضور داشته و پس از ساعاتی نامش حذف شد. یا مثلاً برخی رسانه‌­ها عنوان کرده‌­اند که مهرداد بذرباش قرار بود با هلی­‌کوپتر رئیس ­جمهور برود و آخرین لحظه با هلی­‌کوپتر دیگری بازگشت. درباره اینکه در یک سفر فوری چرا برای افتتاح آن سد، یک کار پُر‌ریسک انجام داده‌­اند، جای پرسش دارد. یک پاسخ نهایی و زود باید به مردم داد. گرچه اکنون هم شاید قدری دیر شده باشد اما باید گزارش ارائه کنند و از دستگاه­‌های مختلف پاسخ مستدل دریافت کرد. در توضیح برخی موارد که نیاز به زمان بیشتری دارد، ساده و دقیق می‌­توان عنوان کرد که مثلاً مورد باقی‌مانده را تا هفته دیگر برای رسانه‌­ها و مردم اطلاع­‌رسانی خواهیم کرد. این شیوه باعث خواهد شد شایعات خاتمه یابد و به هر آنچه در ذهن مردم وجود دارد، پاسخ داده شده است.»