آن اهتمام ستودنی/فریدون شهبازیان آهنگساز، تنظیم‌کننده و رهبر ارکستر در ۸۲سالگی درگذشت

نسل متولد دهه‌های 50 و 60 خوب به یاد دارند که در  بسیاری از کاست‌هایی که در یک برهه‌ی تاریخی منتشر می‌شد، جمله‌ای درج شده بود؛ «به اهتمام فریدون شهبازیان». فریدون شهبازیان که در نخستین ساعات صبح شنبه 22 دی‌ماه 1403 از دنیا رفت، یکی از هنرمندان پرتلاش موسیقی ایران بود که اگر نبود آن همت، کوشش و «اهتمام»، بسیاری از درهای موسیقی، ناگشوده یا راهی ناپیموده برای ما می‌ماند. 

فریدون شهبازیان در بیست‌ویکم خردادماه ۱۳۲۱ در خیابانی روبه‌روی دانشگاه تهران به دنیا آمد. پدرش حسین شهبازیان، نجار و نوازنده‌ی ویولن بود که در جوانی از ابوالحسن صبا بهره برده بود و فریدون با تشویق‌های پدر به موسیقی علاقمند شد. فریدون هشت سالگی به هنرستان عالی موسیقی رفت و ساز ویولن کلاسیک را انتخاب کرد. همان زمان پدرش حسین شهبازیان، ارکستری تشکیل داده بود و به‌اتفاق خواننده‌های مختلف در تئاترهای لاله‌زار برنامه اجرا می‌کرد و فریدون همراه همیشگی او و گروهش بود. گاهی بین دو برنامه او را که هنوز 12 سال بیشتر نداشت، روی صحنه می‌فرستادند تا با ویولن قطعه‌ای کلاسیک بنوازد. 

نخستین معلم‌اش در ویولن عطاالله خادم‌میثاق بود  و بعد از دوسال خادم میثاق او را به معلم‌اش سرژ خوتسیف معرفی کرد و شهبازیان با وجود روحیه‌ی خشن این معلم روسی - که برای یک دانش‌آموز هنرستانی سخت و دشوار بود - از دانسته‌ها و علم او بهره‌ی فراوان برد.

در 17سالگی به عضویت ارکستر سمفونیک تهران به رهبری حشمت سنجری درآمد و پس از آن در 19 سالگی، همکاری خود را با ارکستر گل‌های رادیو به رهبری روح‌الله خالقی و سپس جواد معروفی شروع کرد. شهبازیان  در سال ۱۳۴۵رهبر گروه کر و ارکستر سمفونیک رادیو شد.

او در اواخر دهه‌ی 1340 در همکاری با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان پنج اثر اشعار مولوی، حافظ، اخوان ثالث، رودکی و سعدی را آهنگسازی کرد که برخی با صدای احمد شاملو دکلمه شد و بعدها نیز اشعار احمد شاملو، همچنین رباعیات خیام با صدای محمدرضا شجریان، دکلمه احمد شاملو و آهنگسازی فریدون شهبازیان منتشر شد. 

شهبازیان از اوایل دهه‌ی 50 در برنامه‌ی گلها به‌عنوان آهنگساز و ناظر ضبط بسیاری از آثار، فعالیت خود را آغاز کرد و به‌گفته‌ی خودش، 202 برنامه گلها ضبط کرد. نقش فریدون شهبازیان در تهیه و ضبط بسیاری از آثار برجسته است. شاید ندانیم هنرمندان توانمندی مانند محمدرضا لطفی، برای بهبود کیفیت ضبط و گروه‌نوازی همواره از هنر فریدون شهبازیان بهره می‌بردند و از او می‌خواستند به‌عنوان ناظر ضبط در کنار آنها حضور داشته باشد. شاید این اولین آثاری بود که فریدون شهبازیان در بهبود کیفیت آن‌ها اهتمام ورزید.

هم او بود که از گروه استاد فرامرز پایور که در وزارت فرهنگ و هنر فعالیت می‌کردند، دعوت کرد تا در رادیو و برنامه گلچین هفته و گلها، برنامه اجرا کنند.

یکی از آثار شاخص فریدون شهبازیان در گلهای رادیو، برنامه‌ی شماره‌ی 77 گلهای تازه است. برنامه‌ای که برای نخستین‌بار محمدرضا شجریان که آن‌زمان با نام سیاووش فعالیت می‌کرد، شعر نو را با ویولن حبیب‌الله بدیعی اجرا کرد. این اولین اجرای آواز روی شعر نو بود که در دستگاه ماهور اجرا شد و چیزی نبود جز حاصل تفکر بدون مرز شهبازیان. تفکری که چندسال بعد قطعه‌ی «در این سرای بی‌‌کسی» را برای محمدرضا لطفی تنظیم کرد. 

شهبازیان برخلاف بسیاری از هنرمندان شاخص پس از انقلاب، از رادیو نرفت و تا چند سال نیز مدیر موسیقی رادیو بود. یکی از آثاری که به اهتمام فریدون شهبازیان ثبت و ضبط  و در تاریخ شنیداری مردم ایران جاودانه شد، ربنا با صدای محمدرضا شجریان، عصر دوم مردادماه 1358 بود. شهبازیان به‌عنوان تهیه‌کننده و صدابردار برنامه، قبل از افطار این برنامه را ضبط و تدوین کرد و با امضای خودش برای پخش فرستاد. 

شهبازیان سال‌ها به‌عنوان یک آهنگساز در مرکز موسیقی تلویزیون فعالیت کرد و تا دهه‌ی 70 که فضایی اندک برای موسیقی پاپ گشوده شد، هم او بود که باز اهتمام ورزید و با همکاری تنی چند از دلسوزان وقت، راه موسیقی پاپ را گشود. اگرچه این راه برخلاف آنچه خودشان تصور می‌کردند به بیراهه رفت، اما همان نگاه بی‌تعصب بود که مجالی به صداهای تازه در موسیقی داد. 

از آثار موسیقی فیلم فریدون شهبازیان می‌توان به موسیقی فیلم‌های «آوار» به کارگردانی سیروس الوند، «شیر سنگی» به کارگردانی مسعود جعفری‌جوزانی، «پائیزان» به کارگردانی رسول صدرعاملی، سریال «باغ گیلاس» به کارگردانی مجید بهشتی و فیلم‌های سینمایی «هیوا» به کارگردانی رسول ملاقلی‌پور، «اخراجی‌ها» به کارگردانی مسعود ده‌نمکی و «خاموشی دریا» به کارگردانی وحید موسائیان اشاره کرد.

فریدون شهبازیان موزیسینی تمام‌عیار بود، آهنگسازی‌ها و تلاش‌هایش چه در موسیقی ایرانی و چه در ژانرهای کلاسیک، پاپ و موسیقی فیلم از او چهره‌ای چندوجهی، محبوب و تاثیرگذار در تاریخ معاصر ساخته است. او که دیروز قربانی هوای آلوده‌ی زادگاهش شد، تا آخرین روزهای عمر، لحظه‌ای آسوده نبود و از تلاش و اهتمام دست نکشید.