رویای قهرمان آفریقایی
مراکش می‌تواند پیش‌بینی پله را محقق کند؟
مراکش می‌تواند پیش‌بینی پله را محقق کند؟
ماهر مزاحی/ بی‌بی‌سی اسپورت
ترجمه و تلخیص: محسن محمودی
ضیافت باشکوه
بزرگ‌ترین ضیافت جهان، سه‌شنبه شب در استادیوم شهر آموزش در هفت‌‌کیلومتری شمال‌غربی دوحه برگزار شد، زمانی که مراکش در مرحله یک‌هشتم‌نهایی جام‌جهانی 2022، اسپانیا را شکست داد. اکثریت قریب‌به‌اتفاق جمعیت 44هزار نفری پس از اینکه اشرف حکیمی، مدافع مراکش با یک ضربه چیپ کار را تمام کرد، غرق در احساسات شدند. مراکشی‌ها به خیابان‌های کازابلانکا، رباط، فاس، طنجه و تقریبا تمام پایتخت‌های اروپای‌غربی ریختند تا جشن بگیرند. حتی سلطان‌محمد ششم و عزیز اخنوش، نخست‌وزیر نیز به این جمعیت شادمان پیوستند. اما حتی در میان این جمعیت خوشحال نیز کمتر کسی نتیجه بازی با پرتغال را حدس می‌زد. ولید الرکراکی، در پی برتری یک‌برصفر شاگردانش مقابل پرتغال و تبدیل شدن به نخستین تیم آفریقایی که در تاریخ این رقابت‌ها به دیدار نیمه‌نهایی می‌رسد، اظهار داشت: «ما بازی فوق‌العاده‌ای مقابل پرتغال به‌نمایش گذاشتیم. می‌دانستیم بهترین دروازه‌بان دنیا را در اختیار داریم، پس چرا با داشتن چنین تیمی به‌فکر قهرمانی در این رقابت‌ها نباشیم، هرچند می‌دانیم که این کار دشواری است.»
تغییر پارادایم
این سخنان نشانه‌ای از تغییر پارادایم در رویکرد کشورهای آفریقایی به جام‌جهانی است و درواقع از تغییر پارادایم در مربیگری آفریقایی‌ها نیز حکایت دارد. الرکراکی نه‌تنها مدت‌های مدید در این قاره تجربه‌اندوزی کرد، بلکه سال‌های‌سال در قامت مربی در فوتبال داخلی مراکش آب‌دیده شد. او همچنین مدرک مربیگری « Caf Pro» را در سال 2018 دریافت کرد - اولین گروه مربیانی که بالاترین مدرک مربیگری فوتبال را در قاره آفریقا به‌دست آوردند. به‌علاوه، او نماینده هر آن چیزی است که در فوتبال آفریقا گرامی داشته می‌شود: او جوان، شایسته، جهان‌وطن و شجاع است و علقه عمیقی به آفریقا دارد. الیو سیسه سنگالی، جمال بلماضی الجزایر، جلال القادری تونس و بنی مک‌کارتی آفریقای‌جنوبی نمونه‌های دیگری از سرمربی‌های جدید آفریقایی هستند. تصادفی نیست که جام‌جهانی 2022 اولین‌باری بود که هر پنج‌کشور آفریقایی، مربیان آفریقایی داشتند تا آنها را هدایت کنند.
اما آیا صحبت‌های رکراکی درست است؟ آیا آفریقا می‌تواند قهرمان جام‌جهانی شود؟
به‌عنوان یک روزنامه‌نگار فوتبال آفریقایی، تقریبا هر هفته، یکی از رسانه‌های غربی از من در مورد پیش‌بینی پله در اواسط دهه1970 می‌پرسند که «یک تیم آفریقایی قبل از سال 2000 در فینال جام‌جهانی حاضر خواهد بود.» در گذشته، بیشتر شانه‌هایم را بالا می‌انداختم و پاسخ می‌دادم پله چیزهای زیادی گفته که لزوما معنای خاصی ندارند و قرار نیست همه پیش‌بینی‌های او هم محقق شود. با این حال، این روزها، در پاسخ خود تجدیدنظر کرده‌ام.
در ماه نوامبر که ساموئل اتوئو فیلس، رئیس فدراسیون فوتبال کامرون اعلام کرد انتظار دارد کامرون، مراکش را در فینال تمام‌آفریقایی جام‌جهانی قطر شکست دهد، بلافاصله در فضای‌مجازی، بیشتر توسط هموطنان خود مورد تمسخر قرار گرفت، اما در حال حاضر خیلی‌ها به تحقق این پیش‌بینی ایمان پیدا کرده‌اند.
میراث استعمار
اما به‌گمانم، قبل از هر پیش‌بینی، باید این پرسش اساسی مطرح شود که چه‌چیزی مانع قهرمانی یک‌تیم آفریقایی در جام‌جهانی در ادوار گذشته شده است؟ طبق معمول، همه‌چیز با استعمار این قاره آغاز می‌شود. واقعیت تاسف‌بار این است که در طول هفت جام‌جهانی که از سال 1930 تا 1962 برگزار شد، تنها حضور کشورهای آفریقایی به سال 1934 و شرکت مصر بازمی‌گردد. این مسئله تا حدودی به استعمار این قاره توسط کشورهای اروپای‌غربی مرتبط است و تا حدودی به‌دلیل امتناع روسای سابق فیفا به اعطای سهمیه به آفریقا - حتی برای کشورهای استقلال یافته - بود. در سال 1966، قاره‌آفریقا جام‌جهانی انگلیس را تحریم کرد تا به فیفا پیام دهد که خواستار حضور تضمینی در این مسابقات است، امری که درنهایت در سال1970 محقق شد. در طول سه‌دهه بعد، تیم‌های آفریقایی پیروزی‌های درخشانی را تجربه کردند ازجمله الجزایر-آلمان‌غربی، مراکش-پرتغال و کامرون-آرژانتین. با وجود این، فیفا به رویکرد تبعیض‌آمیز خود ادامه داد و به کشورهای آفریقایی تنها دوسهمیه در سال1982، سه‌سهمیه در سال1994، سپس پنج‌سهمیه در سال1998 اهدا کرد. بنابراین یکی از دلایلی که آفریقا هنوز قهرمان جام‌جهانی نشده این است که به‌سختی سهمیه حضور در آن را به‌دست آورده است. برخی ممکن است به نتایج ضعیف در 12سال گذشته اشاره کنند، اما چه‌کسی می‌تواند بگوید افزایش مشارکت منجر به افزایش رقابت و بهبود نمی‌شد؟
پیروزی در این نزدیکی‌ها
جام‌جهانی2022 همچنین به ما نشان داد که میزبانی نیز می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. کره‌جنوبی در سال 2002، زمانی که میزبانی مشترک مسابقات را برعهده داشت به نیمه‌نهایی رسید، همچنین ستاره‌های سیاه غنا در جام‌جهانی آفریقای‌جنوبی تنها یک ضربه پنالتی با نیمه‌نهایی فاصله داشتند.
مراکش معتقد است 180دقیقه تا قهرمانی‌جهان فاصله دارد. شاید وقت آن رسیده که ما نیز آنها را باور کنیم.
