مجتهده‌ای که نگاه نو به حقوق زن داشت

آشنایی من با خانم گرجی به روزهای انتهایی قبل از پیروزی انقلاب برمی‌گردد. من در آن زمان دانش‌آموز بودم و در جلسات قرآنی که ایشان اطراف میدان شهدا برگزار می‌کردند، شرکت می‌کردم؛ جلسه‌هایی که در آن جمعیت زیادی از زنان بافت سنتی مذهبی و زنان مسلمان انقلاب شرکت می‌کردند. نکته جالب توجه برای من در آن مقطع این بود که برداشت‌های خانم گرجی از قرآن، در شرایط روز جامعه و به‌خصوص درباره زنان و حقوق زنان بود و آن موقع من را که به‌عنوان یک دانش‌آموز در جلسات شرکت می‌کردم، متوجه خیلی از مسائل کرد. در آن جلسه‌های قرآن، نگاه نویی که ایشان به جایگاه و حقوق زن داشت و اساساً نقشی که برای زنان در قدرت و مشارکت در امور جاری کشور قائل بود، خیلی برایم جلب توجه می‌کرد. نکته جالب برای من این است که خانم گرجی، با اینکه خودش یک زن مومنه، محجبه و سنتی بودند، اما نگاه نواندیشانه نسبت به دین، جایگاه زن و قرآن داشتند. 

تبلور نگاهی که خانم گرجی به نقش و جایگاه زن داشت و من آن را قبل از انقلاب دیده بودم، در زمانی که به‌عنوان تنها نماینده زن مجلس خبرگان (که بعد از آن دیگر زنی به مجلس خبرگان راه پیدا نکرد) انتخاب شد و در آن مجلس حضور داشت، دیده می‌شد. ایشان خاطره‌ای از اولین حضور در مجلس خبرگان برای ما تعریف می‌کرد که خیلی قابل تأمل است و آن خاطره واکنشی است که یکی از روحانیون مجلس خبرگان به حضور خانم گرجی در مجلس خبرگان داشتند.

ایشان که خودش یک مجتهد بود، برای ما تعریف می‌کرد که آن آقا وقتی که دید من به مجلس آمدم، گفت که اینجا مجلس گناه است، چون یک زن در میان 70مرد حضور دارد. خانم گرجی می‌گفت این حرفی که زده شد، برایم خیلی ناراحت‌کننده بود. با توجه به اینکه ایشان خودش مفسر قرآن بود و با قرآن مأنوس بود، می‌گفت چنین نگاهی در قرآن و در دیدگاه پیامبر اسلام نسبت به زن وجود ندارد و این حرفی که آن آقا زده بود، عملاً خود مردان را تحقیر کرد تا اینکه من را تحقیر کند.

ایشان می‌گفتند من با یک میلیون و نیم رای به مجلس خبرگان رفته بودم ولی آن آقا با 400هزار رای آمده بود و من در قبال مردمی که به من رای داده بودند، مسئول بودم. خانم گرجی از آن برخورد ناراحت شده بود ولی این را هم می‌گفت که در بین اعضای خبرگان افرادی وجود داشتند که با تنها زن حاضر در خبرگان، رفتار انسانی داشتند. با اینکه آن طرز تفکر نماینده مرحوم خبرگان در آن مقطع زمانی عادی بود، ولی الان متاسفانه شاهد این هستیم که این نوع نگاه نسبت به زن در جامعه وجود دارد و اکثر طرفداران این نوع نگاه هم در قدرت حضور دارند.

البته اگر در آن زمان، یک نگاه اعتقادی بود، ولی به نظر می‌رسد الان به عنوان ابزار قدرت و یکی از عوامل تثبیت منافع و قدرت خودشان از این ابزار استفاده می‌کنند اما در این سال‌ها زنان ایران با تحمل سختی‌های فراوان، به تدریج توانستند خودشان را در عرصه اجتماع ثابت کنند و مطالبه‌گر حقوق اجتماعی، سیاسی و انسانی خودشان باشند و از روش‌های نوین برای به‌دست آوردنش، استفاده کنند. 

ایشان به زندانیان سیاسی نگاهی مادرانه داشتند، با آنها همراهی می‌کردند و همدرد با افرادی بودند که خیلی تحت فشار قرار گرفتند. خانم گرجی از موضع مادرانه و انسانی نگاه پر از لطف و محبت را داشتند و دلسوز و همراه با فعالان سیاسی منتقد بودند و همراه و هم‌رای و هم‌نظر بودند. در انتها ذکر یک خاطره دیگر از خانم گرجی را مناسب می‌دانم که مربوط به همین سال‌های اخیر است.

در سال 88 که من بازداشت شده بودم، بعد از آزادی موقتم و حکم شش سال حبس که برایم صادر شده بود، در یکی از جلسات قرآن که در منزل‌شان برگزار می‌شد، حاضر شدم و قرار بود دو روز بعد حکم اجرا شود، ایشان برای من سوره انعام را خواندند و این قرائت سوره انعام که من هنوز دَم و نفس روحانی ایشان را حس می‌کنم، خیلی برایم جالب بود. ایشان دعا کردند که انشاالله این حکم اجرا نشود و جالب این است که همین اتفاق برای من افتاد و من دیگر به زندان برنگشتم و همان شش ماه بازداشت موقت کفایت کرد.