میــراث‌‏خـواران جنـگ

چند نکته به بهانه سالگرد حمله عراق به ایران

بدون تردید دفاع قهرمانانه مردم ایران در کنار مدیریت حکومت برآمده از انقلاب این مردم، در برابر جنگ تحمیلی هشت‌ساله صدام‌حسین علیه میهن، برگ زرینی در تاریخ این سرزمین است که می‌تواند یکی از مؤلفه‌های مهم هویت‌بخشی به شهروندان ایرانی باشد. این مسئله فارغ از این پرسش‌ها است که پیش از جنگ یا پس از آغاز آن چه مواضعی گرفته شده است و آیا آنها تاثیری بر روند جنگ داشته‌اند یا خیر؟ اینها نکات تاریخی است که می‌توانیم همیشه به آنها بپردازیم، ولی اصل مقاومت بحق و دفاع از کشور، موضوعی جداگانه است. جنگ‌ها به‌رغم بدی‌های آنها که موجب می‌گردد از جنگ نفرت ایجاد شود ولی درهرحال هنگامی که رخ می‌دهد، مقاومت و ایثارگری مردم و نیروهای نظامی طرفی که مورد تجاوز قرار گرفته، همیشه بر تارک تاریخ آن کشور می‌درخشد. هنوز هم کشورهای اروپایی و غربی نسبت به جنگ دوم جهانی حساسیت‌های فراوان دارند و یاد کشته‌شدگان و رشادت‌های نیروهای خود را در آن گرامی می‌دارند. کهنه‌سربازان خود را احترام ویژه می‌گذارند. ازاین‌رو، همه رزمندگان، اسرا، جانبازان، شهدا و خانواده‌های آنان فارغ از هر رنگ و تعلق سیاسی، قومی، مذهبی، زبانی و... باید یادشان گرامی داشته شود و برای همه نسل‌ها به‌ویژه نسل‌هایی که آن دوران را درک نکرده‌اند، سرمشق باشند.
اما چگونه می‌توان این هدف را محقق کرد؟ برخی رفتارها که شبیه میراث‌خواری است، می‌تواند این هدف را به‌ویژه برای نسل جوان مخدوش کند. هنگامی که از رزمندگان و شهدای جنگ صحبت می‌کنیم، دیگر تمایزی سیاسی میان وضع امروزی آنان نباید گذاشت. در واقع، ارزشگذاری رزمندگان جنگ بر حسب معیارهای رسمی حکومت، نوعی مصادره به مطلوب کردن جنگ است؛ درحالی‌که همه آنان فارغ از مواضع فعلی، رزمنده و خانواده شهید هستند. تنها در چنین صورتی است که حضور در جنگ میهنی را مستقل از وضعیت سیاسی کنونی، به‌عنوان یک فرهنگ و ارزش می‌توان باقی نگه داشت و آن را به نسل‌های آینده منتقل کرد. نکته دیگر اینکه جنگ سپر سیاسی نیست که عده‌ای خود را صاحب و متولی آن بدانند و جنگ را سپر حمله به دیگران کنند. این بدترین نوع میراث‌‌خواری است. حتی کسانی که در جنگ هم نبوده‌اند یا به صورت حاشیه‌ای بوده‌اند؛ امروز خود را بیش از رزمندگان هشت‌ساله و مجروحان آن دوره یا آزادگان عزیز، متولی جنگ و ارزش‌های آن می‌دانند. مهمترین ارزش جنگ دفاع در برابر تجاوز بیگانه از میهن است و نه اقدامی علیه شهروندان دیگر. بدترین میراث‌خواری در جامعه امروز ایران، میراث‌خواری ارزشی است، از اسلام، از انقلاب، از جنگ و نمونه‌های مشابه. تخصیص امتیازات بلاوجه برای منسوبین به جنگ و خانواده‌های رزمنگان و شهدا نیز یکی از زمینه‌های تخریب وجهه جنگ نزد نسل جوان است. بدون تردید، باید آسیب‌دیدگان جنگ را از هر جهت تامین کرد. ولی دادن امتیازات در مسابقات آموزشی و کنکورها خلاف تدبیر و منطق علمی است و دیگران را به این نقطه می‌رساند که گویی جنگ برای دفاع از سرزمین نبوده، بلکه برای رسیدن به این امتیازات غیرمعقول بوده است. خلاصه آنکه، جنگ سنگری نیست که ناکارآمدی و فقر و فساد را بتوان پشت آن پنهان یا توجیه کرد. چنین اقدامی جنگ را از قداست و اعتبار می‌اندازد. میراث جنگ را قربانی سیاست نکنیم.