چراغ‌های بعبدا روشن می‌شود؟/بازیگران داخلی و خارجی صحنه لبنان در تکاپوی انتخاب چهاردهمین رئیس‌جمهور
یکی از مخالفین جدی ریاست جمهوری جوزف عون در میان احزاب مارونی، جبران باسیل، رهبر جنبش میهنی آزاد است. برخی رسانه ها از جمله روزنامه الانباء کویت هفته گذشته نوشتند که باسیل در دیدار با نبیه بری، دبیرکل جنبش امل، بر سر حمایت از کاندیداتوری ژنرال جورج خوری، رئیس سابق اطلاعات ارتش و سفیر پیشین لبنان در واتیکان به توافق رسیده است.
پس از یک دقیقه سکوت نمایندگان پارلمان به احترام کشته‌شدگان جنگ با اسرائیل، نبیه بری، رئیس پارلمان اعلام کرد که «با خود عهد کرده بودم که به محض اعلام آتش‌بس، تاریخ جلسه پارلمان برای انتخاب رئیس‌جمهور را تعیین کنم. بنابراین این جلسه را برای ۹ ژانویه اعلام می‌کنم و ان‌شاءالله مثمرثمر خواهد بود». رئیس پارلمان روز سه‌شنبه به الجمهوریه گفت نسبت به پرونده ریاست‌جمهوری خوشبین است و خاطرنشان کرد که از زمان اعلام تاریخ جلسه پارلمان بیش از یک‌ماه به همه فرصت داده شده است تا گفت‌وگو و توافقات را انجام دهند.
اکنون بیش از دو سال است که لبنان بار دیگر خلأ سیاسی را تجربه می‌کند؛ ژنرال میشل عون، سیزدهمین رئیس‌جمهور این کشور در حالی ۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ کاخ بعبدا را ترک کرد که نه‌تنها اختلافات داخلی موجب شده بود تا جانشینی برایش تعیین نشود، بلکه اختلافات او با نخست‌وزیر منتخب نیز مانع از تشکیل کابینه شد و به همین جهت نیز نجیب میقاتی از سپتامبر ۲۰۲۱ تاکنون، با عنوان نخست‌وزیر دولت موقت، به کار خود ادامه می‌دهد. نبیه بری، رئیس پارلمان در آن مقطع جلسات پارلمان را به «نمایشی شکست‌خورده» تشبیه کرده بود.
دوازدهمین و آخرین جلسه پارلمان برای انتخاب رئیس‌جمهور که حد نصاب نمایندگان در آن حاضر شدند به تاریخ ۱۴ ژوئن ۲۰۲۳ بازمی‌گردد که در جریان آن «جهاد ازعور»، اقتصاددان و کارمند صندوق بین‌المللی پول از سوی احزاب اصلی و مستقل مسیحی از جمله کتائب، نیروهای لبنانی و همراهی جنبش میهنی آزاد و سلیمان فرنجیه، رهبر جریان المرده از سوی حزب‌الله، امل و هم‌پیمانان‌شان به‌عنوان کاندیدای ریاست‌جمهوری معرفی شده بودند. در پایان این جلسه پارلمان اما هیچ‌یک از دو کاندیدای مطرح نتوانستند آرای لازم را برای پست ریاست‌جمهوری کسب کنند و نمایندگان حزب‌الله و امل نیز برای عدم برگزاری دور دوم انتخابات، جلسه را ترک کردند تا حد نصاب جلسه پارلمان از میان برود.
ترافیک دیپلماتیک ایجادشده پس از اعلام زمان برگزاری جلسه پارلمان در سال جدید اما نوید برگزاری جلسه‌ای منتج به نتیجه و روشن شدن چراغ‌های کاخ بعبدا پس از گذشت بیش از دو سال را می‌دهد.
از میان نام نزدیک به ۱۲ سیاستمدار مطرح‌شده به‌عنوان کاندیداهای بالقوه پست ریاست‌جمهوری که برخی نیز شخصاً نامزدی خود را اعلام کرده‌اند، حمایت ایالات متحده و قطر از کاندیداتوری ژنرال جوزف عون، فرمانده ارتش که به‌عنوان اصلی‌ترین گزینه احزاب مسیحی جناح ۱۴ مارس نیز معرفی شده، شانس او را به شدت بالا برده است.
جوزف خلیل عون متولد ۱۰ ژانویه ۱۹۶۴، از سال ۲۰۱۷ به عنوان چهاردهمین فرمانده ارتش لبنان کار خود را آغاز کرده و این دوره تاکنون دوبار نیز تمدید شده است. عون نخستین بار در ژوئیه ۲۰۲۲ از سوی سمیر جعجع، رهبر نیروهای لبنان (قوات‌اللبنانیه) به‌عنوان کاندیدای ریاست‌جمهوری و جانشین میشل عون مطرح شد. فرمانده ارتش در آن مقطع اما در دیدار با هیئتی از سندیکای مطبوعات در پاسخ به سوالی درباره کاندیداتوری خود گفت: «به این موضوع اهمیتی نمی‌دهم، به من مربوط نمی‌شود، هیچ‌کس با من صحبت نکرده است و من نیز در این مورد با کسی صحبت نکرده‌ام».
ژنرال عون همچنان گزینه اصلی اردوگاه احزاب مسیحی همچون کتائب به رهبری سامی جمیل و نیروهای لبنانی (قوات‌اللبنانیه) به رهبری سمیر جعجع است. رسانه‌های لبنانی روز جمعه گزارش دادند که ولید جنبلاط، رئیس حزب سوسیالیست ترقی‌خواه نیز ضمن حمایت از عون در تلاش است تا جبران باسیل را نیز با کاندیداتوری فرمانده ارتش همراه کند اما تاکنون ناموفق نبوده است.
گزینه‌های دیگر این احزاب نام‌هایی همچون جهاد ازعور، نامزد این جبهه در جلسه ۱۴ ژوئن ۲۰۲۳، صلاح حنین، نماینده پیشین پارلمان و «ناصیف حتی»، وزیر پیشین خارجه و مهاجرین هستند. در این میان، حنین در روزهای نخست ماه دسامبر به‌صورت رسمی کاندیداتوری خود را اعلام و نعمت فرم، نماینده مستقل کسروان نیز هفته گذشته در جریان یک کنفرانس مطبوعاتی با بیان اینکه انتخابات ۹ ژانویه طلوع جدیدی برای لبنان است، کانداتوری خود را اعلام کرد.
یکی از مخالفین جدی ریاست‌جمهوری جوزف عون در میان احزاب مارونی، جبران باسیل، رهبر جنبش میهنی آزاد است. برخی رسانه‌ها از جمله روزنامه الانباء کویت هفته گذشته نوشتند که باسیل در دیدار با نبیه بری، دبیرکل جنبش امل، بر سر حمایت از کاندیداتوری ژنرال جورج خوری، رئیس سابق اطلاعات ارتش و سفیر پیشین لبنان در واتیکان به توافق رسیده است.
روزنامه نداء الوطن روز چهارشنبه هفته گذشته در گزارشی نوشت: «این توافق پس از آن رخ داد که نبیه بری متقاعد شد سلیمان فرنجیه نامزدی نیست که بتواند بدون جلب نظر احزاب مسیحی مورد تایید قرار بگیرد. او همچنین متقاعد شد که خوری از شانس بالایی برخوردار است». جبران باسیل که در انتخابات ۱۴ ژوئن ۲۰۲۳ از جهاد ازعور حمایت کرد، در همان مقطع نیز تاکید کرده بود که اگر جبهه شیعیان از حمایت فرنجیه انصراف دهد، او نیز به کاندیدای مورد حمایت احزاب مارونی مخالف رای نخواهد داد.
با این حال و با توجه به سکوت مقامات حزب‌الله، سلیمان فرنجیه همچنان نامزد بالقوه انتخابات خواهد بود. سلیمان فرنجیه متولد ۱۸ اکتبر ۱۹۶۵، رئیس جریان المرده، فرزند طونی فرنجیه است که در ۱۳ ژوئن ۱۹۷۸ و در جریان جنگ داخلی همراه همسر و دخترش به دست عده‌ای از افراد مسلح عضو حزب فالانژ و شبه‌نظامیان موسوم به نیروهای لبنان کشته شد. سلیمان نوه رئیس‌جمهور پیشین لبنان (۱۹۷۶- ۱۹۷۰) به همین نام است. فرنجیه از دوستان مسعد بولس است که از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا به عنوان مشاور ارشد در امور عربی و خاورمیانه تعیین شده است.
فرنجیه روز چهارشنبه هفته گذشته در خصوص تداوم کاندیدتوری خود گفت: «من همچنان برای ریاست‌جمهوری نامزد می‌شوم اما از حضور هر کسی که برای مرحله کنونی مناسب باشد و بتواند کشور را بسازد، استقبال می‌کنم و با دوستانم اختلافی ندارم، اگرچه هنوز به توافق نرسیده‌ایم».
گزینه دوم دبیرکل جنبش امل، نماینده پارلمان، فرید هیکل الخازن، وارث یکی از سرشناس‌ترین خانواده‌های لبنان است. الخازن در سال ۲۰۰۰ از ناحیه کسروان به‌عنوان یکی از جوان‌ترین نمایندگان وارد پارلمان شد و ۴ سال بعد از سوی عمر کرامی، نخست‌وزیر وقت به‌عنوان وزیر گردشگری منصوب شد اما در ۱۸ فوریه ۲۰۰۵، چهار روز پس از ترور رفیق حریری در اعتراض به انفعال دولت استعفاء داد. او در ۶ می۲۰۱۸ بار دیگر به پارلمان راه یافت و در بلوک ائتلاف ملی قرار گرفت.
براساس گزارش روزنامه کویتی، نبیه بری همچنین از گزینه‌های اختصاصی باسیل از جمله ژنرال الیاس البیساری، رئیس امنیت عمومی و زیاد بارود، وزیر کشور پیشین حمایت کرده است. L’Orient Today در خصوص البیساری می‌نویسد: «الیاس البیساری که نام وی به عنوان نامزد ریاست‌جمهوری مطرح شده، به خوبی می‌تواند گزینه پایان مسئله طولانی‌مدت انتخابات لبنان باشد چراکه به نظر می‌رسد هیچ حزبی با او مشکل ندارد و به داشتن رابطه گرم با همه و مهربانی مشهور است».
بیساری در خصوص تمایلش به کاندیداتوری در انتخابات ریاست‌جمهوری می‌گوید هرچند تمرکزش بر نهادی است که آن را مدیریت می‌کند اما اگر از او خواسته شود، بدون تردید به عنوان رئیس‌جمهور به کشور خدمت خواهد کرد. زیاد بارود لبنانی-فرانسوی نیز از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۱ برای دو کابینه متوالی در هر دو دولت فواد سینیوره و سعد حریری به‌عنوان وزیر کشور و شهرداری‌ها که یکی از قدرتمندترین مناصب کشور محسوب می‌شود، خدمت کرده است.
شورای اسقف‌های کاتولیک شرق و مقامات برجسته واتیکان نیز نامزد اختصاصی خود را برای انتخابات روز ۹ ژانویه دارند و او جان لوئی قرداحی، سیاستمدار، تاجر و وزیر پیشین مخابرات است. تلاش‌های او در دوران وزارتش موجب شد تا بخش مخابرات در لبنان بازسازی و از کنترل گروه‌های ذینفع محلی خارج شود. در این دوران همچنین قانون آزادسازی، تنظیم و خصوصی‌سازی این بخش در پارلمان به تصویب رسید. پیترو پارولین، وزیر امور خارجه واتیکان جمعه هفته گذشته در دیدار با نجیب میقاتی گفت که واتیکان در انتظار انتخاب رئیس‌جمهور لبنان است.
لبنان تاکنون پنج بار خلأ سیاسی عدم موفقیت احزاب برای انتخاب رئیس‌جمهور را تجربه کرده است؛ پیش از این و پس از ریاست‌جمهوری امین جمیل در سال ۱۹۸۸، پس از پایان ریاست‌جمهوری امیل لحود در سال ۲۰۰۷ و پس از پایان ریاست‌جمهوری میشل سلیمان در سال ۲۰۱۴، کشور در چالش انتخاب جایگزین، وارد خلأ سیاسی شده بود.
