بررسی موضع ترامپ پس از صدور فشار حد اکثری و واکنش مقامات ایران/پیام رسید

پریسا هاشمی، محسن صالحی‌خواه / گزارشگران هم‌میهن: رئیس‌جمهور ایالات‌متحده و نخست‌وزیر اسرائیل سه‌شنبه‌شب – به وقت تهران – با یکدیگر ملاقات کردند. بنیامین نتانیاهو، رئیس دولت اسرائیل اولین رهبر خارجی بود که پس از آغاز به کار رسمی دونالد ترامپ، به واشنگتن رفت. شب گذشته بود که ترامپ حدود دو هفته بعد از ورود مجددش به کاخ سفید، موضع رسمی خود و دولتش را در قبال ایران مطرح کرد. ترامپ در آن شب، در سه مقطع مختلف به ایران پرداخت که دو مرتبه در حضور نتانیاهو بود.

او ابتدا در دفتر کار خود در کاخ سفید، هنگامی که یادداشت ریاست‌جمهوری برای بازگشت سیاست فشار حداکثری را امضا می‌کرد،  با بیان اینکه دستور او در قبال ایران بسیار سختگیرانه است، مدعی شد: «حق ما است که از فروش نفت ایران جلوگیری کنیم.»

رئیس‌جمهور آمریکا ضمن طرح این ادعا که برای صدور دستور فشار بر ایران مردد بوده، ابراز امیدواری کرد که نیازی به استفاده از این دستور نباشد. او در ادامه تأکید کرد که ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد. این اظهارات ساعاتی قبل از دیدار با نتانیاهو مطرح شد. او همچنین در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران مطرح کرد که حاضر به دیدار با رئیس‌جمهور ایران است.

رئیس‌جمهور جدید آمریکا همچنین بر این موضوع تاکید کرد که اگر به دست ایران ترور شود – همانطور که پیش از این اتهاماتی به ایران زده شده بود – دستوراتی سخت برای پس از این حادثه، داده است. 

ایران کشوری قدرتمند است

رئیس‌جمهور آمریکا بار دیگر در جریان دیدار دوجانبه خود با بنیامین نتانیاهو، در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران حاضر در دفترش به ایران اشاره کرد. خبرنگار خطاب به ترامپ گفت: «حالا که ایران خیلی ضعیف شده، آیا زمان مناسبی برای حمله نیست؟»

ترامپ در پاسخ گفت: «شما می‌گویید ایران ضعیف شده، از حرف تو ممنونم، اما آن‌ها ضعیف نیستند. در حال حاضر بسیار قوی هستند، اما نمی‌خواهیم به آنها اجازه دهیم سلاح هسته‌ای داشته باشند. بسیار ساده است. متوجه هستی؟ من یک اعلامیه بسیار قوی در مورد ایران امضا کردم. قبل از پایان دوره اولم، ایران دچار دردسر بزرگی شد. آن‌ها ورشکسته بودند. هیچ پولی برای حماس و حزب‌الله نداشتند.» این بخش از صحبت‌های ترامپ با تائید و لبخند نتانیاهو همراه بود.

تنها خواسته ترامپ

رئیس‌جمهور ایالات متحده در نشست خبری که پس از دیدار با نتانیاهو داشت، بار دیگر به موضوع ایران پرداخت. او مدعی شد که تنها خواسته‌اش این است که ایران سلاح هسته‌ای نداشته باشد. او برجام را یکی از بدترین توافقات تاریخ خواند و بار دیگر بر این ادعا تاکید کرد که در دور اول ریاست‌جمهوری او، ایران به خاطر قوی‌ترین تحریم‌هایی که ترامپ آن‌ها را اعمال کرد منابعی برای تامین نیروهای نیابتی در منطقه نداشت.  

ترامپ گفت: «سیاست فشار حداکثری علیه ایران را نیز بازگردانده‌ام و بیشترین تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کردیم تا صادرات نفتی این کشور به صفر برسد و ایران دیگر نتواند به اقدامات خود در منطقه و جهان ادامه دهد.» رئیس‌جمهور آمریکا ادامه داد: «اگر ایران به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای برود، برای آن‌ها بد خواهد شد. اما در صورت تصمیم ایران برای دوری از سلاح هسته‌ای، این کشور به کشوری با آینده‌ای باورناپذیر تبدیل خواهد شد.»

رئیس‌جمهور آمریکا در پاسخ به این سوال که آیا برای شروع مذاکرات، با ایرانی‌ها درباره نوع توافق تماس گرفته‌اید؟ که در پاسخ گفت: «من با آنها تماس می‌گیرم، برایم مهم نیست که آنها تماس بگیرند یا من بگیرم. بسیاری از افراد می‌گویند بگذار آنها تماس بگیرند؛ برای من این مهم نیست.»

واکنش‌ها در ایران

برخلاف آنچه تندروها مبنی بر شیفتگی دولت برای مذاکره و نه توافق مطرح می‌کنند، مقامات کشور واکنش شتاب‌زده‌ای به اظهارات ترامپ نشان ندادند.

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری اسلامی در مراسم افتتاح و شروع عملیات اجرایی طرح‌های وزارت نیرو در سراسر کشور به اظهارنظرهای دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا واکنش نشان داده و گفت: «خیال کردند همه چیز ما به نفت وابسته است و می‌خواهند جلوی آن را بگیرند، اما برای ما و مردم ما مسیرهای بسیار زیادی وجود دارد که هم مشکلات خود و هم مردم را حل کنیم و هم مسیری ایجاد کنیم که ما و همسایگان‌مان که مسلمان هستیم، باعزت زندگی کنیم. با دید بلند اگر جلو برویم سال آینده مشکلات را با کمک همه و نیز تدبیر رهبری انقلاب حل خواهیم کرد.» او افزود: «آمریکا می‌گوید ما تحریم می‌کنیم، اما ما باید همین منابع خود را مدیریت کنیم و با همسایگان خود درست کار کنیم و تعامل داشته باشیم. مگر می‌شود کشوری که ۱۵ دوست و کشور همسایه دارد به این راحتی تحریم کرد؟»

محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در حاشیه جلسه هیئت دولت، با بیان اینکه نمی‌توان گفت دیدار دو انسان غیر ممکن است، تاکید کرد: «امروز دیدار و مذاکره با ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در دستور کار جمهوری اسلامی نیست.» به گزارش ایرنا، عارف افزود: «راهبرد نظام جمهوری اسلامی در همه بخش‌ها به خصوص بخش‌های دفاعی، راهبرد شفافی بوده است و می‌توان گفت این راهبردها راهبردهای باثبات و دائمی است. ما درخصوص سلاح هسته‌ای فتوا داریم، فتوا هم برای مسلمان و به‌خصوص شیعه سخن آخر است که استفاده از فعالیت‌های غیرصلح‌آمیز هسته‌ای ممنوع است ما در این مسیر راهبردمان مشخص است. رئیس‌جمهور آمریکا خیالش راحت باشد زیرا ما در این زمینه فتوا داریم و در این راهبرد بحثی نداریم.» 

سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه نیز در حیاط دولت گفت: «فشار حداکثری یک تجربه شکست‌خورده است و امتحان مجددِ آن هم به شکست دیگر منجر خواهد شد.» رئیس دستگاه دیپلماسی تاکید کرد: «اگر موضوع اصلی این است که ایران دنبال سلاح هسته‌ای نرود که این قابل‌حصول است و چیز مشکلی نیست. مواضع ایران مشخص است و عضو ان‌پی‌تی است و فتوای مقام معظم رهبری نیز وجود دارد که تکلیف را برای ما مشخص کرده است.»

محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: «ترامپ گفته ایران نباید سلاح هسته‌ای داشته باشد، ایران قصد دسترسی به سلاح هسته‌ای نداشته، ندارد و نخواهد داشت. رویکرد ما روشن است برنامه صلح‌آمیز انرژی ایران در چهارچوب ان‌پی‌تی است.»

محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت درباره سیاست فشار حداکثری صحبت کرد و گفت: «در هر شرایطی آمادگی داریم که متناسب با آن راهکارهایی را اتخاذ کنیم که بتوانیم به اهداف‌مان برسیم. تحریم‌ها و محدودیت‌ها ادامه داشته باشند متناسب با آن راهبردهایی اتخاذ خواهد شد.» او تاکید کرد: «اگر تحریم‌ها رفع شوند متناسب با شرایط جدید راهبردهایی اتخاذ خواهد شد. ما برای هر شرایطی آمادگی داریم؛ برای فشار حداکثری تمهیداتی اندیشیده شده و قطعاً ما هم خیلی دست‌وپابسته نمی‌نشینیم. فشار حداکثری تئوری شکست‌خورده است. اگر بخواهند آن را دوباره بیازمایند، باز هم محکوم به شکست هستند.»

فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت نیز در اظهاراتی که در حیاط دولت داشت، راجع به این مسئله گفت: «سیاست خارجی کشور ما همیشه روی یکسری اصول ثابت استوار بوده است. سه اصل ثابت را دنبال می‌کنیم. عزتمندی کشور و مردم، حکمت و دیدن پشت موضوعات و البته مصلحت. با این سه اصل همه موضوعات کشور دنبال می‌شود.»

محمدجواد ظریف، معاون راهبردی رئیس‌جمهور درباره مدل مذاکرات احتمالی آتی گفت: «هنوز مذاکراتی وجود ندارد. مهم این است که ببینیم چگونه می‌توان پیش رفت و چه راه‌هایی برای پیشرفت وجود دارد. حتماً اگر قرار باشد ایران نشان دهد که دنبال سلاح هسته‌ای نیست، تحصیل حاصل است و این آمریکا است که باید نشان دهد چگونه می‌خواهد موانعی که برای مردم ایران ایجاد کرده است را بردارد.»

نگاه کارشناسان

حمید ابوطالبی، معاون سیاسی دفتر روحانی و دیپلمات پیشین درباره مذاکره با آمریکا نوشت: «عقلانیّت سیاسی حکم می‌کند که ایران با اعلام آمادگی جهت مذاکره همه‌جانبه از طریق تماس تلفنی پزشکیان با ترامپ، تفاهمی اولیه برای جلوگیری از تشدید تنش‌ها و از بین بردن خطرات بعدی فراهم کند. اگر عراقچی همچنان بر طبل عدم مذاکره بدمد، نامش در کنار نام جلیلی به عنوان «عاملان قرار گرفتن ایران در ذیل فصل هفتم منشور» در تاریخ ثبت خواهد شد.»

علی مطهری، نایب‌رئیس پیشین مجلس در گفت‌وگویی که با شفقنا داشت به این موضوع پرداخت و گفت: «قرائن و نشانه‌ها حاکی از آن است که دولت جدید آمریکا تمایل دارد تا با ایران وارد مذاکره شده و به توافقی جدید دست یابد. به نظر می‌رسد که تصمیم فعلی این دولت بر این است که در صورت امکان، گفت‌وگو با ایران را در دستور کار قرار دهد. این تغییر رویه را می‌توان از انتصابات اخیر در دولت آمریکا نیز مشاهده کرد. آقای ترامپ در دوره ریاست‌جمهوری خود، افرادی مانند مایک پمپئو (وزیر خارجه)، جان بولتون (مشاور امنیت ملی) و رایان هوک (مسئول پرونده ایران) را به کار گماشته بود که همگی مواضع بسیار تند و ضدایرانی داشتند و حتی طرفدار جنگ با ایران بودند اما دولت جدید این افراد را کنار گذاشته و افرادی معتدل‌تر را به جای آن‌ها منصوب کرده است. این تغییرات نشان می‌دهد که دولت جدید آمریکا تمایل دارد به سمت توافق با ایران حرکت کند.»

رحمن قهرمانپور، کارشناس ارشد سیاست خارجی در تحلیل اعلام موضع ترامپ در توئیتر نوشت: «ترامپ راه مذاکره و توافق را با ایران باز گذاشت اما با اقدام دیروز نشان داد که دنبال توافق از موضع قدرت است. هم فشار حداکثری را جلو می‌برد و هم خواهان توافق است. در عین حال دنبال اظهارات تحقیرآمیز قبلی نیست. به بیان ساده‌تر این بار پیچیده‌تر از دوره قبل اهداف خود را دنبال می‌کند.»

کوروش احمدی، دیپلمات پیشین ایران در نیویورک درباره این موضوع با جماران گفت‌وگو و توجه‌ها را به چند نکته جلب کرد. احمدی گفت: «طی دوره بعد از انتخاب ترامپ از اواخر آبان به این سو، برای من همیشه این سوال مطرح بود که او سیاستش در قبال ایران را با فشار حداکثری شروع خواهد کرد یا با پیشنهاد مذاکره و بر این مبنا فکر می‌کردم که خوب است مسئولان ما با هدف تلاش برای اینکه او با فشار حداکثری شروع نکند، با تیم او تماس برقرار کنند. ترامپ طی دو هفته بعد از تحلیفش به گونه‌ای برخورد کرد که امید به شروع با پیشنهاد مذاکره ایجاد شده بود؛ اکنون برای من روشن نیست که این چرخش ناگهانی که هیچ‌کس انتظار آن را نداشت، چرا و با چه هدفی شکل گرفت.»

احمدی ادامه داد: «شاید هدفش این است که به همان شکلی که با مکزیک و کانادا و پاناما شروع کرد، با ایران هم شروع کند؛ با آن کشورها نیز ابتدا با توپ پر جلو رفت و بعد از اعلام آمادگی مقامات آن کشورها برای مذاکره، توافقاتی حاصل شد و سپس ترامپ عقب کشید اما مشکل اینجاست که ممکن است مقامات ما این‌گونه انعطاف‌پذیری‌ها را نداشته باشند. به هر حال، فکر می‌کنم واکنش مقامات ما به این فشار حداکثری نباید تند و طوفانی باشد؛ باید خونسردی خود را حفظ کنند، یکی دو روز واکنش رسمی نشان ندهند، اگر بشود تماس غیررسمی و غیرعلنی بگیرند و بنا بر این باشد که با برخی مانورهای لازم، در نهایت مذاکره با دولت ترامپ را بپذیرند.»

باید با آمریکا مذاکره کنیم

صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در ارزیابی اظهارات ترامپ و تغییر مواضع او در مقایسه با دولت اولش به هم‌میهن گفت: «من فکر می‌کنم تغییر رادیکال و چندانی صورت نگرفته است. ترامپ همچنان تعلق به جناح راست جمهوری‌خواهان تندرو دارد. در حقیقت ترامپ همچنان نزدیک به جریان تندرو سیاسی اسرائیل است و چهار سال پیش نیز همین بود. تغییر آنچنانی در او اتفاق نیفتاده که بگوییم او در گذشته و دور اول ریاست‌جمهوری به دنبال توافق و مذاکره با ایران بود، اما در حال حاضر به دنبال سرنگونی نظام است. او چهار سال پیش به دنبال توافق و مذاکره با ایران بود و همچنان به دنبال این توافق و مذاکره است.»

او با اشاره به اینکه این بار یک تفاوتی وجود دارد، افزود: «چهار سال پیش ایران به او جواب منفی می‌داد (که داد) و ‌گفت ما به‌هیچ‌وجه حاضر نیستیم با ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا مذاکره کنیم. یادمان هست که نخست‌وزیر ژاپن به‌عنوان میانجی به ایران آمد و اینکه دست ایران را در دست آمریکا بگذارد. الان ترامپ فکر می‌کند که فرق کرده است. اگر الان جواب منفی ایران را مثل گذشته دریافت کند، فکر می‌کنم کوتاه نخواهد آمد. وقتی آقای «آبه» نخست‌وزیر ژاپن به ایران آمد و ایران به صراحت اعلام کرد؛ «ما حاضر نیستیم با ترامپ مذاکره کنیم.» ترامپ هم واکنشی نشان نداد. اما اگر الان ایران بگوید که حاضر نیستیم با ترامپ مصالحه کنیم، ترامپ به دنبال واکنش‌های جدی‌تری خواهد رفت.»

او تاکید کرد: «مرادم این نیست که به دنبال حمله نظامی به ایران خواهد رفت. مقصودم این نیست که به دنبال تغییر نظام در ایران خواهد بود اما دست و بال نتانیاهو را بازتر می‌گذارد و اگر نتانیاهو خواسته باشد علیه تاسیسات هسته‌ای ایران اقدامات نظامی کند، دیگر ملاحظه واشنگتن را نمی‌کند. در دوره اوباما و بایدن اسرائیلی‌ها جدی می‌خواستند اقدامات نظامی را علیه تاسیسات ایران انجام دهند و ما شاهد بودیم که در دورانی، این اوباما بود که جلوی اسرائیلی‌ها را گرفت و گفت: «ما داریم مذاکره می‌کنیم، بگذارید مشخص شود مذاکره جان‌کری با آقای ظریف به کجا می‌انجامد. اگر این مذاکرات به جایی نرسید، آن‌وقت شما مجاز هستید که به تاسیسات هسته‌ای ایران حمله کنید. در دوران اوباما شاهد بودید که مذاکرات به نتیجه رسید و منجر به برجام شد. اگرچه تندروها در ایران و ترامپ دمار از برجام درآوردند و در حقیقت تندروهای آمریکا و ایران دست به دست هم دادند و چیزی از برجام باقی نگذاشتند. به هر حال برجام جلوی اقدامات نظامی اسرائیل علیه تاسیسات هسته‌ای ایران را گرفت. مشابه این موضوع در دوران بایدن به‌ویژه بعد از 7 اکتبر هم اتفاق افتاد. بایدن و دست‌راستی‌ها روی نتانیاهو فشار آوردند که اقدامات نظامی آنچنانی و گسترده‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران انجام ندهد اما اگر الان ایران همچنان به سیاست «مرگ بر آمریکا»، «دشمنی با آمریکا» و «هیچ مذاکره‌ای نمی‌کنیم» ادامه دهد ممکن است ترامپ، دست اسرائیل را باز بگذارد تا اقداماتی علیه تاسیسات هسته‌ای ایران انجام دهند، به‌ویژه اگر مذاکرات ایران با سه کشور اروپایی به نتیجه قطعی مورد نظر اروپایی‌ها و آژانس هسته‌ای نرسد این احتمال بیشتر هم می‌شود.»

زیباکلام گفت: «معتقدم اینطور نیست که هم مذاکرات ایران با آژانس و اروپایی‌ها به نتیجه نرسد و هم در قبال پیشنهاد مذاکرات با ترامپ «نه» بگویند. همزمان ایران هر دو را انجام نخواهد داد برای اینکه واکنش ترامپ می‌تواند جدی باشد.»

این استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، درباره موضع‌گیری ایران تاکید کرد: «بدبختی بزرگ این بوده که همواره مذاکره نکردن با آمریکا به عنوان یک پیروزی، افتخار، شهامت و انقلابی‌گری تلقی شده است. درحالی‌که مذاکره نکردن با آمریکا و اساساً هر ابرقدرت دیگر به معنای واجد ارزش نیست بلکه اینکه در مذاکره به دنبال دادن و گرفتن چه امتیازاتی هستند و چطور از منافع ملی دفاع می‌شود، واجد ارزش است. معتقدم اینکه می‌گویند با آمریکا مذاکره می‌کنیم، واجد هیچ ارزشی نیست. اینکه مذاکره کنیم و در چارچوب آن از منافع ملی دفاع کنیم و پای منافع ملی بایستیم واجد ارزش است. این نگاهی که ظرف 46سال گذشته بوده که مذاکره نکردن با آمریکا واجد ارزش و نشان‌دهنده شهامت، شجاعت و شرافت است، نگاه کاملاً اشتباهی بوده و نگاه درست این است که ما باید به دنبال منافع ملی باشیم. معتقدم باید با آمریکا مذاکره کنیم؛ به‌رغم اینکه در داخل ممکن است برخی از تندروها، جبهه‌پایداری و انقلابیون سروصداهایی راه بیندازند و اعتراضاتی کنند اما به‌هیچ‌وجه نباید منافع ملی را قربانی یک اقلیت حداکثر 10درصدی کنیم. بنابراین باید با آمریکا مذاکره کنیم. همانطور که در مذاکره با آمریکا حدود بیست و یکی، دو ماه ایستادیم و آقای ظریف و تیمش از منافع ملی ما دفاع کردند و در برجام امتیازاتی دادیم و امتیازاتی گرفتیم، در مذاکره با آمریکا باید همینطور باشد. باید به دنبال منافع ملی باشیم نه ژست‌های انقلابی و سیاسی.»

این ترامپ، ترامپ 4 سال پیش نیست

حسین کنعانی‌مقدم، فعال سیاسی اصولگرا نیز در گفت‌وگو با هم‌میهن به ارزیابی مواضع ترامپ پرداخته و تاکید کرد: «همه می‌دانند که آقای ترامپ بلندپرواز و متوهم است. یکی از دلایلش هم این است که می‌گوید 2میلیون مردم فلسطین در غزه را به کشور دیگری می‌بریم و آنجا را تصرف می‌کنیم. این فرد دچار دیوانگی سیاسی است و روی حرف‌های او نمی‌شود حساب کرد.»

او افزود: «البته اقرار کرد که ایران قدرتمند است و نمی‌گذاریم هسته‌ای بشود. اظهارنظر ترامپ نشان می‌دهد به این نقطه رسیده که ایران قدرتمند را نمی‌شود به این سادگی مورد تهاجم و سلطه‌گری خود قرار دهد. از سوی دیگر این ترامپ 4 سال پیش نیست. ایران هم ایران 4 سال پیش نیست، همانطور که جهان هم جهان 4 سال پیش نیست. به نظر می‌رسد او دچار آنومی سیاسی شده است و حرف‌هایی که می‌زند قابل اعتنا و اعتماد نیست. نه حرف‌هایی که درباره مذاکره می‌زند قابل اعتماد است نه تهدید به فشار حداکثری و امضای قراردادهایی علیه ایران.»

این دبیرکل حزب سبز ایران با بیان اینکه به نظر می‌آید آمریکا دچار یک رهبر دیوانه شده است، گفت: «بیشترین ضربه هم به آمریکا خواهد زد تا به دیگر کشورها. رفتارهای ترامپ باعث بحران سیاسی در آمریکا می‌شود و دولت آقای ترامپ نیازی به این ندارد که کسی ساقطش کند بلکه خودش ساقط می‌شود.»

او با اشاره به قطع کمک‌های آمریکا به برخی کشورها و افراد خاص، تاکید کرد: «حرف‌های ترامپ مانند شمشیر دولبه است. اول اینکه تمام گروه‌های علیه جمهوری اسلامی و گروه‌های تروریستی و مجموعه‌های هماهنگ با دولت آمریکا از کمک‌های آمریکا محروم می‌شوند. این به نفع جمهوری اسلامی است. دوم اینکه اگر این حرف آقای ترامپ درست باشد، اولین رژیمی که در منطقه جنگ‌افروزی می‌کند و به گفته ترامپ غزه را تبدیل به جهنم کرده، رژیم صهیونیستی است که بیشترین کمک‌های تسلیحاتی و مالی را از آمریکا دریافت می‌کند. اگر قرار بر اعمال این سیاست ترامپ است، باید درباره اسرائیل هم اعمال شود. به نظر می‌رسد این یک مانور اقتصادی بود، چراکه آمریکا درگیر مشکلات اقتصادی جدی است. افزایش تعرفه‌ها توسط ترامپ به دلیل جبران کسری بودجه آمریکا است. به همین دلیل وارد جنگ اقتصادی با چین و بسیاری از کشورها شده و کانادا را تهدید می‌کند. گرینلند را ضمیمه خاک خود می‌کند یا خلیج مکزیک را خلیج آمریکا می‌نامد. با وجود تمام این اقدامات، به نظر می‌رسد که آمریکا دچار یک بحران و آتش زیرخاکستر شده است که سرمنشأ آن سیاست خارجی آمریکا است. وقتی آقای ترامپ دلاری فکر می‌کند نه عاقلانه اینگونه برمی‌آید که متوجه بحران درون کشورش شده است و با فرافکنی مسائل سیاست خارجی را مورد توجه افکار عمومی قرار می‌دهد تا از مسائل داخلی منحرف کند.»

کنعانی‌مقدم درباره رویکرد ایران گفت: «سیاست خارجی جمهوری اسلامی استراتژی قدرتمندی براساس مصلحت، قدرت، استقلال، عزت و حکمت است. به همین دلیل هر چقدر قوی‌تر شویم قدرت معامله و چانه‌زنی‌هایمان نه‌فقط با آمریکا بلکه با جهان افزایش می‌یابد و از موضع حفظ منافع ملی و امنیت ملی برخورد می‌کنیم. اگر ضعیف شویم و در درون اختلاف وجود داشته باشد قطعاً نمی‌توانیم با مواضع برتر برخورد کنیم. به همین دلیل فارغ از این که آمریکا چه سیاستی را اعمال می‌کند، باید جمهوری اسلامی را از نظر اقتصادی، نظامی، فرهنگی، اجتماعی و مردمی تقویت کنیم تا بتواند قدرت چانه‌زنی داشته باشد.»

ایران برای ترامپ اولویت ثانویه است

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز در مقایسه ترامپ کنونی با ترامپ دولت پیش از بایدن، به هم‌میهن گفت: «به نظر من مواضع ترامپ تند‌تر از گذشته است. در گذشته پس از یک سال فشار حداکثری را شروع کرد درحالی‌که این‌بار از ابتدا فشار حداکثری را با دستورالعمل جدی‌تری شروع کرده است. دستوری که به دادستان آمریکا داده که محموله‌های نفتی و منابع مالی ایران مسدود شوند، در آینده می‌تواند به تنش‌های جدی‌تری بین ایران و آمریکا تبدیل شود.»

او افزود: «ترامپ از دیپلماسی سخن می‌گوید اما عملاً به معنای شکل نگرفتن دیپلماسی بین دو طرف است. ترامپ موضوع ایران را به عنوان یک زخم باز گذاشته تا توان ایران را تضعیف کند و ایرانی ضعیف‌شده پای میز مذاکره بنشیند. با تضعیف کارآمدی ایران در داخل ایجاد چالش کنند و ایران را در منطقه نیز ضعیف کند. هدف شکل گرفته این است که با ایران ضعیف روبه‌رو شود. بنابراین مذاکره شکل‌گرفته به معنای مذاکره واقعی نیست و فقط دیپلماسی عمومی است که ترامپ اهدافی غیر از جنگ را در پیش گرفته است. معتقدم که سیاست فرمان اجرایی ترامپ شاید در کوتاه‌مدت مانع شکل‌گیری جنگ شود اما به معنای تنش نیست. به‌عنوان مثال اگر کشتی‌ها و منابع ایران رهگیری و توقیف شوند طبیعتاً ایران هم در آبراه‌های بین‌المللی ممکن است مقابله‌به‌مثل کند که تنش به وجود می‌آید. به همین دلیل این طرح یک مقابله سیاسی، اقتصادی و حتی امنیتی با ایران است.»

رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس در پاسخ به این سوال که ایران باید چه موضعی در مقابل این اقدام ترامپ بگیرد؟ گفت: «مقامات ایران زمانی از تعامل صحبت کردند که پیام‌های مبهم دیپلماسی از سوی آمریکا آمده بود و به اشتباه و خیلی شتابزده در ایران مسئولان دولت از آن به عنوان «چراغ سبز» یاد کردند اما مواضع بعدی آمریکا نشان داد که قرار نیست دیپلماسی شکل بگیرد. در ایران فرصت‌های بسیار دیپلماسی ازدست‌رفته است و در زمان ترامپ به سختی می‌توان از فرصت‌های دیپلماسی سخن گفت. به همین دلیل سیاست‌هایی باید در کشور صورت بگیرد که بر پایه مقابله و مراقبه باشد. در حقیقت باید به گونه‌ای عمل کرد که منابع نفتی و مالی ایران مانند گذشته (سیاستی اشتباه بود) در معرض توقیف قرار نگیرد. به‌ویژه اینکه در چنین شرایطی، مهم این است که مدیریت بودجه و منابع را برای افزایش کارآمدی در داخل به کار گیرد. بودجه‌ای که در دولت پزشکیان بسته شده، بودجه‌ای نیست که اولویت‌های مردم در آن لحاظ شده باشد و هنوز ریخت‌و‌پاش‌های زیادی در دولت پزشکیان انجام می‌شود. بسیاری از نهادهای دولتی بودجه سابق را دریافت می‌کنند، در صورتی که باید بودجه به صورت «بودجه شرایط اضطرار» بسته می‌شد.»

فلاحت‌پیشه در واکنش به مدیریت منابع در داخل کشور، افزود: «متاسفانه چیزی که دیده می‌شود بیشتر حرف است نه عمل. عزل و نصب‌های دولت حاکی از آن است که دولت بیشتر حلقه‌های قدرت را می‌بیند، نه منافع ملی کشور را. منابعی که در حال حاضر توزیع می‌شود بیشتر طوری است که حلقه‌های قدرت تحت هر شرایطی منافع و مناصب خود را می‌بینند. در صورتی که باید بودجه کشور به گونه‌ای توزیع شود که مردم در آن اولویت داشته باشند اما ردیف‌هایی در بودجه متعلق به نهادهایی است که پیش‌تر عملکرد درستی نداشته‌اند. ضمن آن که بسیاری از کسانی صاحب منصب شدند که بازنشسته‌های سیاسی هستند و در دوره‌های خود عملکرد ضعیفی داشتند و جزو حلقه‌های قدرت هستند. معتقدم دولت آقای پزشکیان با حرف نمی‌تواند یک سیاست قوی را شکل بدهد. برای اینکه مدیرانی در این دولت عزل و نصب می‌شوند که قابلیت ندارند و شرایط کنونی کشور حاصل اشتباهات آنها است.»

او تاکید کرد: «وقتی در داخل مدیریت ناکارآمد وجود داشته باشد و مردم مورد توجه مدیریت نباشند، ترامپ هم به هدف خود می‌رسد. به هر حال ترامپ به دنبال تحمیل ناکارآمدی است.»

رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس در پاسخ به این سوال که آیا هدف نهایی ترامپ تغییر نظام در ایران است؟ گفت: «من معتقدم ترامپ به دنبال تحمیل ناکارآمدی در ایران است تا ایران تضعیف شده و برای او در منطقه مزاحمتی ایجاد نکند. حتی خط قرمز جنگ را مطرح می‌کند، به این دلیل که مناسبات اقتصادی گسترده‌ای با کشورهای عرب منطقه به‌ویژه عربستان در پیش گرفته و لازمه این مناسبات امنیت در منطقه است. اولویت سیاسی او طرح آبراهام است؛ بنابراین ایران برای ترامپ یک اولویت ثانویه است و سعی می‌کند ایران به حدی تضعیف شود که مزاحمتی برای اهداف سیاسی و اقتصادی آمریکا ایجاد نکند.»

فلاحت‌پیشه درباره رسیدن ترامپ به اهدافش، تاکید کرد: «نتیجه نگرفتن ترامپ تا حد زیادی به سیاست داخلی ایران بستگی دارد. معتقدم اگر در داخل ایران مردم، خواسته‌ها و مطالبات آنها در اولویت دولت قرار گیرد، می‌توان این شرایط را پشت سرگذاشت اما وقتی اولویت تامین جاه‌طلبی‌ها و منافع حلقه‌های قدرت و نفوذ باشد و در هر مناصب در اولویت قرار دارد، طبیعتاً مدیران ناکارآمد، کمک‌حال دشمنان ایران به حساب می‌آیند.»