افق پیش روی لبنان در سایه سابقه عدم تعهد اسرائیل به آتش‌بس چیست؟
آتشبسی شکننده و ماموریت بیروت
پارلمان لبنان در حالی خود را برای برگزاری نشست انتخاب رئیس‌جمهور آماده می‌کند که اخبار جنوب، از نقض مکرر آتش‌بس از سوی اسرائیل حکایت دارد. تانک‌های ارتش رژیم صهیونیستی روز جمعه بخش‌هایی از شهر خیام را هدف قرار دادند و نظامیان این رژیم به سمت مردم در بنت جبیل آتش گشودند.
اول نوامبر و چهار روز پیش از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا، زمانی که مشخص شد آموس هاکستاین، فرستاده ویژه دولت جو بایدن پس از سفر به اسرائیل، به لبنان بازنخواهد گشت، مشخص شد که سرنوشت جنگ به بعد از اعلام نتایج انتخابات موکول شده است و درگیری‌ها حداقل برای بیش از یک هفته دیگر ادامه خواهد داشت.
این در حالی بود که روایت رسانه‌های آمریکایی و اسرائیلی از متن آتش‌بس احتمالی که حکایت از زیاده‌خواهی تل‌آویو داشت و همچنین انتخاب دونالد ترامپ به عنوان حامی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، امیدها برای پایان جنگ را به‌صورت روزانه کاهش می‌داد. با این حال ۱۸ نوامبر اعلام شد که میانجی آمریکایی بار دیگر روند تلاش برای برقراری آتش‌بس را از سرخواهد گرفت.
در این میان، اخباری مبنی بر تاکید رئیس‌جمهور جدید آمریکا بر پایان جنگ لبنان پیش از آغاز رسمی دوران ریاست‌جمهوری‌اش شنیده می‌شد که نشان از تحت فشار قرار گرفتن تل‌آویو برای پایان تجاوز داشت. رسانه‌های دولتی اسرائیل نیز پیش از سفر هاکستاین به نقل از منابعی در تل‌آویو اعلام کردند که اسرائیل انتظار پیشرفت قابل توجهی را در این سفر دارد.
۱۹ نوامبر، هاکستاین در دیدار با نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان گفت: «فرصتی حقیقی برای پایان جنگ وجود دارد و تصمیم در مورد آتش‌بس، به لبنان و اسرائیل بازمی‌گردد». در ساعات پایانی ۲۴ نوامبر، شبکه دولتی کان اسرائیل مدعی شد بنیامین نتانیاهو، طرح آتش‌بس مورد حمایت آمریکا را امضا کرده است و در حال بررسی نحوه اطلاع آن به مردم است و این در حالی بود که شیخ نعیم قاسم، دبیرکل حزب‌الله لبنان نیز پیش‌تر از اعلام نظر این حزب نسبت به طرح خبر داده بود و اعلام کرده بود که توپ در زمین اسرائیل است و در نهایت اواخر روز سه‌شنبه هفته گذشته، اسرائیل با آتش‌بس در لبنان موافقت کرد که از ساعت ۴ صبح (00:02 به وقت گرینویچ) چهارشنبه به اجرا گذاشته شد. این توافق حداقل روی کاغذ، به یک جنگ تقریباً ۱۴ ماهه میان اسرائیل و لبنان پایان داد.
براساس توافق آتش‌بس مورد حمایت ایالات متحده، اسرائیل و لبنان بار دیگر قطعنامه ۱۷۰۱ را به رسمیت شناختند و مقرر شده است تا ارتش و یونیفل در مرز میان لبنان و فلسطین اشغالی مستقر شوند. بر همین اساس نیز پارلمان لبنان روز پنجشنبه برای دومین بار دوره ریاست ژنرال جوزف عون بر ارتش را برای اجرای این ماموریت تمدید کرد. جوزف عون ۶۰ ساله در حال حاضر مهمترین نامزد تصدی پست ریاست‌جمهوری در لبنان و مورد حمایت ایالات متحده و قطر است.
در سال‌های گذشته همواره از فرماندهان ارتش به عنوان گزینه بالقوه ریاست‌جمهوری در لبنان یاد شده است و رؤسای‌جمهور پیشین مانند امیل لحود و میشل سلیمان فرمانده ارتش بودند و میشل عون نیز سابقه همین پست را در کارنامه خود داشت.
نبیه بری، رئیس پارلمان، پس از اعلام آتش‌بس، تاریخ ۹ ژانویه را به عنوان تاریخ برگزاری جلسه پارلمان برای انتخاب رئیس‌جمهور مشخص کرد چراکه لبنان از تاریخ ۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ و همزمان با پایان دوره ریاست‌جمهوری میشل عون، در خلأ سیاسی قرار دارد. شیخ نعیم قاسم نیز که پیش از این گفته بود «حزب‌الله نقش موثری در انتخاب رئیس‌جمهور خواهد داشت»، در سخنرانی روز جمعه گفت به تکمیل نهادهای قانون اساسی و در رأس آن انتخاب رئیس‌جمهور اهتمام خواهیم داشت و انتخابات در موعد مشخص صورت خواهد گرفت. با این حال در روزهای آینده مشخص خواهد شد که گزینه حزب‌الله و امل چه کسی خواهد بود و آیا این دو حزب همچنان از سلیمان فرنجیه، رهبر جریان المرده حمایت خواهند کرد.
ژان ایولودریان، وزیر امور خارجه پیشین فرانسه و نماینده ویژه امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه نیز که پس از اعلام‌آتش‌بس به لبنان سفر کرده است، روز جمعه به خبرگزاری فرانسه گفت: «بلافاصله پس از اعلام آتش‌بس به لبنان آمدم تا حمایت فرانسه را از اجرای کامل آن اعلام و بر نیاز فوری بیش از هر زمان دیگری به انتخاب رئیس‌جمهور و از سرگیری روند نهادی تاکید کنم».
آخرین جلسه پارلمان برای انتخاب رئیس‌جمهور در ۱۴ ژوئن ۲۰۲۳ در حالی برگزار شد که در جریان آن جهاد ازعور، اقتصاددان و کارمند صندوق بین‌المللی پول از سوی احزاب اصلی و مستقل مسیحی از جمله کتائب، نیروهای لبنانی و همراهی جنبش میهنی آزاد، سلیمان فرنجیه، رهبر جریان المرده از سوی حزب‌الله، امل و هم‌پیمانان‌شان به‌عنوان کاندیدای ریاست‌جمهوری معرفی شده بودند.
در پایان این جلسه پارلمان هیچ‌یک از دو کاندیدای مطرح نتوانستند آرای لازم را برای پست ریاست‌جمهوری کسب کنند و نمایندگان حزب‌الله و امل نیز برای عدم برگزاری دور دوم انتخابات، جلسه را ترک کردند. این جلسه پارلمان همچنین نقطه عطفی در روند جدایی اتحاد میهنی آزاد و جبران باسیل از هم‌پیمانی با حزب‌الله بود.
جنبش ملی آزاد در سال‌های پس از ۲۰۰۵ در جناح ۸ مارس و هم‌پیمان امل و حزب‌الله و حامیان‌شان بود، هفته پیش از جلسه پارلمان تصمیم گرفت تا در فرآیند انتخاب رئیس‌جمهور از هم‌پیمانان پیشین فاصله گرفته و در کنار احزابی قرار بگیرد که چالش‌های جدی و حملات‌شان نسبت به هم قابل انکار نیست. شکاف میان باسیل، وزیر امور خارجه پیشین و داماد میشل‌عون با امل و حزب‌الله زمانی ایجاد شد که با پایان ریاست‌جمهوری عون و حتی پیش از آن، زمزمه‌هایی مبنی بر خواست وی برای نامزدی پست ریاست‌جمهوری مطرح شد اما هم‌پیمانانش به صراحت خواهان حمایت از سلیمان فرنجیه، دیگر هم‌پیمان خود بودند.
داماد رئیس‌جمهور پیشین هرچند هیچ‌گاه به‌صورت رسمی اعلام کاندیداتوری و ابراز تمایل برای این کار نکرد، اما با این دو حزب مطرح شیعه دچار چالش شد و در نهایت نیز مخالفت خود را با کاندیداتوری و حمایت از فرنجیه اعلام کرد. جبران باسیل همچنین تلاش کرد در جریان جنگ نیز مواضع خود را به احزاب مارونی نزدیکتر کند و در میانه جنگ نیز به‌صورت رسمی، پایان هم‌پیمانی حزب متبوع خود با جناح ۸ مارس را اعلام کرد.
پارلمان لبنان در حالی خود را برای برگزاری نشست انتخاب رئیس‌جمهور آماده می‌کند که اخبار جنوب، از نقض مکرر آتش‌بس از سوی اسرائیل حکایت دارد. تانک‌های ارتش رژیم صهیونیستی روز جمعه بخش‌هایی از شهر خیام را هدف قرار دادند و نظامیان این رژیم به سمت مردم در بنت جبیل آتش گشودند.
ارتش لبنان روز پنجشنبه نیز اعلام کرد که اسرائیل با استفاده از سلاح‌های مختلف و تداوم گشت‌زنی در آسمان لبنان با هواپیماهای جنگی و پهپاد، چندین بار آتش‌بس را نقض کرده است. ژنرال جوزف عون نیز در دیدار با ژنرال جاسپر جفرز، فرمانده ارتش آمریکا که ریاست کمیته پنج‌جانبه نظارت بر آتش‌بس (شامل ایالات متحده، فرانسه، لبنان، اسرائیل و یونیفل) را برعهده دارد، این موارد نقض از سوی اسرائیل را اطلاع داده است.
اسرائیل روز پنجشنبه اولین حمله هوایی خود را به لبنان از زمان اجرای آتش‌بس انجام داد و مدعی شد که یک مرکز ذخیره موشک حزب‌الله را در جنوب لبنان هدف قرار داده است. روزنامه الاخبار روز جمعه گزارش داد که نجیب میقاتی، نخست‌وزیر موقت لبنان، روز پنجشنبه با آموس هاکستاین، میانجی آمریکایی برای بحث در مورد تحولات و تاکید بر موضع لبنان در پی نقض‌های متعدد توافق آتش‌بس توسط اسرائیل، تماس گرفته است.
در همین حال برخی از نهادهای امنیتی اسرائیل احتمال از سرگیری جنگ علیه حزب‌الله لبنان را ۵۰ درصد تخمین می‌زنند؛ این گزارش می‌گوید که این یکی از دلایلی است که دولت اسرائیل هنوز از ده‌ها هزار نفر از ساکنان آواره شمال نخواسته است تا به خانه‌های خود بازگردند. این گزارش به نقل از یک افسر اسرائیلی که نامش فاش نشده است، می‌گوید: «هرچه قوانین و اجرای آن‌ها از ابتدا واضح‌تر باشد، تداوم بیشتری خواهد داشت».
