این صلح واقعی نیست

پاییز گذشته در اوج کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا دونالد ترامپ با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی تروث‌‌سوشیال نسبت به بی‌توجهی دولت جو بایدن نسبت به سرکوب ارمنی‌ها توسط دولت جمهوری آذربایجان اعتراض کرد.  او گفت که اگر رئیس‌جمهور شود جلوی «پاکسازی قومی و خشونت علیه مسیحیان» را خواهد گرفت.  به نظر می‌رسد که برنامه روز جمعه برای امضای توافق صلح ارمنستان و آذربایجان، اجرای همان وعده بود. 

اما اگر دقیق‌تر نگاه کنیم، این توافق بی‌خاصیت و تلاشی مذبوحانه برای وانمود کردن آذربایجان به عنوان یک شریک قابل اعتماد است.  ساده‌تر اینکه این توافق فقط نمادین است و بن‌مایه‌ای ندارد.  نخست اینکه هیچ صلح پایداری در قفقاز جنوبی بدون مسئولیت‌پذیر کردن جمهوری آذربایجان که توسط یک دیکتاتور نفتی، الهام علی‌اف، اداره می‌‌شود و هیچ تمایلی برای احترام به حقوق بشر و حاکمیت قانون ندارد. 

او ماهرانه از منابع طبیعی و جغرافیای کشورش برای انعقاد بی‌شمار توافق ژئوپلیتیک استفاده کرده‌است و کار رهبران جهان را در عرصه جهانی راه انداخته‌است.  به همین دلیل هم هست که اروپا و آمریکا نتوانسته‌اند جلوی آذربایجان را در گرسنگی دادن به ارمنی‌ها در سرزمین مادری‌شان، آرتساخ که به نام ناگورنو-قره‌باغ هم شناخته می‌‌شود بگیرد.  اقدام آذربایجان در سپتامبر ۲۰۲۳ بعد از ۱۰ ماه محاصره زمینی عاقبت به پاکسازی قومی بیش از ۱۲۰ هزار ارمنی از سرزمین‌های‌شان منجر شد که بزرگ‌ترین جابه‌جایی جمعی ارمنی‌ها از زمان نسل‌کشی سال ۱۹۱۵ بود.  رفتار آذربایجان از زمانی که این منطقه تحت محاصره را تصرف کرده‌است، کاملاً منافی تمایل به صلح بوده‌است و مستمراً ترجیح باکو به مواجهه و حتی خشونت را نمایش داده‌است. 

باکو به نگه داشتن زندانیان سیاسی و اُسرای جنگی ارمنی در زندان بدون رسیدگی قضایی ادامه می‌دهد.  عفو بین‌الملل و دیدبان حقوق بشر دادگاه‌های نمایشی آذربایجان را زیر سوال برده‌اند.  بعد از فشارهای بین‌المللی، علی‌اف دستور داد که کمیته بین‌المللی صلیب سرخ آذربایجان را ترک کند.  این اقدام آخرین حلقه تماس زندانیان سیاسی ارمنی با جهان خارج را هم از آنها گرفت.  آذربایجان همزمان با ادعای صلح در حال پاکسازی فرهنگی منطقه از کلیساها، اماکن مقدس و چلیپاسنگ‌های ارمنی‌ها است و اماکن مقدس منطقه آرتساخ را که قدمت هزاران ساله دارند از بین می‌برد. 

از سال ۲۰۲۰ تاکنون برآورد می‌‌شود که نیروهای آذربایجان با ادعای احیای منطقه به شکل اصلی‌اش، تاکنون ۴۰۰ کلیسا و اماکن مذهبی دیگر ارمنی را از بین برده‌اند.  فرهنگ ارمنی از زمان ایجادش در سال ۳۰۱ میلادی باعث شده‌است که ارمنستان قدیمی‌ترین ملت مسیحی جهان تلقی شود. جمهوری آذربایجان با نابودی و بی‌احترامی به تاریخ ارمنستان نشان می‌دهد که دنبال صلح واقعی نیست.  حتی بعد از ضمیمه کردن آرتساخ، علی‌اف نسبت به بخش بزرگی از شرق ارمنستان هم ادعای ارضی دارد و آن را سرزمین تاریخی آذربایجان تلقی می‌کند و آن را آذربایجان غربی می‌نامد.

به‌رغم وضوح نیت‌های واقعی جمهوری آذربایجان، دونالد ترامپ همچنان واقعیت‌های میدانی را نادیده می‌گیرد.  از بسیاری جهات ترامپ در واقع وعده خود را نسبت به مسئولیت‌پذیر کردن آذربایجان به خاطر اقداماتش علیه ارمنی‌ها، نقض کرده‌است.  به نظر می‌رسد که او بیشتر از اینکه به زندگی ارمنی‌ها و ثبات منطقه اهمیت بدهد، دنبال منابع طبیعی منطقه است.  در نتیجه هرگونه توافق صلح واقعی بین ارمنستان و آذربایجان، مستلزم آزادی تمامی زندانیان سیاسی ارمنی و رهایی بی‌قیدو شرط کلیه اُسرای جنگی ارمنستان است. 

این توافق باید مسئله سوءرفتار جمهوری آذربایجان با اماکن مقدس و باستانی ارمنی را در نظر بگیرد و هر شکل از تجدیدنظرطلبی فرهنگی را که ممکن است زمینه‌ساز حملات آینده به ارمنستان باشد، محکوم کند.  این توافق باید اجرای حکم دیوان دادگستری بین‌المللی برای بازگشت «امن، بدون مانع و سریع» ارمنی‌ها به آرتساخ را تضمین کند.  قطعاً هدف نهایی باید صلح باشد، اما بدون مسئولیت‌پذیری امکان همزیستی و تسامح در منطقه وجود ندارد. تا به امروز آذربایجان نشان داده‌است که صلح نمی‌خواهد، بلکه ارمنستان را می‌خواهد.

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید