افزایش نجومی قیمت تجهیزات پزشکی / بررسی‏‌های «هم‌‏میهن» نشان می‌‏دهد سال آینده هزینه خرید ملزومات پزشکی ۹ برابر خواهد شد

افزایش نجومی قیمت تجهیزات و ملزومات مصرفی پزشکی در سال آینده هشداری است که با تک‌نرخی شدن ارز در سال آینده، این بخش از نظام سلامت را تهدید می‌کند. قرار است ارز 4200 تومانی برای خرید تجهیزات و مصارف پزشکی به ارز 38 هزار و 500 هزار تومانی تغییر کند. قیمت ارز ترجیحی تا پایان امسال، 4200 تومان است، ارز نیمایی 28 هزار و 500 تومانی هم براساس اطلاعیه شماره یک بانک مرکزی حذف شد و پیش از این دلار نیمایی شامل مشتریان عمده یعنی واردکنندگان و صنایع می‌شد.

22 آذرماه امسال، بانک مرکزی اطلاعیه‌ای منتشر کرد که در آن خبر حذف ارز نیمایی از بیست‌وچهارم همان ماه داده شده بود. براساس اعلام بانک مرکزی، با راه‌اندازی بازار ارز معاملات تجاری، از ۲۴ آذرماه، صادرکنندگان در سامانه نیما می‌توانند با نرخ توافقی معاملات خود را انجام دهند و این تصمیم به‌معنی حذف نرخ ارز نیمایی است. این اطلاعیه بانک مرکزی در راستای یکپارچه‌کردن سیاست‌های ارزی بود. تعرفه ارز ترجیحی سال آینده 38 هزار و 500 تومان و ارز توافقی 65 هزار تومان اعلام شد. در ارز توافقی، قیمت‌ها به‌طور آزاد و بدون مداخله مستقیم از سوی بانک مرکزی تعیین می‌شود. ارز ترجیحی یا دولتی ارزی است که دولت برای کالاهای اساسی به بازار عرضه می‌کند. 

افزایش 9 برابری قیمت‌ها

بررسی‌ها نشان می‌دهد که سال آینده قیمت تجهیزات پزشکی 9 برابر می‌شود. هرچند نوزدهم دی‌ماه، رئیس سازمان غذا و دارو اعلام کرد که با این تصمیم، قیمت تجهیزات پزشکی تا هفت برابر بالا می‌رود اما رضا مسائلی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و مشاور پیشین وزیر بهداشت و مدیرکل پیشین تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت، با بررسی قیمت فعلی تجهیزات و ملزومات مصرف پزشکی با ارز 4200 و تغییر آن به 38 هزار و 500 تومان در سال آینده، خبر‌های نگران‌کننده‌ای از وضعیت تعرفه‌های این بخش در سال آینده می‌دهد.

به گفته او، این 38 هزار و 500 تومان هم عدد ثابتی نیست، براساس قانون بودجه اگر قیمت ارز بالاتر رفت، این عدد هم افزایش پیدا می‌کند. «رضا مسائلی» حالا به «هم‌میهن» می‌گوید که در وضعیت جدید، قیمت این دستگاه‌ها نه 7 برابر که  9 برابر بالاتر می‌رود. او در گفت‌وگوی تفصیلی جزئیات این افزایش‌ها را  در قالب یک گزارش جمع‌آوری شده شرح می‌دهد.

براساس آنچه در گزارش جمع‌آوری‌شده از پیش‌بینی قیمت تجهیزات و ملزومات پزشکی در مقایسه با سال آینده آمده، افزایش قیمت پرمصرف‌ترین و حیاتی‌ترین تجهیزات، مورد بررسی قرار گرفته است. برای نمونه قیمت استنت قلب که اکنون با ارز 4200 تومانی، یک میلیون و 800 هزار تومان است، با  ارز ترجیحی سال 1404 که 38 هزار و 500 تومان، به 16 میلیون و 488 هزار تومان می‌رسد. استنت قلب یک لوله مشبک است که به دیواره رگ کمک می‌کند تا محکم باقی بماند و مواد در آن قسمت تجمع نکند. استنت همراه با بالون قلب درون رگ قرار داده می‌شود.

همچنین قیمت پروتز زانو، از 17 میلیون تومان به 155 میلیون و 720 هزار تومان، قیمت پروتز هیپ، از 11 میلیون تومان به 100 میلیون و 760 هزار تومان، لنز IOL که لنز عمل آب مروارید چشم است، از 700 هزار تومان به 6 میلیون و 412 هزار تومان، سمعک از 2 میلیون و 500 هزار تومان به 22 میلیون و 900 هزار تومان، شنت مغزی، از 9 میلیون و 500 هزار تومان به 20 میلیون و 900 هزار تومان می‌رسد. شنت مغزی، لوله‌ای‌ است که در درون مغز جای‌گذاری می‌شود و مایع مغزی نخاعی اضافی را از درون جمجمه تخلیه کرده و به دیگر بخش‌های بدن که قدرت جذب آن را دارند، انتقال می‌دهد.

ماجرای افزایش نجومی قیمت‌ها، به این موارد ختم نمی‌شود. قیمت تیوپ‌های سی‌تی‌اسکن هم با ارز 38 هزار و 500 تومانی سال آینده هم قابل توجه است. براساس بررسی‌ انجام‌شده، تیوپ‌های سی‌تی‌اسکن 16 اسلاید، از 350 میلیون تومان به 3 میلیارد و 206 میلیون تومان، و قیمت تیوپ‌های رادیولوژی پرتابل دیجیتال، از 758 میلیون تومان به 6 میلیارد و 943 میلیون و 280 هزار تومان می‌رسد. همچنین قیمت تروکار چینی از 1 میلیون و 100 هزار تومان به 2 میلیون و 420 هزار تومان و تروکار اتیکون از 3 میلیون تومان به 6 میلیون و 600 هزار تومان می‌رسد. تروکار وسیله‌ای برای عبور ابزار تجهیزات لاپاراسکوپی به محیط درونی شکم است.

قیمت دستگاه‌های رادیولوژی و سی‌تی‌اسکن هم برای سال آینده به‌طور چشم‌گیری بالا می‌رود. برای نمونه دستگاه سی‌تی‌اسکن 16 اسلاید از 8 میلیارد تومان به 17 میلیارد و 600 میلیون تومان و قیمت رادیولوژی پرتابل دیجیتال از 3 میلیارد و 300 میلیون تومان به 7 میلیارد و 260 میلیون تومان می‌رسد. این افزایش قیمت شامل کیت‌های آزمایشگاهی هم می‌شود.

بر همین اساس کیت آزمایش TSH که با ارز 4200 تومانی 600 هزار تومان است با ارز  38500 تومانی سال آینده به  5 میلیون تومان و قیمت ارز مبادله‌ای آن به 9 میلیون و 240 هزار تومان می‌رسد. همچنین کیت T3و T4 با ارز 4200، 500 هزار تومان، با ارز 38500، 4 میلیارد تومان و با ارز توافقی 7 میلیون و 700 هزار تومان خواهد بود. کیت T3 یا تری یدو تیرونین، معیاری برای شناخت و تشخیص پرکاری تیروئید و مشکلات دیگر تیروئیدی است.

کارتریج اندو استپلر کوویدین Covidien بسته 6 عددی مناسب برای اعمال جراحی در جراحی باز یا جراحی لاپاراسکوپی، رادیوگرافی، تداخل‌سنجی و ایجاد بافت در ریه، بافت برونش، معده، روده و آناستوموز استفاده می‌شود. قیمت فعلی این کارتریج، 900 هزار تومان است که سال آینده به 14 میلیون و 250 هزار تومان می‌رسد. ست DSH  سنتز که یک نوع ایمپلنت ارتوپدی است، از 12 میلیون تومان به 74 میلیون و 800 هزار تومان، کاتتررکتال از 100 هزار تومان به 880 هزار تومان و کاتتر CVC از 400 هزار تومان به 3 میلیون و 960 هزار تومان می‌رسد. تیوب یا سوند رکتال یکی از انواع سوند است که برای افرادی که جراحی روده انجام داده‌اند، استفاده می‌شود.

قیمت ست نفروستومی چینی از 400 هزار تومان به 5 میلیون و 500 هزار تومان می‌رسد. ست نفروستومی، یک لوله پلاستیکی ظریف در دو نوع فول استپ و وان‌استپ است که از طریق پوست وارد کلیه بیمار شده و برای تخلیه ادرار کمک می‌کند. سوند دبل جی خارجی از 250 هزار تومان به 3 میلیون و 300 هزار تومان و سوزن بایوپسی از 200 هزار تومان به 2 میلیون و 420 هزار تومان می‌رسد.

خطا در نتیجه آزمایش‌ها به‌دلیل گرانی کیت‌ها

به گفته «رضا مسائلی»، وقتی قیمت تیوپ‌های سی‌تی‌اسکن بالا می‌رود، احتمال اینکه بعضی مراکز مخصوصاً آنها که پایبندی انسانی و اخلاقی کمتری دارند برای سرپا نگه داشتن خود اقدامات خاصی را انجام دهند و مثلاً ممکن است موسسه‌ای برای کاهش هزینه‌ها از روش‌های خاصی استفاده کنند و با ایجاد تغییر در پروتکل‌های تشخیصی رادیولوژیکی دقت تشخیص را پایین بیاورند. یا وقتی قطعه‌ای خراب می‌شود، دیگر آن را تهیه نمی‌کنند. وقتی دستگاهی نباشد، یا خطا داشته باشد، بیماری تشخیص داده نمی‌شود و می‌تواند منجر به مرگ بیمار شود.

این اتفاق برای کیت‌های آزمایشگاه هم رخ داده. چون قیمت این کیت‌ها بالا رفته، در مواردی در بیمارستانی تست به درستی گرفته نشده است. در یکی از بیمارستان‌ها، پزشکی پس از دیدن نتیجه آزمایش‌های بیمارانش در بخش آی‌سی‌یو متوجه شد که جواب آزمایش پتاسیم تمام بیماران یکسان است و وضعیت بحرانی را نشان می‌داد. بعد از پیگیری مشخص شد که کیت‌های بیمارستانی، تاریخ مصرف گذشته بوده‌‌اند. حتی شنیده شد که در آزمایشگاهی جواب آزمایش را می‌ساختند و میانگینی از آزمایش‌های قبلی را ثبت می‌کردند.

مواردی مطرح شد که برخی از گزارش‌هایی که می‌رسد نشان می‌دهد، در چندین آزمایشگاه جواب آزمایش تیروئید بیشتر افراد لب مرز و به‌شکلی که تصمیم‌گیری برای پزشک سخت شود اعلام می‌شده است. چرا؟ چون قیمت کیت‌های TSH بالا رفته و بنابراین یا آن کیت‌ها تاریخ مصرف گذشته‌اند یا به‌صورت رندوم عددی نوشته می‌شده است. برخی آزمایشگاه‌داران می‌گویند، به تکنولوژی‌های قدیمی‌تر بازگشته‌اند، چراکه قیمت خیلی از تجهیرات بالا رفته است. در برخی مراکز از دستگاه‌های پیشرفته‌شان استفاده نمی‌کنند، چون کیت‌های تشخیصی آن گران است؛ دستگاه‌های قدیمی، بیشتر  خطا دارند و سرعت و کیفیت‌شان هم پایین است.  این مسائل نه‌تنها تبعات پزشکی که تبعات اجتماعی را هم همراه دارد.

ماجرای افزایش قیمت‌ها تنها به تجهیزات و ملزومات مصرفی پزشکی محدود نمی‌شود، بازار دارو هم از همین حالا با گرانی قابل‌توجهی مواجه است. پیش از این در دی‌ماه، محمدرضا ظفرقندی گفته بود که افزایش نرخ ارز ترجیحی از ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان به ۳۸ هزار و ۵۰۰ تومان در سال ۱۴۰۴ ممکن است بازار دارویی کشور را تحت‌تاثیر قرار دهد و منجر به افزایش قیمت داروها شود. این اتفاق هم افتاد. گزارش‌های رسیده حکایت از افزایش 20 تا 40 درصدی قیمت برخی از داروها دارد؛ داروی بیماران مبتلا به دیابت، فشار خون، سرطان، بیماری‌های قلبی و بیمای‌های خودایمن بیشترین افزایش قیمت را داشته است.

هرچند رئیس سازمان غذا و دارو گفته بود که برای جلوگیری از تحمیل هزینه اضافی به بیماران، باید 35 هزار میلیارد تومان به بودجه نظام سلامت اختصاص داده شود. این افزایش قیمت‌ها در شرایطی است که براساس اعلام این متخصص نظام سلامت، سهم ایران از تولید و واردات تجهیزات پزشکی 5 میلیارد دلاری است؛ میزان واردات 1/7 میلیارد دلار معادل 70 درصد و تولید، 800 میلیون دلار معادل 30 درصد که درمجموع عدد 2/5 میلیارد دلاری را نشان می‌دهد. هم‌اکنون در بخش تجهیزات پزشکی، یک هزار شرکت تولیدکننده و 2200 شرکت وارد‌کننده فعالند، در بخش دارو هم 94 شرکت تولید‌کننده و 101 شرکت واردکننده مشغول به کارند.

مسئولان می‌گویند، با این سیاست‌ها می‌خواهند جلوی رانت و قاچاق را بگیرند اما «رضا مسائلی» تاکید می‌کند که همین حالا قاچاق دارو و تجهیزات پزشکی صورت می‌گیرد و مسئولان هم خبر دارند: «نمونه آن اعلام مدیرعامل بیمه سلامت است که گفته، مصرف انسولین 240 درصد بیشتر از نیاز افراد مبتلا به دیابت است. مشخص است که چه میزانی از این انسولین‌ها از کشور خارج می‌شوند اما چون آماری در دست نیست، نمی‌توان به‌صورت شفاف صحب کرد. اما خودشان که آمار بیماران را دارند می‌دانند چه تعداد انسولین مصرف می‌کنند.

شرکت‌های وارد‌کننده و توزیع‌کننده این داروها هم مشخص است. چرا چنین اتفاقی افتاده است؟» این کارشناس حوزه سلامت معتقد است که تک‌نرخی کردن ارز نیاز به یک برنامه‌ریزی جامع و وسیعی دارد، نیاز به هماهنگی سازمان برنامه و بودجه، بیمه‌ها، بانک مرکزی و وزارت بهداشت و... دارد. اگر قرار باشد قیمت ارز آزاد شود، باید به‌سرعت اقدامات اصلاحی از سوی دولت صورت گیرد تا کمترین فشار به بیمار وارد شود اما متاسفانه چنین چیزی دیده نمی‌شود: «بزرگترین مشکل بیمه‌ها هستند، آنها هم‌راستا عمل نمی‌کنند. جایگاه تولیت وزارت بهداشت بر حوزه سلامت اختلال دارد، زیرمجموعه‌های حوزه سلامت از وزارت بهداشت وحدت فرمان ندارند.»

فاجعه‌ای در انتظار

صحبت‌های «رضا مسائلی» تنها به بخش تجهیزات پزشکی محدود نمی‌شود. به گفته او، اتفاق خطرناکی در حال رخ دادن و فاجعه‌ای در بخش دارو و تجهیزات پزشکی در انتظار است؛ در این شرایط تشخیص‌ها به‌شدت ضعیف می‌شود، درمان به خوبی شروع نمی‌شود، پیش‌بینی‌ می‌شود میزان مهاجرت پزشکان حتی از این هم بالاتر برود و مردم برای درمان به کشورهای همسایه بروند و آنجا پزشکان ایرانی درمان‌شان کنند. از آن طرف شرکت‌های دارویی در حال ورشکستگی‌اند، برای تولیدکننده‌ها تولید دارو، توجیه اقتصادی ندارد، چون دولت آنها را موظف می‌کند با عددی که خودش مشخص کرده، اقدام به تولید کنند و آنها زیربار نمی‌روند.

اعلام می‌کنند نگران نباشید 50 همت به بیمه‌ها داده شده، اما آیا این پول برای کمک به مردم هزینه می‌شود؟ رئیس انجمن داروسازان گفته از 10 مراجعه‌کننده 3 نفر داروهایش را نمی‌گیرد. این وضعیت برای تهران است، در شهرستان‌ها اوضاع وخیم‌تر است. سالانه 3/5 تا 4 میلیارد دلار یارانه دارو و تجهیزات پزشکی داده می‌شود، وقتی ارز تک‌نرخی شود و از 4200 به 38500 برسد، این چرخه 3 میلیارد و 500 میلیون دلاری همچنان در شبکه باقی می‌ماند.»

پیشنهاد تشکیل کمیته‌ای نظارتی

حالا چه باید کرد؟ این مشاور پیشین وزیر بهداشت، تاکید می‌کند، برای جلوگیری از افزایش شاخص پرداخت از جیب مردم درخصوص قیمت دارو و تجهیزات پزشکی دولت مکلف است در چند زمینه اقدام کند که مهم‌ترین آن هم تشکیل کمیته‌ای است تا بر قیمت دارو و تجهیزات پزشکی که ارز ترجیحی‌شان حذف یا مشمول افزایش قیمت می‌شود، نظارت کند؛ کمیته‌ای که ریاستش با وزیر بهداشت، دبیری‌اش با شورای عالی بیمه سلامت باشد و بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه نماینده تام‌الاختیارش باشند و رئیس سازمان تامین اجتماعی، رئیس سازمان غذا و دارو، رئیس هیئت امنای صرفه‌جویی ارز در معالجه بیماران هم در آن عضویت داشته باشند.

به گفته «رضا مسائلی»، مابه‌التفاوت افزایش قیمت محصولات سلامت‌محور باید پیش از افزایش قیمت، توسط این کمیته بررسی و اعتبار آن توسط سازمان برنامه و بودجه، برابر بودجه سالانه به بیمه‌های پایه پرداخت شود. همچنین بیمه‌های پایه مکلف‌اند از زمان تصویب کمیته، مبنای محاسباتی پرداخت فرانشیز دارو و تجهیزات پزشکی را به نحوی که میزان پرداختی بیمار نسبت به سال 1403 تغییر نکند، مشخص کنند.

به گفته او، در صورت کمبود هر گونه دارو و تجهیزات پزشکی و یا افزایش قیمت، هیئت امنای صرفه‌جویی ارزی در معالجه بیماران مکلف است بلافاصله پس از اعلام وزارت بهداشت نسبت به مداخله در بازار و تامین مایحتاج بیماران و نظام سلامت اقدام کند.