اتحاد علیه دشمن مشترک

انگیزه‌های زیادی وجود دارد که روسیه و ایران را متحدان رسمی بدانیم. رهبران دو کشور به هم اطمینان ندارند، در بازارهای انرژی با هم رقابت می‌کنند و ایدئولوژی انقلابی شیعی ایران چندان با محافظه‌کاری روسیه سازگار نیست. اما وقتی نوبت به مسائل نظامی می‌رسد، دو کشور بیش از پیش به هم نزدیک می‌شوند و در تقابل با ایالات متحده آمریکا با هم متحد هستند. در حال حاضر مسکو نقش محدودی در منازعه تهران و واشنگتن در خاورمیانه بازی می‌کند. اما کرملین خودش را قانع کرده‌است که آمریکا از اوکراین برای جنگ نیابتی با روسیه استفاده می‌کند. به همین دلیل روسیه به این باور رسیده‌است که حق دارد از هر فرصتی برای آغاز یک جنگ نیابتی با آمریکا در هر جای جهان، از جمله خاورمیانه استفاده کند. ممکن است روسیه به‌زودی شاهد واردات پهپادهای تهاجمی شاهد-۱۰۱ ایران هم باشد. هرچند شاهد-۱۰۱ از مدل‌های قبلی کوچکتر است و سر جنگی کوچکتری را حمل می‌کند، اما برد آن ۶۰۰ کیلومتر است و اندازه کوچک‌تر آنها باعث می‌شود که به سختی قابل رهگیری و سرنگونی باشند. شاهد-۱۰۱ را به‌سادگی می‌توان جابه‌جا کرد و بدون اینکه توجهی را جلب کند، پرتاب کرد. همزمان با تهاجم اسرائیل به غزه، تعداد زیادی از حملات توسط گروه‌های تحت حمایت ایران به اهداف آمریکایی در عراق و سوریه رخ داد. این حملات در گذشته عمدتاً با راکت‌های بدوی انجام می‌شد، اما حالا بسیاری از این حملات با شاهد-۱۰۱ انجام می‌شود. روز ۲۸ ژانویه وقتی یک پهپاد شاهد-۱۰۱ به پایگاه آمریکایی در مرز اردن و سوریه برخورد کرد، ۳ سرباز آمریکایی کشته و بیش از ۳۰ نفر دیگر مجروح شدند. آمریکا انتقام این حمله را با حمله به گروه‌های تحت حمایت ایران در عراق و سوریه گرفت. اما شاهد-۱۰۱ نشان داد که می‌تواند از سامانه‌های پدافند هوایی آمریکایی عبور کند. گزارش‌های رسانه‌ای حاکی از این است که روسیه چندهزار شاهد-۱۰۱ و نمونه پیشرفته‌تر شاهد-۱۰۷ سفارش داده‌است. درحالی‌که گروه‌های منتسب به ایران در هر حمله حداکثر از دو شاهد-۱۰۱ به صورت همزمان استفاده کرده‌اند، ارتش روسیه می‌تواند به صورت همزمان تعداد زیادی از این پهپادها را به اوکراین بفرستد که باعث می‌شود این سلاح‌ها تست و اصلاح شوند. اینها نشان می‌دهد که تا چه اندازه منازعه در اوکراین و خاورمیانه بیش از پیش در هم تنیده می‌شوند و فناوری‌های نظامی در دو جهت به اشتراک گذاشته‌می‌شود. حماس همین حالا هم با استفاده از کوداکوپترها تانک‌های اسرائیلی را هدف قرار می‌دهد، تاکتیکی که توسط سربازان اوکراینی و روس به کار گرفته‌می‌شد. روسیه هم موافقت کرده‌است که به توسعه ظرفیت هوایی ایران از طریق فروش جنگنده و هلی‌کوپتر کمک کند. پهپادهای ایرانی که در خاورمیانه نشان داده‌اند چگونه می‌توانند از بند پدافند آمریکا عبور کنند، در اوکراین هم علیه سامانه‌های آمریکایی تست خواهند شد. به همین دلیل است که اسرائیل عجله‌ای ندارد تا سامانه گنبد آهنین خود را در اختیار اوکراین قرار دهد، چراکه ایران در حال بررسی است که عملکرد پهپادهایش در جنگ اوکراین چگونه است و از این طریق نقاط ضعف سامانه‌های دفاعی را کشف می‌کند. مسکو و تهران باور دارند که واشنگتن دشمن مشترک آنهاست. مقام‌های روس بارها ادعا کرده‌اند نیروهای آنها در اوکراین با نیروهای آمریکایی می‌جنگند درحالی‌که در ایران شعار «مرگ بر آمریکا» برای دهه‌ها بخشی از ایدئولوژی رسمی کشور بوده‌است. براساس منطق ایران، اسرائیل یک پایگاه خارجی ایالات متحده آمریکاست. در حال حاضر واضح‌ترین محل همکاری روسیه و ایران در خاورمیانه از نظر آمریکا، سوریه است. درحالی‌که گروه‌های هوادار ایران به اهداف آمریکایی حمله می‌کنند، جت‌های جنگنده روسی تجهیزات هوایی آمریکا را آزار می‌دهند و مانورهای خطرناکی علیه جنگنده‌ها و پهپادهای آمریکایی انجام می‌دهند. زمینه‌های بالقوه توسعه همکاری بسیار زیاد است. غالباً اصل اساسی سیاست خارجی روسیه این است که «هر کاری روسیه می‌تواند بکند، ما هم می‌توانیم بکنیم.» در حال حاضر جنگ علیه ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه بدون دخالت مستقیم روسیه ادامه دارد. تاکنون شاهد نبودیم که گروه‌های تحت حمایت ایران حجم زیادی از سلاح‌های ساخت روسیه دریافت کنند. اما اگر جنگ اوکراین دچار سکون شود و از شدت آن کاسته شود، احتمال افزایش دخالت روسیه در خاورمیانه بیشتر می‌شود. صنعت رو به رشد دفاعی روسیه و تعداد بسیار زیاد نیروهای روسی با تجربه میدانی می‌تواند به‌سادگی به خاورمیانه منتقل شود. نیروهای هوادار ایران قطعاً برای استمرار مبارزه با «استعمار نوین آمریکایی» از نیروها و سلاح‌های روس استقبال می‌کنند.