ابرچالش جهانی برق

رابطه عمیقی بین میزان مصرف انرژی، یا برق، با رشد اقتصادی و ثروتمند بودن یک جامعه وجود دارد. هیچ کشور ثروتمندی در دنیا وجود ندارد که میزان مصرف انرژی آن کم باشد، و در مقابل هیچ کشور فقیری هم وجود ندارد که مصرف انرژی در آن بالا باشد.

در زمینه مصرف انرژی دو سوال مطرح می‌شود: اما آیا رشد اقتصادی انرژی‌بَر است یا اینکه افراد ثروتمندتر خدمات بیشتری را که نیاز به انرژی دارند طلب می‌کنند؟ به احتمال زیاد هر دو روند برقرار است با این حال، از آنجایی که انرژی لازمه برقراری تمامی فعالیت‌های اقتصادی است، می‌توانیم با اطمینان نتیجه بگیریم که کیفیت و هزینه تامین آن تاثیر زیادی بر خروجی اقتصادی خواهد داشت. بنابراین مصرف انرژی یک عامل ضروری و محرک رشد اقتصادی است.

محققان بر این باورند که یکی از دلایل عدم رشد در کشورهای آفریقایی نبودِ زیرساخت‌های انرژی-برق است. از سویی براساس آمار سازمان‌های بین‌المللی کمبود برق احتمال استخدام افراد در مشاغل با مهارت بالا را ۳۵ تا ۴۱ درصد و خوداشتغالی را ۳۲ تا ۴۷ درصد کاهش می‌دهد. به‌عنوان مثال نیجریه به‌تنهایی تا حدود سال ۲۰۴۵ جمعیتی بیشتر از ایالات متحده خواهد داشت، اما این کشور تنها ۲ درصد از ظرفیت تولید برق آمریکا را دارد. اگر قرار است میلیون‌ها جوان آفریقایی و خانواده‌هایشان از فقر نجات یابند ابتدا باید مشکل برق این کشور حل شود.

از آفریقا به کشور خود بازگردیم. ایران جزو کشورهایی طبقه‌بندی می‌شود که هر ساله با ناترازی و کمبود برق مواجه است. اخیراً نایب‌رئیس هیئت‌مدیره شرکت‌های تولیدکننده برق در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا، با بیان اینکه اکنون در پیک مصرف شبکه حدود ۱۵ هزار مگاوات ناترازی برق داریم، گفته بود: «اگر این روند به همین ترتیب پیش برود در ۱۰ سال آینده حدود ۳۷ هزار مگاوات ناترازی تولید خواهیم داشت یعنی ۳۳ درصد از نیاز مصرف؛ درواقع یک‌‌سوم برق مورد نیاز کشور قابل تامین نخواهدبود.»

براساس گزارشی که در ادامه خواهیم داشت کمبود برق تنها مختص به ایران نیست و تقریباً تمام دنیا با این مشکل مواجه هستند؛ به‌طوری‌که هر بار در گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی شاهد هشدارهای این نهاد درباره کمبود برق هستیم. اما اینکه کشوری نتواند «یک‌سوم برق مورد نیاز خود را تامین کند» نشان از ابربحران بزرگتری در ایران دارد که وضعیت ما را به وضعیت کشورهای آفریقایی شبیه‌تر می‌کند.

کارشناسان اقتصادی یکی از علل این میزان ناترازی در برق را عدم سرمایه‌گذاری در سال‌های گذشته می‌دانند؛ به‌طوری‌که اواخر فروردین‌ماه، حمیدرضا صالحی، عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران گفته بود: در ۱۵ سال گذشته سرمایه‌گذاری در حوزه برق و گاز انجام‌نشده و بستری هم برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی فراهم نشده است. به گفته وی، استان‌های فارس، تهران و یزد بیشترین ناترازی را در شهرک‌های صنعتی دارند.

درحالی‌که در دنیا پیش‌بینی می‌شود مصرف برق مراکز داده، هوش مصنوعی و بخش ارزهای دیجیتال احتمالاً تا سال ۲۰۲۶ دو برابر شود، اگر ایران تصمیم به توسعه در این حوزه‌ها دارد، باید فکری اساسی برای تامین برق آنها نیز داشته باشد.

این همه را باید گذاشت در کنار گفته‌های رضا محمدی، معاون سرمایه‌گذاری و تامین مالی صندوق توسعه ملی کشور، که در اردیبهشت امسال گفته بود نیروگاه‌های کشور بدهی ۱/۵ میلیارد دلاری به این صندوق دارند.

منابع عرضه برق در ایران

درحالی‌که بسیاری از کشورها برای رفع ناترازی برق به تولید برق تجدیدپذیر و هسته‌ای روی آورده‌اند، آمارهای وزارت نیرو نشان می‌دهد کل ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک (دولتی و غیردولتی) نصب‌شده تا پایان خرداد ۱۴۰۳ (آخرین آمار تا لحظه تنظیم این گزارش) برابر با ۱۱۹۹.۷۱ مگاوات بوده است و براساس همین گزارش‌ وزارت نیرو، کل ظرفیت نصب‌شده نیروگاهی تا پایان خرداد سال ۱۴۰۳ نسبت به پایان سال ۱۴۰۲، تنها ۰/۵درصد و تولید ناویژه انرژی برق کشور از ابتدای سال ۱۴۰۳ نسبت به دوره مشابه آن در سال ۱۴۰۲ حدود ۲/۹درصد افزایش داشته است.

سهم تولید برق اتمی هم در ایران تنها ۱/۱ درصد است که مدت‌هاست این رقم تغییر خاصی نداشته است. سهم تولید برق دیگر انرژی‌های تجدیدپذیر که تولید برق‌آبی کمتر از ۱۰ مگاوات هم در آن لحاظ شده، ۱/۲ درصد کل تولید برق کشور را از آنِ خود دارد. این درحالی است که براکه، اولین نیروگاه هسته‌ای امارات متحده عربی، ظرفیتی برابر با ۵۶۰۰ مگاوات دارد و ۲۵درصد برق مورد نیاز امارات را تامین می‌کند؛ این کشور در حال برنامه‌ریزی برای ساخت نیروگاه دوم است.

اما ذکر این نکته هم مهم است که یکی از دلایل ناترازی برق در ایران احتمالاً هدررفت برق در شبکه‌های توزیع باشد. سال گذشته فرشید شکرخدایی، رئیس کمیسیون توسعه پایدار اتاق ایران در مصاحبه با یکی از رسانه‌ها گفته بود: اتلاف برق در شبکه‌های توزیع حدود ۴۰ درصد است! رقمی که در کشورهای توسعه‌یافته پنج درصد برآورد می‌شود.

درحالی‌که موارد فوق را در پسِ ذهن خود داریم، در این گزارش روند‌ها و چشم‌اندازهای عرضه و تقاضای برق در نقاط مختلف دنیا را بررسی کرده‌ایم.

تقاضای رو به افزایش

آژانس بین‌المللی انرژی می‌گوید تقاضای جهانی برق در سال ۲۰۲۳ نسبتاً افزایش یافت، اما قرار است این تقاضا تا سال ۲۰۲۶ رشد سریع‌تری داشته باشد.

کاهش مصرف برق در اقتصادهای پیشرفته رشد تقاضای جهانی برق را در سال ۲۰۲۳ مهار کرد. در سال ۲۰۲۳ تقاضای جهانی برق ۲/۲ درصد رشد کرد که کمتر از رشد ۲/۴درصدی مشاهده‌شده در سال ۲۰۲۲ بود؛ درحالی‌که رشد تقاضا در چین، هند و بسیاری از کشورهای آسیای جنوب شرقی بالا بود. این رویه در اقتصادهای پیشرفته  برعکس بود؛ در این کشورها به دلیل محیط ضعیف اقتصاد کلان و تورم بالا که باعث کاهش تولیدات صنعتی شد، رشد تقاضای برق هم کاهش قابل توجهی را تجربه کرد.

انتظار می‌رود تقاضای جهانی برق در سه سال آینده با سرعت بیشتری افزایش یابد و تا سال ۲۰۲۶ به‌طور متوسط ​​سالانه ۳/۴ درصد رشد کند. این رشد تقاضا ناشی از بهبود چشم‌اندازهای اقتصادی خواهد بود که به رشد سریع‌تر تقاضای برق کمک خواهد کرد و در اقتصادهای نوظهور به‌ویژه در اقتصادهای پیشرفته و چین، برق‌رسانی مسکونی و برقی‌سازی حمل‌ونقل و نیز گسترش قابل توجه مراکز داده بر عطش برق خواهد افزود.

تخمین زده می‌شود که سهم برق در مصرف نهایی انرژی در سال ۲۰۲۳ به ۲۰ درصد رسیده باشد، درحالی‌که این رقم در سال ۲۰۱۵ حدود ۱۸ درصد بود.

برق‌رسانی برای دستیابی به اهداف کربن‌زدایی جهانی هم اهمیت دارد. در سناریوی انتشارات صفر خالص آژانس بین‌المللی انرژی تا سال ۲۰۵۰، سهم برق در مصرف انرژی نهایی در سال ۲۰۳۰ به ۳۰ درصد می‌رسد.

مصرف برق مراکز داده، هوش مصنوعی و بخش ارزهای دیجیتال احتمالاً تا سال ۲۰۲۶ دو برابر می‌شود. مراکز داده یکی از محرک‌های اصلی رشد تقاضای برق در بسیاری از مناطق هستند. کل مصرف جهانی برق مراکز داده در سال ۲۰۲۲ به ۴۶۰ تراوات ساعت رسید و پیش‌بینی می‌شود این رقم در سال ۲۰۲۶ بیش از ۱۰۰۰ تراوات ساعت باشد. این میزان تقاضا تقریباً معادل مصرف برق ژاپن است.

جغرافیای تقاضا

در سال ۲۰۲۳، تقاضای برق چین ۶/۴ درصد افزایش یافت که ناشی از رشد بخش خدمات و صنعت بود. با کاهش رشد اقتصادی چین و وابستگی کمتر به صنایع سنگین، در پیش‌بینی‌های جدید آژانس بین‌المللی انرژی سرعت رشد تقاضای برق چین به ۵/۱ درصد در سال ۲۰۲۴، ۴/۹درصد در سال ۲۰۲۵ و ۴/۷درصد در سال ۲۰۲۶ کاهش می‌یابد. با این حال، افزایش کل تقاضای برق چین تا سال ۲۰۲۶ به میزان ۱۴۰۰ تراوات ساعت به‌اندازه بیش از نیمی از مصرف برق سالانه اتحادیه اروپا است. مصرف سرانه برق در چین در پایان سال ۲۰۲۲ از اتحادیه اروپا فراتر رفت و این روند ادامه‌دار خواهد بود. رشد سریع تولید ماژول‌های فتوولتائیک خورشیدی، وسایل نقلیه الکتریکی و صنایع پردازش مواد مرتبط با انرژی‌های پاک، رشد مداوم تقاضای برق در چین را تقویت می‌کند.

از نظر حجم چین بیشترین سهم از رشد تقاضای جهانی برق را دارد، اما هند سریع‌ترین نرخ رشد را تا سال ۲۰۲۶ در میان اقتصادهای بزرگ دارد. تقاضای برق هند پس از افزایش ۷ درصدی در سال ۲۰۲۳، تا سال ۲۰۲۶ به طور متوسط ​​سالانه بیش از ۶ درصد رشد خواهد داشت؛ بخش بزرگی از این تقاضا مربوط به توسعه صنعتی و نیز گسترش استفاده از تهویه مطبوع است. در طول سه سال آینده، هند تقاضای برق دنیا را تقریباً معادل مصرف فعلی بریتانیا بیشتر خواهد کرد. در حالی این کشور برنامه‌ریزی کرده است که انرژی‌های تجدیدپذیر تقریباً نیمی از این رشد تقاضا را برآورده کنند، انتظار می‌رود که یک‌سوم از آن هم از احتراق زغال‌سنگ تامین شود.

در آسیای جنوب شرقی هم تا سال ۲۰۲۶ شاهد افزایش سالانه ۵ درصدی تقاضای برق به دلیل افزایش میزان فعالیت‌های اقتصادی‌ است.

درحالی‌که مصرف سرانه برق در هند و آسیای جنوب شرقی به سرعت در حال افزایش است، بیش از سه دهه است که مصرف برق آفریقا ثابت مانده است. حتی در سال‌های اخیر مصرف سرانه برق در آفریقا کاهش یافته است، زیرا جمعیت سریع‌تر از عرضه برق افزایش یافته، بنابراین انتظار می‌رود تا قبل از پایان سال ۲۰۲۶ تقاضای برق منطقه به سطح ۲۰۱۵-۲۰۱۰ خود بازنگردد. سی سال پیش، یک نفر در آفریقا به‌طور متوسط ​​بیشتر از کسی که در هند یا آسیای جنوب شرقی زندگی می‌کرد، برق مصرف می‌کرد. اما افزایش شدید عرضه و تقاضای برق در هند و آسیای جنوب شرقی در دهه‌های اخیر که با رونق توسعه اقتصادی همراه بوده است، این مناطق را با سرعتی چشمگیر متحول کرده است.

مصرف سرانه برق آفریقا در سال ۲۰۲۳ نصف هند و ۷۰ درصد کمتر از جنوب شرق آسیا بوده است. در این منطقه و برای بازه زمانی ۲۰۲۶-۲۰۲۴، رشد متوسط ​​سالانه تقاضای کل برق ۴ درصد پیش‌بینی می‌شود، به این معنی که احتمالاً به دو برابر نرخ رشد متوسط ​​مشاهده‌شده بین سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۲۳ برسد. دوسوم این رشد تقاضا با گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر برآورده می‌شود، تولید باقی آن بر عهده گاز طبیعی‌ است.

تقاضای برق در ایالات متحده پس از افزایش ۲/۶درصدی در سال ۲۰۲۲، ۱/۶درصد در سال ۲۰۲۳ کاهش یافت، اما انتظار می‌رود که در دوره ۲۰۲۶-۲۰۲۴ روندِ بهبود را تجربه کند. یکی از دلایل اصلی این کاهش، آب و هوای معتدل‌تر سال ۲۰۲۳ در مقایسه با سال ۲۰۲۲ بود، اگرچه کاهش سرعت رشد بخش تولید نیز عامل دیگری بود. با فرض بازگشت به شرایط اقلیمی معمول، افزایش ​​تقاضا به میزان ۲/۵درصد در سال ۲۰۲۴ برای ایالات متحده دور از انتظار نیست، پس از آن انتظار می‌رود تقاضای برق رشد متوسط یک درصدی را در سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۲۶ تجربه کند. دلیل این رشد برق‌رسانی به مراکز داده است که انتظار می‌رود بیش از یک‌سوم تقاضای رشدیافته برق تا سال ۲۰۲۶ را از آنِ خود کند.

تقاضای برق در اتحادیه اروپا برای دومین سال متوالی در سال ۲۰۲۳ کاهش یافت، حتی با وجود اینکه قیمت انرژی از بالاترین رکورد ثبت‌شده خود افت کرده بود. پس از کاهش ۳/۱ درصدی تقاضا در سال ۲۰۲۲، کاهش ۲/۳ درصدی تقاضای برق اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۳ به معنی بود افت تقاضا به سطح دو دهه پیش بود.

انتظار نمی‌رود مصرف برق اتحادیه اروپا تا سال ۲۰۲۶ به سطح ۲۰۲۱ بازگردد. تقاضای برق در بخش صنعتی اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۳ حدود ۶ درصد کاهش یافت. پیش‌بینی می‌شود رشد تقاضای برق اتحادیه اروپا به‌طور متوسط در بازه زمانی ۲۰۲۶-۲۰۲۴ حدود ۲/۳ درصد افزایش یابد. وسایل نقلیه الکتریکی، پمپ‌های حرارتی و مراکز داده ستون‌های اصلی رشد تقاضای برق هستند؛ به‌طوری‌که در مجموع نیمی از رشد تقاضا مربوز به این بخش‌ها خواهد بود.

منابع و جغرافیای عرضه برق

براساس گزارش «چشم‌انداز جهانی برق» آژانس بین‌المللی انرژی، تولید برق از منابع کم‌آلاینده یعنی انرژی‌های هسته‌ای و تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی، بادی و برق‌آبی است احتمالاً بتواند رشد تقاضای جهانی را در سه سال آینده پوشش دهد. پیش‌بینی می‌شود که منابع کم‌انتشار، که نقش سوخت‌های فسیلی در تولید برق در سطح جهان را کاهش می‌دهند، تقریباً نیمی از تولید برق جهان را تا سال ۲۰۲۶ به خود اختصاص دهند، درحالی‌که در سال ۲۰۲۳ این میزان ۳۹ درصد بود. در سه سال آینده، تولید برق کم‌آلاینده‌ها به‌اندازه دو برابر نرخ رشد سالانه بین سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۲۳ افزایش می‌یابد.

پیش‌بینی می‌شود انرژی‌های تجدیدپذیر تا اوایل سال ۲۰۲۵ تولید بیش از یک‌سوم کل برق در سطح جهان را بر عهده داشته باشند و بالاخره بتوانند از زغال‌سنگ پیشی بگیرند. بر این اساس سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید برق از ۳۰ درصد در سال ۲۰۲۳ به ۳۷ درصد در سال ۲۰۲۶ افزایش می‌یابد، که این رشد عمدتاً به‌دلیل گسترش فتوولتائیک‌های ارزان‌قیمت است. این مسئله به‌ویژه در چین قابل‌توجه‌تر خواهد بود و انرژی‌های پاک چین تمام تقاضای اضافه‌شده برق را تامین خواهند کرد.

پیش‌بینی‌ها می‌گویند تا سال ۲۰۲۶ به‌طور متوسط ​​سالانه ۱/۷درصد از تولید برق زغال‌سنگی کاسته شود؛ درحالی‌که در سال ۲۰۲۳ شاهد افزایش ۱/۶ درصدی تولید برق زغال‌سنگی بودیم. نتیجه خشکسالی در هند و چین که تولید برق‌آبی را کاهش داد، افزایش استفاده از زغال‌سنگ به عنوان سوخت بود، رقم تولید برق زغال‌سنگی هند و چین بسیار بیشتر از رقم کاهش تولید برق از این نوع در ایالات متحده و اتحادیه اروپا بود.

اما در هر صورت این چین است که تعیین می‌کند چشم‌انداز برق زغال‌سنگی به کدام سمت حرکت کند، زیرا این کشور نیمی از تولید برق زغال‌سنگی را از آنِ خود دارد. هرچند امروزه اندکی از تولید زغال‌سنگ در چین کاسته شده چون تولید انرژی‌های تجدیدپذیر و هسته‌ای کاسته شده و از سویی شاهد تعدیل رشد اقتصادی این کشور هم بوده‌ایم. اما چین هنوز هم به دنبال تقویت امنیت انرژی خودساخت نیروگاه‌های زغال‌سنگی را از دستور کار خارج نکرده است اما روند برنامه‌ریزی برای ساخت این نیروگاه‌ها، روندی کاهشی‌ است. آژانس بین‌المللی انرژی بر این اعتقاد است که تولید زغال‌سنگ در چین به‌طور قابل توجهی تحت تاثیر سرعت تعادل‌یابی مجدد اقتصاد، روندهای تولید برق‌آبی و چالش‌های ادغام انرژی‌های تجدیدپذیر در سیستم قدرت این کشور خواهد بود.

تحلیلگران بازار انرژی بر این باورند در سال‌های آتی تولید برق از طریق گاز طبیعی اندکی افزایش خواهد یافت. در سال ۲۰۲۳، تولید برق با سوخت گاز در اتحادیه اروپا شاهد افت شدیدی بود اما استفاده از گاز طبیعی به جای زغال‌سنگ در ایالات متحده، این افت را جبران کرد. در سال ۲۰۲۳ تولید جهانی برق با سوخت گاز کمتر از یک درصد رشد کرد. طبق پیش‌بینی‌ها تا سال ۲۰۲۶، متوسط ​​نرخ رشد سالانه این نوع برق همان حدود یک درصد باقی می‌ماند.

اما از نظر جغرافیایی درحالی‌که انتظار می‌رود تولید برق از گاز در اروپا به کاهش خود ادامه دهد، رشد جهانی این نوع برق را کشورهایی در آسیا، خاورمیانه و آفریقا توسعه خواهند داد که عرضه برق در این کشورها به‌دلیل در دسترس بودن عرضه گاز طبیعی به این سمت خواهد رفت.

نقش انرژی هسته‌ای در عرضه جهانی برق

پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۵، تولید جهانی برق هسته‌ای از رکورد قبلی خود که در سال ۲۰۲۱ ثبت شده بود، فراتر رود. حتی در شرایطی که برخی از کشورها نیروگاه‌های هسته‌ای را به تدریج کنار می‌گذارند یا این نیروگاه‌ها را زودتر از رده خارج می‌کنند، پیش‌بینی می‌شود که تولید برق هسته‌ای تا سال ۲۰۲۶ به‌طور میانگین سالانه نزدیک به ۳ درصد رشد کند چون نیروگاه‌هایی در فرانسه تکمیل می‌شوند، در ژاپن چند نیروگاه تولید برق هسته‌ای را از سر می‌گیرند و راکتورهای جدید عملیات تولید تجاری برق را در بازارهای مختلف از جمله چین، هند، کره و اروپا آغاز می‌کنند.

بسیاری از کشورها انرژی هسته‌‌ای را به بخشی حیاتی از استراتژی‌های انرژی خود تبدیل می‌کنند چون به دنبال حفظ امنیت انرژی و در عین حال کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند. در کنفرانس تغییر اقلیم (کاپ ۲۸) بیش از ۲۰ کشور اعلامیه مشترکی را برای سه برابر کردن ظرفیت انرژی هسته‌ای تا سال ۲۰۵۰ امضا کردند. دستیابی به این هدف مستلزم مقابله با چالش‌های بخش ساخت و ساز نیروگاه‌ها و تامین مالی در بخش هسته‌ای است. فناوری راکتور‌های ماژولار کوچک نیز در حال رشد است.

آسیا همچنان محرک اصلی رشد تولید برق هسته‌ای ا‌ست و پیش‌بینی می‌شود سهم این منطقه از تولید جهانی برق هسته‌ای در سال ۲۰۲۶ به ۳۰ درصد برسد. آسیا قرار است تا پایان سال ۲۰۲۶ از آمریکای شمالی به عنوان منطقه‌ای با بزرگترین ظرفیت نصب‌شده نیروگاه‌های هسته‌ای پیشی بگیرد. انتظار می‌رود تعداد زیادی از نیروگاه‌های در حال ساخت آسیا تا آن زمان تکمیل شوند. بیش از نیمی از این رآکتورهای جدید در چین و هند عملیاتی می‌شوند. در چین انرژی هسته‌ای در دهه گذشته با افزایش ظرفیتی در حدود ۳۷ گیگاوات که معادل تقریباً دوسوم ظرفیت فعلی هسته‌ای این کشور است، رشد شدیدی نشان داده است. این رشد منجر به افزایش سهم چین در تولید جهانی برق هسته‌ای از ۵ درصد در سال ۲۰۱۴ به حدود ۱۶ درصد در سال ۲۰۲۳ شده است. چین عملیات ساخت اولین راکتور نسل چهارم خود را نیز در دسامبر ۲۰۲۳ آغاز کرد.

تولید و عرضه در بخش برق‌آبی

تولید جهانی برق آبی یا هیدروالکتریسیته  در سال ۲۰۲۳ به دلیل رخ‌دادهای آب‌وهوایی و اقلیمی مانند خشکسالی، بارندگی کمتر از حد متوسط ​​و ذوب برف در بسیاری از مناطق کاهش یافت. کانادا، چین، کلمبیا، کاستاریکا، هند، مکزیک، ترکیه، ایالات متحده و ویتنام به همراه سایر کشورها همگی شاهد کاهش تولید برق‌آبی بودند.

ضریب ظرفیت جهانی انرژی برق‌آبی، که معیاری کلیدی برای میزان بهره‌برداری از این منابع است، به کمتر از ۴۰ درصد کاهش یافت؛ یعنی پایین‌ترین مقدار ثبت‌شده در حداقل سه دهه اخیر. در برخی کشورها، کاهش تولید برق‌آبی منجر به کمبود انرژی، افزایش اتکا به منابع فسیلی مانند زغال‌سنگ و گاز و افزایش نگرانی‌ها در مورد ثبات عرضه برق شده است.

مشکلات و چالش‌های تولید برق در دنیا

در سال ۲۰۲۳ حوادث آب و هوایی و اقلیمی باعث قطع گسترده برق در ایالات متحده و هند شد. این حوادث نشان از آن دارد که انعطاف‌پذیری شبکه‌های برق در دنیا کم است، اثرات رخ‌دادهای اقلیمی و آب‌وهوایی بر سیستم‌های برق منفی‌تر و عرضه و تقاضا به شرایط اقلیمی وابسته‌تر شده است. ظرفیت ناکافی برق، چالش‌های تامین سوخت و مسائل فنی مرتبط با شبکه‌های برق نیز همچنان باعث کمبود قابل توجه برق در بسیاری از مناطق دنیا شده است. اکثر این قطعی‌ها در اقتصادهای نوظهور مانند پاکستان، کنیا و نیجریه بوده که خود به‌ویژه تحت تاثیر مشکلات زیرساختی و شبکه‌های تحت فشار در مواجهه با افزایش تقاضای برق هستند. در مقابل کشورهایی که سهم بالایی در تولید انرژی‌های تجدیدپذیر دارند، مکانیسم‌هایی را برای اطمینان از ثبات عرضه برق فراهم کرده‌اند.

مطالعات جدید نشان می‌دهد که برای تامین امنیت انرژی کشورها، جهان باید تا سال ۲۰۴۰ بیش از ۸۰ میلیون کیلومتر شبکه برق بر شبکه‌های موجود اضافه یا جایگزین کند که این میزان چیزی برابر با طول تمام شبکه‌های امروزی برق در سطح جهان است.

پیشتر آژانس بین‌المللی انرژی هشدار داده بود که اگر سیاست‌گذاران و شرکت‌ها به سرعت برای بهبود و گسترش شبکه‌های برق جهان اقدام نکنند دنیا شاهد چالش‌های بزرگی در زمینه عرضه برق خواهد بود.

آژانس بین‌المللی انرژی در گزارشی در اواخر سال گذشته میلادی هشدار داده بود که سرمایه‌گذاری سالانه در شبکه‌های برق ثابت مانده، و برای اینکه بتوان با این چالش‌ها دست‌وپنجه نرم کرد باید تا سال ۲۰۳۰ این سرمایه‌گذاری‌ها دو برابر شده و به بیش از ۶۰۰ میلیارد دلار در سال برسد.

 عکس: Gettyimages