حقیقت دیگری نیست/ درباره مستند «سرزمین دیگری نیست» که برنده اسکار امسال شد

«سرزمین دیگری نیست» برای بهترین مستند، برنده اسکار امسال شد. یک لحظه پیروزمندانه برای سینما و جامعه فلسطین و اسرائیل؛ نمونه‌ای نادر که در آن هنرمندان هر دو جامعه با هم در صحنه جهانی ایستادند تا برای فیلمی که با هم ساختند، تحسین شوند. اما همه جشن نمی‌گرفتند. استقبال از این فیلم به تصویری از مبارزه‌ای تبدیل شد که فیلم به دنبال مستندسازی آن است.

وزیر فرهنگ اسرائیل از برنده‌شدن اسکار اصلاً خوشحال نبود و آن را به‌عنوان «لحظه‌ای غم‌انگیز برای دنیای سینما» یاد کرد. این فیلم، تخریب و مجموعه‌ای از تلاش‌های آوارگی اجباری در منطقه کرانه باختری به‌نام مسافر یطا از سال 2019 تا 2023 را مستند می‌کند که از زاویه دید فلسطینی‌هایی که توسط شهرک‌نشینان مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند و خانه‌هایشان توسط ارتش اسرائیل ویران شده است، روایت می‌شود.

این فیلم، داستانی در دل داستان دیگر است؛ دو فیلمساز اسرائیلی و فلسطینی. ارزش‌های این فیلم چه به‌لحاظ احساسی، چه روایی خیلی زود مشخص شد؛ این فیلم برنده جایزه مستند برلیناله در سال 2024 شد. اما موفقیت این فیلم با واکنش‌های منفی زیادی روبه‌رو شد. باسل آدرا، فیلمساز فلسطینی هنگام دریافت جایزه‌اش در برلین، از آلمان خواست صادرات تسلیحات به اسرائیل را متوقف کند.

همکار یهودی اسرائیلی او، یووال آبراهام، تفاوت‌های فاحش زندگی آن‌ها را برجسته کرد و گفت: «وقتی آن‌ها به خانه بازگردند، دوباره‌ با واقعیت‌های نابرابری روبه‌رو می‌شوند، یکی این است که آقای آبراهام آزادانه سفر می‌کند اما آقای آدرا با محدودیت‌هایی در رفت‌و‌آمد مواجه است.» آبراهام این وضعیت را یک سیستم آپارتاید توصیف کرد که خشم رسانه‌های اسرائیلی و نگرانی متحدان آلمان را برانگیخت. قبل از این‌که آن‌ها به خاورمیانه برگردند، آبراهام با تهدیدات مرگ مواجه شد، خانواده‌اش با اذیت و آزار روبه‌رو شدند و دسته‌ای از اوباش، خانه‌‌ی خانواده‌اش را محاصره کردند.

تهدیدات درنهایت از بین رفت، اما حتی درحال‌حاضر فیلم قرارداد پخش آنلاین یا پخش در سینماها در ایالات‌متحده آمریکا را ندارد. در مراسم اسکار، سازندگان فیلم کاری عجیب‌وغریب نکردند و فقط آنچه واقعاً اتفاق افتاده بیان کردند؛ اینکه این فیلم، واقعیت تلخی را که فلسطینی‌ها دهه‌ها تحمل کرده‌اند منعکس می‌کند. آبراهام گفت: «ما در رژیمی زندگی می‌کنیم که من طبق قوانین غیرنظامی آزاد هستم و باسل تحت قوانین نظامی قرار دارد. نمی‌بینید که ما درهم‌تنیده‌ایم؟» به‌نظر ما همه تحت‌تأثیر تصویر قدرتمند این فیلمسازان که مجسمه‌های طلایی خود را کنار هم نگه داشتند، قرار نگرفتند.

یک‌روز پس از اسکار، وزیر فرهنگ اسرائیل، میکی زوهار، نامه‌ای به موسسات فرهنگی و سینماهایی که توسط این وزارتخانه تامین مالی می‌شوند ارسال کرد و از آنها خواست که فیلم را نمایش ندهند. وزیر گفت: «سرزمین دیگری نیست» دلیلی بر این است که بودجه عمومی نباید از محتوایی حمایت کند که «در خدمت دشمنان دولت است». او منظورش این بود که بودجه عمومی برای تلویزیون و سینما نباید صرف پروژه‌های ضداسرائیلی شود، اما نکته جالب‌توجه این بود که این فیلم حتی یک ریال هم بودجه عمومی دریافت نکرده بود.

اما موفقیت آن، به‌رغم مخالفت دولت اسرائیل، سیستمی را برجسته می‌کند که خاموش کردن مخالفان را بر تعامل با آن‌ها ترجیح می‌دهد. این الگو در اسرائیل رایج است: یک مقام دولتی خشم خود را ابراز می‌کند و به زودی گروه‌های افراطی و تأثیرگذاران فراملی‌گرا این پیام را تقویت می‌کنند که منجر به موجی از محتوا در رسانه‌های اجتماعی می‌شود. دیدگاه آدرا معتبر، صمیمی و البته ناامیدانه است.

مبارزه او برای نجات دهکده‌اش از نابودی، تئوریک و نمادین نیست، بلکه فیزیکی و فوری است. درواقع مدت کوتاهی پس از بازگشت او از مراسم اسکار، او داستان دیگری از حمله شهرک‌نشینان به یک روستای فلسطینی در کرانه باختری را در اینستاگرام منتشر کرد. سیاست‌های دولت اسرائیل به‌دنبال این است که فلسطینیان را محو کند و متحدان اسرائیلی آن‌ها را خائن معرفی کند. تأثیر این موضع فراتر از خاورمیانه احساس می‌شود. «سرزمین دیگری نیست»، چیزی بیش از یک فیلم است. این فیلم یک بیانیه قدرتمند و یک چالش است. 

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید