هیشکی از اینجا بیرون نمیره!

پیمان طالبی

روزنامه‌نگار

حتما شما هم شنیده‌اید که در روزهای گذشته، توسط بعضی موسسات و کاربران در شبکه‌های اجتماعی عنوان شد که قرار است برگزاری آزمون آیلتس در ایران لغو شود. ماجرا این بود که داوطلبان این آزمون، پیام مشابهی را در روزهای گذشته دریافت کردند که در آن آمده بود: «با سلام؛... تمامی آزمون‌های آیلتس در سرتاسر کشور از اسفندماه تا اطلاع ثانوی برگزار نخواهد شد...». تا این لحظه، تنها واکنش مطرح‌شده از سوی مراجع ذی‌صلاح، صحبت‌های رئیس مرکز المپیاد دانشجویی و امور آزمون‌های بین‌الملل سازمان سنجش آموزش کشور بوده که اعلام کرده ثبت‌نام داوطلبان این آزمون از اول اسفندماه 1401 به‌صورت موقت متوقف شده و آزمون‌های داوطلبان دیگری که قرار بوده تا پایان بهمن‌ماه برگزار شود، مطابق برنامه‌ریزی انجام خواهد شد. در این صحبت‌ها، دلیل توقف آزمون «نظارت و تذکر به مراکز برگزاری آزمون، پیگیری قانونی موارد تقلب و افشای سؤال، مذاکره با موسسه IDP و تلاش برای عمل به مفاد قانون منع انحصار و تسهیل رقابت به منظور پایان دادن به مشکلات و حواشی آزمون آیلتس» عنوان شده است. این اظهار‌نظر، هرچند که موجب آسودگی خیال داوطلبان دسته دوم شد، اما یک نگرانی بزرگ را برای بقیه کسانی به‌وجود آورد که برای بعد از اسفندماه، به شرکت در این آزمون فکر می‌کردند. مسئله آنجا جدی‌تر می‌شود که بدانیم بسیاری از دانشگاه‌های معتبر انگلیسی‌زبان در دنیا، کسب نمره بالا در آزمون آیلتس را برای پذیرش دانشجویان غیرانگلیسی‌زبان به‌عنوان شرط لازم تعیین کرده‌اند. سوال اینجاست که آیا صرفا ناتوانی سازمان سنجش در برقراری امنیت یک آزمون، سبب این وقفه‌ی به قول خودشان موقتی و کوتاه‌مدت شده یا این تصمیم، یک اقدام ضرب‌الاجلی در واکنش به افزایش موج مهاجرت نسل جوان و نخبه ایرانی به کشورها و دانشگاه‌های خارجی است؟ دلیل دوم، که به اعتقاد بسیاری از داوطلبان آیلتس در فضای مجازی، به واقعیت نزدیک‌تر است، به منزله زنگ‌ خطر یک فاجعه بزرگ در ارتقای علمی و شغلی نسل جوان ایرانی است. به‌یاد می‌آورید فیلم‌های دهه 60 و 70 را که در جریان بسیاری از آنها، زمانی که در یک مکان مشخص (مثلا یک خانه یا یک بانک) اتفاقی رخ می‌داد، یک دیالوگ ثابت در تمام این فیلم‌ها از زبان یکی از کاراکترها مطرح می‌شد: «هیشکی از اینجا بیرون نمیره!» وضعیتی که امروز جوان ایرانی مستعد تحصیل و ارتقای موقعیت خود در ایران احساس می‌کند، با تصمیماتی از این‌دست چیزی شبیه آن افرادی است که در لوکیشن آن فیلم‌ها، با جمله «هیشکی از اینجا بیرون نمیره!» مواجه می‌شدند و احساس محبوس شدن بهشان دست می‌داد. زمانی محمدعلی فروغی ذکاء‌الملک که از شاخص‌ترین وطن‌پرستان و ملی‌گرایان قرن گذشته در ایران بود، در مدرسه آلیانس فرانسه در تهران، نطقی به زبان فرانسه ایراد کرد (13 آوریل 1907) که موضوع آن «نفوذ زبان‌های بیگانه در زبان فارسی» بود. او در بخشی از این نطق که ایرج افشار بعدها آن را ترجمه کرد، در پاسخ به کسانی که با داعیه وطن‌دوستی، در مقابل تجدد و تمدن راه ستیزه را در پیش می‌گرفتند، گفته بود: «اینان می‌خواهند تمام عناصر خارجی را که با آداب و عادات ما سرشته شده است و از جمله در زبان ما هم وارد گردیده بیرون کشند و تصور می‌کنند این کاری است بسیار وطن‌پرستانه!... اما من برای شما روشن می‌سازم که آنان به اشتباه می‌روند زیرا اگر برای حمایت از تجارت داخلی و اقتصاد ملی باید حدود مملکت را در نظر داشت، درمورد زبان این مسئله صادق نیست، که بستن مرزهای کشور به روزی زبان‌های بیگانه موجب غنای لسان فارسی نخواهد بود.» سخن بر سر این است که جوان ایرانی امروز در حیطه‌های مختلفِ اجتماعی، سیاسی، ورزشی، هنری و... در اندیشه جهانی‌شدن است ولو اینکه تفکری در کشور به‌مثابه دستی، هرازگاهی از پشت، شانه‌ی او را بگیرد تا از حرکت بازش بدارد. مسئله مهاجرت که مدتی است شکل «فرار» از کشور را به خود گرفته، حتما برای هر ایرانی وطن‌دوستی ناراحت‌کننده است چرا‌که هر جوان ایرانی که به آن‌سوی مرزها رهسپار می‌شود، سرمایه ملی این آب و خاک است که آسان از دست می‌رود. اما باید دانست که این سرمایه، با انداختن آن جوان در قفس، محفوظ و صیانت‌شده باقی نخواهد ماند. برای رفع این معضل، بایست چاره‌ای جدی اندیشید و متولیان امر باید بدانند این قشر جوان، امروز لغو یک آزمون بین‌المللیِ مرتبط با امر مهاجرت را بیش و پیش از هر علت دیگری، در شمار تصمیماتی نظیر فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی دسته‌بندی می‌کند؛ هرچقدر هم که مسئولان مربوطه دلایلی چون آنچه بیان‌شده را برای توجیه عمل خود مطرح کنند. مشکل لغو آزمون آیلتس و هر فرایند دیگری که دروازه ورود ایرانیان به جهان را مسدود کند، به‌هر دلیلی که اتفاق افتاده، توجیهی ندارد و باید در اسرع وقت برطرف شود. چنان‌که معتقدیم، ممنوع‌الخروج کردن هنرمند و روزنامه‌نگار و نویسنده، فقط در حکم پاک کردن صورت مسئله و قطعا محکوم است. شرایط زندگی را در ایران عزیز، دیرپا و جاودانه به بهترین شکل ممکن مهیا کنید و آن‌گاه درها را چهارطاق باز بگذارید. آن وقت است که می‌بینید جمعیت رفته نیز به‌پای خود باز‌خواهد گشت.