بررسی کارنامه کاری و برنامه پیشنهادی حسین سیمایی‌صراف گزینه پیشنهادی وزارت علوم
سیمای یک سیاستمدار بی‌حاشیه
امروز مسعود پزشکیان برای دفاع از کابینه پیشنهادی خود به مجلس می‌رود تا از ۱۹ نام معرفی‌شده برای ورود به کابینه خود دفاع کند. یکی از این اسامی، حسین سیمایی‌صراف است که اگر رأی اعتماد مجلس را به دست آورد، به پانزدهمین وزیر علوم ایران پس از انقلاب تبدیل می‌شود. مردی بی‌حاشیه، از بدنه وزارت علوم، حقوقدان و البته مورد انتقاد و تایید از سوی جمع زیادی از کارشناسان.نام سیمایی‌صراف در میان حدس و گمان‌های اولیه‌ای که از کمیته‌های مشورتی به بیرون درز پیدا می‌کرد، دیده نمی‌شد اما بلافاصله پس از انتشار رسمی نام او به‌عنوان وزیر پیشنهادی علوم بحث بر سر صلاحیتش بالا گرفت. با این حال به‌نظر می‌رسد این چهره، مورداعتماد کمیسیون آموزش مجلس هم قرار گرفته و باید منتظر نتیجه نهایی از صحن مجلس ماند.
یک هفته پیش نام حسین سیمایی‌صراف به‌عنوان «شنیده‌های گزینه وزارت علوم» شنیده شد و بعد از آن کم‌کم کارنامه طولانی اما کمتردیده‌شده او به میان آمد؛ مردی که به گفته همراهانش، مشی اصلاح‌طلبانه اعتدالی دارد و باتوجه به کارنامه‌اش می‌تواند از آزمون مجلس پیروز بیرون بیاید؛ مجلسی با حداکثر نماینده اصولگرا که بخشی از آن در طول هفته گذشته نظر مثبتی به حسین سیمایی‌صراف نشان داد.
سیاستمدار، استاد دانشگاه و حقوقدان؛ این چهره سیاسی و آکادمیک حسین سیمایی‌صراف است که مانند دو گزینه پیشنهادی دیگر کابینه، اهل مشهد و متولد سال 1347 است و در صورت تایید، یکی از معدود وزرای جوان کابینه پزشکیان خواهد بود. سیمایی‌صراف اولین وزیر علومی است که بعد از اعتراضات 1401 و روزگار سخت دانشگاه‌ها و استادان در دو سال گذشته قرار است از مجلس رأی اعتماد بگیرد و با شرایط متفاوتی نسبت به وزرای پیشین روبه‌رو است. چهره‌های سیاسی، دانشجویان و استادان زیادی از وزیر علوم تازه انتظار دارند که رویکرد متفاوتی نسبت به وزیر فعلی در پیش گیرد و شرایط را برای زیست آنها و بازگشت دانشگاه به روزهای بهتر فراهم کند.
از حوزه تا وزارت علوم
تحصیل حوزوی در حوزه علمیه مشهد تا سطح خارج، تحصیل در رشته حقوق دانشگاه تهران، کارشناسی‌ارشد حقوق خصوصی از دانشگاه تربیت مدرس و دکتری حقوق خصوصی از دانشگاه شهید بهشتی و داشتن پروانه وکالت دادگستری، سیمایی را به چهره شناخته‌شده‌ای در آموزش عالی حقوق تبدیل کرده است؛ تصویری که به‌دلیل آن هم تحسین می‌شود، هم دلیلی است برای انتقاد به او.
بخش مهمی از زندگی کاری سیمایی‌صراف حضور در مناصب حقوقی است، هم در دولت و هم در بخش‌های غیردولتی. حضور در سمت‌هایی مثل معاون حقوقی و امور مجلس وزیر علوم، قائم‌مقام معاون حقوقی رئیس‌جمهور، عضو کمیسیون علمی دولت، مدیرکل دفتر حقوقی وزارت علوم و نماینده این وزارت در کمیسیون ملی یونسکو، دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، وکیل پایه یک دادگستری، داور مرکز داوری اتاق بازرگانی ایران، رئیس کمیته علمی حقوق دهمین جشنواره بین‌المللی فارابی، رئیس ستاد مستندسازی اموال غیرمنقول وزارت علوم، عضو هیئت‌عالی تجدیدنظر و عضو هیئت‌مرکزی تجدیدنظر رسیدگی به تخلفات اعضای هیئت‌علمی؛ همه آن کارنامه‌ای که درنهایت ممکن است او را به‌عنوان یک وزیر حقوقدان بر مسند بنشاند.
حالا موافقان او می‌گویند، حضور یک وزیر از بدنه علوم انسانی ـ خلاف ادوار گذشته ـ امتیاز مثبتی برای کابینه پزشکیان محسوب می‌شود و باتوجه به اشراف او در حوزه حقوق می‌تواند ضعف‌های گذشته در آموزش عالی از نظر حقوق آموزش عالی را برطرف کند. حامیان او هم بیشتر از چهره‌های حقوقی و از بدنه علوم انسانی‌اند، افرادی مانند دکتر غلامرضا اعوانی، چهره ماندگار فلسفه پژوهشکده حقوق که حضور او را در کابینه باارزش می‌دانند.
نزدیک به 25 درصد از چهره‌های معرفی‌شده به‌عنوان وزیر پیشنهادی، در دولت رئیسی حضور داشته‌اند و سیمایی‌صراف هم یکی از این چهره‌ها بود. او معاون حقوقی وزارت علوم بود و مانند فرزانه صادقی‌مالواجرد، از بدنه وزارتخانه متبوعش انتخاب شد، با این حال مخالفانش تاکید می‌کنند که تحصیلاتی دور از فضای وزارت علوم دارد و شایسته نشستن بر صندلی این وزارتخانه نیست.
اما این همه سخنانی نیست که درباره حضور سیمایی در کابینه شنیده می‌شود. سیمایی‌صراف موافقانی دارد که تاکیدشان جوان بودن، تسلط بر حوزه حقوق، کارنامه خوب کاری و اعتدالگرایی اوست. آنها معتقدند، وقتی شرط انتخاب کابینه جوان‌گرایی است، نمی‌توان از چهره‌هایی استفاده کرد که پیش‌ازاین وزیر بودند. به‌نظر موافقان او، علاوه بر این وزیر باید نگاه کلانی به آموزش عالی داشته باشد و بتواند در شرایطی که اختیارات زیادی از دست دانشگاه‌ها خارج شده، با دستگاه‌های مختلف کار کند.
بدنه صدمه‌خورده آموزش عالی
سیمایی‌صراف وزارتخانه علوم را در شرایطی خاص تحویل می‌گیرد. از نگاه کارشناسان مستقل، ورود افراد غیرمتخصص و فرصت‌طلب از راه‌های مختلف ازجمله خرید سوالات کنکور در همه مقاطع، تبانی برای ورود به رشته‌های دانشگاهی، خرید صندلی و سهمیه‌های ناشایسته‌سالارانه‌ای که روزبه‌روز بر تعداد آنها افزوده می‌شود، شرایط ویژه‌ای را ایجاد کرده است؛ موضوعی که مورد توافق رؤسای دانشگاه‌ها هم است و آن را تایید می‌کنند.
«بدنه آموزش عالی به‌واسطه صدمه‌ای که در این سال‌ها خورده، منتقد است»؛ این نگاهی است که محمود نیلی احمدآبادی به‌عنوان یکی از رؤسای سابق دانشگاه تهران به وضعیت آموزش عالی دارد و به «هم‌میهن» می‌گوید، باید فضایی ایجاد شود تا نگاه بدنه دانشگاهی نسبت به حوزه وزارتی مثبت شود؛ چون بیشترین مشکلاتی که رخ داده، برای استادان و دانشجوها بوده است: «علاوه این اجماع بین دستگاهی هم اهمیت دارد و باید دید که خود دولت و آقای پزشکیان دوست دارند آموزش عالی در چه سطحی باشد؟ آیا نقش کلان به آموزش عالی می‌دهند برای توسعه کشور یا نقشی محدود؟»
به اعتقاد او، انتخاب معاونان و برنامه‌هایی که سیمایی‌صراف مطرح می‌کند، در مسیر موفقیتش مؤثر است، با این حال از نظر شخصیتی که دارند می‌توانند این اجماع را ایجاد کنند. تاکید چهره‌هایی مانند نیلی این است که مشکلات آموزش عالی عمدتاً از بیرون از این حیطه وارد شده و نهادهای بیرون از دانشگاه‌ها بر تصمیم‌گیری آن مؤثرند؛ به همین دلیل این مشکلات آموزش عالی بیشتر مربوط به بحث‌های کلان است و به کسی نیاز دارد که در این شرایط تعامل خوبی را ایجاد کند و نقش واقعی را به آموزش عالی برگرداند. علاوه بر این باید اختیارات دانشگاه‌ها گسترده‌تر شود.
او می‌گوید، وزارت علوم باید بیشتر سیاستگذار و هماهنگ‌کننده باشد و رشته تحصیلی وزیر علوم چندان مهم نیست، مهم این است که وزیر نگاهی آکادمیک داشته باشد؛ هم مشکلات را بداند، هم راه‌حل‌ها و بتواند اجماع ایجاد کند و ذیل این اجماع سیاست‌ها را پیش ببرد. او سیمایی‌صراف را از نظر شخصیت، تجربه و عملکردش در شرایط فعلی گزینه مناسبی می‌داند.
احیای حقوق ازدست‌رفته استاد و دانشجو
با وجود چهره کم‌حاشیه، سیمایی هم این روزها زیر تیغ نقد رفته و دلیل آن، علاوه بر نداشتن سابقه سیاسی پررنگ، انتخاب از حوزه علوم انسانی است؛ آن هم برای تصدی مسندی که صاحبان مسند آن تا پیش از این دانش‌آموخته شاخه‌های مهندسی و پزشکی بودند. با این حال مشی اعتدالگرایانه و البته اصلاح‌طلبانه او نقطه قوتی است که موافقان حضور او در کابینه، بر آن تاکید می‌کنند. اشاره آنها به حضور در دولت دوم روحانی و چند ماه اول دولت ابراهیم رئیسی است که به اعتقاد آنها نشان از اعتدالگرایی و توانایی جذب اعتماد گروه‌های مختلف و حتی رأی اعتماد مجلس است.
از نگاه آنها این اولین‌بار است که وزیر علوم از حوزه علوم انسانی انتخاب می‌شود که در نوع خود یک امتیاز است؛ چون سیمایی‌صراف در حوزه حقوق و علوم انسانی تخصص دارد و می‌تواند دوره جدیدی را برای تحول در این حوزه رقم بزند. یکی از چهره‌های موافق حضور سیمایی‌صراف در دولت، محمودصادقی، دبیرکل انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌هاست که دلیل موافقت خود را، تحصیلات آکادمیک و حوزوی تا سطوح خارج، همچنین سابقه کاری او می‌داند.
به اعتقاد او این اولین‌بار است که وزیر علوم از حوزه علوم انسانی انتخاب می‌شود که در نوع خود امتیازی محسوب می‌شود؛ چون در حوزه حقوق و علوم انسانی تخصص دارد و می‌تواند دوره جدیدی را برای تحول در این حوزه رقم بزند: «او نسبت به مسائل حقوقی و حقوق اشخاص ذی‌ربط در حوزه آموزش عالی شامل دانشجویان و اعضای هیئت‌علمی، اشراف و دغدغه دارد و انتظار می‌رود که از اولین اقدامات او، احیای حقوق از دست رفته دانشجویان و اعضای هیئت‌علمی دوره اخیر باشند؛ چه در حوزه استخدامی و چه تعلیق‌ها، اخراج‌ها و حقوق تضییع شده در حوزه هیئت‌علمی و دانشجویی که برخوردهایی صورت گرفته و درمجموع ناحق بود. تصور می‌کنم اشراف و حوزه تخصصی آقای سیمایی و تجربیات او کمک می‌کند در این دوره شاهد نوعی احیای حقوق از دست رفته این اقشار باشیم.»
بدنه حقوقی آموزش عالی اصلاح شود
حوزه حقوقی، یکی از زمینه‌های پرچالش آموزش علمی است و نمونه آن قوانینی است که در این زمینه وجود دارد؛ قوانینی مانند برنامه‌های توسعه که بخش‌هایی از آن مرتبط با حوزه آموزش عالی است یا جذب و گزینش دانشجو، اعضای هیئت‌علمی، تخلفات و قوانین مربوط به تشکل‌های دانشجویی.
حالا به اعتقاد چهره‌ای مانند محمود صادقی، یکی از ضعف‌های ما در گذشته و در حوزه آموزش عالی، نبود اشراف و اهتمام به این حوزه است و باید در نظام حقوقی آموزش عالی اصلاح ایجاد شود که این کار از یک فرد حقوقدان بهتر برمی‌آید و حالا این انتظار وجود دارد که در دوره وزارت سیمایی‌صراف، شاهد دوره احیای حق و عدل در حوزه آموزش عالی باشیم: «با ویژگی‌های ایشان فضا کاملاً متناسب با شعار آقای پزشکیان است و می‌توانند حق و عدالت را در این حوزه احیا کنند. او خمیرمایه فکری اصلاح‌طلبانه دارد که در دولت اعتدالی آقای روحانی کار کرده است و بعد از اتمام این دوره، چندماه هم دبیر دولت آقای رئیسی بوده که نشان می‌دهد، مشی اعتدالی ایشان کمک کرده بود مورد اعتماد دولت اصولگرا هم قرار بگیرد. الان هم در کمیسیون‌های مجلس مورد استقبال همه طیف‌ها قرار گرفته است که همین مشی کمک می‌کند هم در گرفتن رأی اعتماد موفق باشد، هم در حوزه کاری خود.»
