تضعیف علم و عدالت چرا؟

مجموعه‌ای از اقدامات در کشور در حال رخ دادن است که همگان را نسبت به آینده این روند برای ایران نگران می‌کند. در عرصه علم و دانش، اخراج استادان دانشگاه یا فشارهایی برای حذف آنان از عرصه علم، به‌ویژه استادان معتبر در علوم انسانی و اجتماعی و نیز پزشکی، یکی از این موارد است. مواجهه با دانشجویان نمونه دوم آن در این عرصه است. پذیرش‌های غیرشفاف به‌ویژه اقدام برای آوردن افرادی تحت نام استاد دانشگاه و آغاز فعالیت آنان حتی از همین ترم مهرماه نمونه دیگر است. افرادی که به‌صورت فله‌ای و عموماً فاقد توانایی‌های علمی قرار است عضو هیئت‌های علمی شوند. در زمینه نهاد قضا در کنار جرم‌انگاری‌های عجیب و غریب از خلال قانونگذاری براساس اصل 85، شاهد تغییر ماهیت نهاد وکالت در این حوزه یعنی کانون وکلا هستیم. با کاهش شرایط حضور در این حرفه و کاهش استقلال نسبی آنان، مهمترین روزنه فساد را در امر دادرسی و قضاوت باز کرده‌ایم. این نحوه مواجهه با نهاد علم و قضاوت اثرات بلندمدت ناخوشایندی خواهد داشت و توان جامعه را در تامین دو عنصر عدالت و دانش به‌شدت تضعیف خواهد کرد. در کنار اینها موارد و مواضع دیگری نیز وجود دارد که نشان می‌دهد این نوع حرکات ابعاد بزرگتری دارند؛ از جمله سخنان آقای عزیزجعفری است که رویکردی جدید را در نظام مدیریتی کشور و مواجهه با امور را روی میز گذاشته است.
در هر دو مورد سوابق ماجرا روشن است. یک بار در اوایل دهه هفتاد به نام اسلامی کردن امر دادرسی، دادسراها را حذف کردند و یک فاجعه‌ تمام‌عیار برای دستگاه قضایی و عدالت رقم زدند و از معدود نمونه‌هایی بود که جمهوری اسلامی اقدام به اصلاح تصمیم غلط و تغییر قانون کرد و نهادهای دادسرا را دوباره احیا کرد. چرا این تجربه سنگین انجام شد؟ فقط به این علت که نظرات قضات و کارشناسان را نپذیرفتند و رئیس وقت قوه‌‌قضائیه با اصرار تمام هدف به‌غایت نادرست خود را پیش برد و شد آنچه که شد و دستگاه قضایی و فرآیند دادرسی ضربه سنگینی خوردند تا دوباره وضعیت به شکل سابق برگشت.

درباره دانشگاه نیز در دوره اول ریاست‌جمهوری اصولگرایان، تهاجم گسترده‌ای تدارک دیدند و با بورسیه کردن‌هایی که همه از کم‌وکیف آن اطلاع دارند و بازنشسته کردن استادان معتبر یک پله سطح دانشگاه‌ها را تنزل دادند، ولی این مشکل در دولت بعدی تا حدی جبران شد و اکنون دنبال آن هستند تا این سیاست را با شدت بیشتری اجرایی کنند. آنچه که رخ خواهد داد، جز تضعیف و بی‌جان کردن نهاد علم و عدالت نتیجه دیگری نخواهد داشت و دود آن نیز به چشم مردم می‌رود.