حزب واحد با دستور و انشاء درست نمی‏‌شود

مرتضی مبلغ عضو حزب اتحاد ملت:

حزب واحد با دستور و انشاء درست نمی‏‌شود

‌نظر شما درباره ایده تشکیل حزب واحد اصلاح‌طلبان چیست؟

حزب واحد در شرایط قانون انتخابات و قانون احزاب فعلی، شعاری بیش نیست. بعضی از دوستان هم گاهی این ایده را مطرح می‌‌کنند، ولی در شرایط فعلی امکان ندارد یک حزب واحد بین اصلاح‌طلبان تشکیل شود یا یک حزب واحد بین اصولگرایان. دلیلش ساختار حقوقی قانون انتخابات در کشور ماست.

‌این ساختار حقوقی چه موانعی را برای تشکیل حزب واحد ایجاد کرده است؟

یکی اینکه احزاب ایران ارتباط ارگانیکی با برگزاری انتخابات ندارند. در واقع اگر هیچ حزبی هم در کشور نباشد، انتخابات برگزار می‌‌شود و اگر صد حزب هم در کشور باشد، باز انتخابات برگزار می‌‌شود. درست است که در انتخابات احزاب لیست می‌‌دهند، اما حضور این احزاب هیچ نسبتی با قانون انتخابات و ساختار مجلس و شوراها ندارد. این باعث می‌‌شود هیچ قید و نسبتی برای تشکیل یک حزب وجود نداشته باشد و هر تعداد گروه و دسته‌‌ای می‌‌توانند مجوز بگیرند و لذا فعالان سیاسی همه به سمت تفرق و تکثر می‌‌روند. در این شرایط با دستور و انشاء نمی‌‌شود حزب واحد درست کرد.

‌خود احزاب تا چه اندازه ظرفیت ائتلاف و ادغام دارند؟

یکی دیگر از دلایلی که امکان تشکیل حزب واحد وجود ندارد، به همین مساله برمی‌گردد. طیف‌‌های سیاسی ایران انسجام و یک‌دستی قابل‌قبول برای تشکیل یک حزب اصلی را ندارند. چه بین احزاب اصلاح‌طلب و چه بین اصولگرایان، طیف‌‌های متنوعی هستند و وقتی تشکیلات کوچک می‌توانند مجوز بگیرند، از نظر حقوقی ترجیح می‌‌دهند حزب داشته باشند. در واقع احزاب کوچک مستقل از نتیجه، دوست دارند ساختار خود را داشته باشند.

‌تشکیل حزب واحد تا چه اندازه مورد استقبال حاکمیت خواهد بود؟

نظام حاکم بر فضای سیاسی کشور در کل درست و منطقی با احزاب رفتار نمی‌‌کند. احزاب را مزاحم می‌‌داند. برداشت صحیحی وجود ندارد که احزاب رکن مردم‌سالاری هستند. لذا بهای لازم را به احزاب نمی‌‌دهند. اگر یک حزب به پایگاه وسیع اجتماعی دست پیدا کند و رشد کند، برای آن مزاحمت ایجاد می‌‌کنند. اینها دلایل اصلی است که مانع تشکیل حزب واحد اصلاح‌طلبان می‌‌شود. این افرادی که از تشکیل حزب واحد و فراگیر صحبت می‌‌کنند، بیشتر آرزوهایشان را اعلام می‌‌کنند. بله اگر انتخابات مثلا به صورتی برگزار شود که سهمیه قابل قبولی به احزاب داده شود، مثلا 30درصد یا 40درصد مجلس از نیروهای حزبی باشند و سازوکاری باشد که با رای به احزاب آنها وارد مجلس شوند، در آن زمان زمینه فراهم می‌‌شود که احزاب بزرگتر در کشور شکل بگیرد. اصلا در آن شرایط احزاب خانوادگی رشدونمو پیدا نمی‌‌کنند و احزابی می‌‌آیند که نسبتی با اقشار جامعه داشته باشند. این شرایط باعث می‌‌شود افراد محدود و کوچک، موجودیتی برای فعالیت پیدا نکنند و به‌طور طبیعی زمینه ادغام احزاب با یکدیگر فراهم می‌‌شود. عوامل دیگر هم هست. اگر این تغییر قوانین به شکل ارگانیک اتفاق بیفتد، بستر مناسب برای تشکیل حزب واحد فراهم می‌‌شود. اما پیش‌نیاز آن این است که حاکمیت بپذیرد ارکان مردم‌سالاری احزاب هستند و اگر این مساله را قبول نکند، طرح این مسائل فقط بیان آرزوست!

‌اگر قوانینی به نفع احزاب اصلاح شود، امکان تشکیل حزب واحد فراهم می‌‌شود؟

فرض کنید قانون انتخابات اصلاح شود، اگر حاکمیت به احزاب باور نداشته باشد، باردیگر احزاب را زمین می‌‌زنند و کارشکنی صورت می‌‌گیرد. هم حاکمیت باید احزاب را بپذیرد، هم ساختار حقوقی باید به نفع احزاب اصلاح شود و اینها لازم و ملزوم یکدیگر هستند و در این شرایط جامعه راه خود را پیدا می‌‌کند. اگر این اتفاق بیفتد، اختلاف‌هایی که بین جناح‌‌های همسو است، تعدیل می‌‌شود و این اختلافات در فراکسیون‌‌های حزبی پیگیری می‌‌شود. در فراکسیون‌‌ها اختلاف‌‌های حزبی خود را نشان می‌‌دهد. احزاب بزرگ، داخلِ خود فراکسیون دارند و طیف‌‌های فکری، جبهه‌بندی خود را دارند و این هم تجربه جهانی است که در احزاب بزرگ، فراکسیون‌‌ها فعال می‌‌شوند و حزب هم در مسائل حاکمیتی فعالیت خود را انجام می‌‌دهد. تا زمانی که این زمینه فراهم نباشد، این امر شدنی نیست. هم از نظر اجرایی و هم از نظرکارشناسی و علمی، تشکیل حزب واحد شدنی و عملی نیست.