چرا انفعال؟

سنت روشنفکری جهانی از ابتدا مبتنی بر شعارهای انقلاب فرانسه، آزادی، برابری و برادری شکل گرفته است و در ادامه نسبت به رفتارهای تبعیض‌آمیز و قومی و مذهبی حساس شدند که در قالب حقوق بشر صورت‌بندی شد. یکی از اولین کنش‌های روشنفکری در فرانسه اتفاقاً در ارتباط با یک نظامی یهودی به نام سرگرد دریفوس بود که ارتش فرانسه او را قربانی یک توطئه طراحی‌شده نمود و در نهایت امیل زولا، یکی از روشنفکران فرانسوی با بیانیه مشهور خود «من متهم می‌کنم»، بساط تبعیض و ظلم جناح حاکم نظامیان را برملا کرد. در همین چارچوب و پس از جنگ دوم جهانی و مسئله هولوکاست، گرایشی به سوی دفاع از یهود و حتی صهیونیسم پیدا شد؛ از این رو در بدو تاسیس اسرائیل بخش مهمی از روشنفکران جهانی از این اتفاق استقبال کردند. در ایران نیز افرادی حتی آل‌احمد به آنجا سفر کردند‌، به‌ویژه آنکه اندیشه سوسیالیستی که مورد اقبال روشنفکران بود نمونه بسیار موفقی به نام کیبوتص‌های اسرائیل داشت و این نیز مصداق اندیشه جذاب برابری بود. به‌ویژه آنکه قرابتی میان جریان چپ و جریان روشنفکری برقرار بود.

این حمایت دیری نپایید، چراکه اقدامات و جنایات اسرائیل علیه فلسطینی‌ها و کشتار آنان و فراتر رفتن از قطعنامه‌های سازمان ملل، از همه مهمتر حمایت بدون قید و شرط ایالات‌متحده از اسرائیل، جریان روشنفکری را به اصلاح سیاست و رویکرد خود رساند و مشخصه روشنفکری جهانی از جمله ایران علیه اسرائیل شدند و جریان‌های سیاسی فلسطینی نیز در این راه نقش مهمی داشتند.
اکنون و پس از 45 سال رویکرد آنان در ایران نسبت به فلسطین و اسرائیل چیست؟ گرچه برخی از افراد این جریان موضع‌گیری‌های صریحی کرده‌اند ولی در مجموع به نظر می‌رسد که تحت تاثیر مواضع رسمی حکومت ایران می‌ترسند که هرگونه حمایت علنی آنان به حساب حکومت ریخته شود زیرا در ایران امکان اتخاذ موضع مستقل به‌شدت کم شده است. ولی نکته بسیار مهم این است که این وضعیت 45ساله موجب شده که نسل جوان روشنفکری ایران از مسئله فلسطین فاصله بگیرند و احساس نسل پیش از خود را نسبت به این ماجرا نداشته باشند و بروز ندهند.
آنان که مسئول این وضع هستند امروز دنبال آن هستند که روشنفکران را به چالش بکشند که چرا موضع نمی‌گیرید، درحالی‌که علت اصلی خودشان هستند. جریان غالب روشنفکری همچنان نسبت به حقوق بشر، برابری و عدالت حساس است و موضع خواهد گرفت؛ مشروط بر اینکه منافع این مواضع نصیب مردم و جامعه شود و در سبد دیگران واریز نشود.