تغییر ریل رفتار با دانشگاه

پزشکیان شخصاً در این مراسم شرکت کرد و اظهارنظرهای صریحی در خصوص مسئله دانشگاه داشت؛ موضوعاتی مثل حفظ کرامت استاد و دانشجو، تعدد دانشگاه‌های بدون خروجی، لزوم بازگرداندن دانشجویان و اساتید اخراجی یا تعلیقی و همچنین توجه به علم به جای شبه‌علم از جمله مسائلی بود که رئیس‌جمهور و وزیر علوم در صحبت‌هایشان مدنظر قرار دادند.

دستور بازنگری پرونده اساتید و دانشجویان

مسعود پزشکیان در بخشی از اظهارات خود در مراسم تودیع و معارفه وزیر علوم اظهار داشت:‌ «در دانشگاه‌ها جوان تربیت می‌کنیم و افتخار می‌کنیم نخبه تربیت کرده‌ایم؛ اما چند درصد از نخبه‌های ما در این مملکت می‌مانند؟ چرا نمی‌مانند؟ چگونه تربیت کرده‌ایم که نخبه‌های ما می‌روند و می‌خواهند برای جای دیگری کار کنند؟» 

رئیس‌جمهور با اشاره به لزوم بازنگری پرونده اساتید و دانشجویان گفت: «به وزرای بهداشت و آموزش و پرورش هم گفته‌ام همه اساتیدی که به هر طریقی دانشگاه لغو قرارداد کرده یا اخراج کرده است را بازنگری کنند و دانشجویان را برگردانند. دانشجو که اعتراض می‌کند، من هم باید جوابش را بدهم؛ یا حرفش حق است که باید اطاعت کنم یا اینکه اشتباه می‌کند که هدایتش می‌کنم.

دانشجو نمی‌تواند آدم بدی باشد؛ دانشجو کسی است که فردای مملکت ما است و باید بتواند سوال کند.» رئیس شورایعالی انقلاب فرهنگی با اشاره به تاکید رهبر انقلاب برای ایجاد کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها افزود: «این کرسی‌ها به این معنی است که من بتوانم آزادانه حرف بزنم و طرف مقابل اگر منطق دارد، جواب بدهد و اگر منطق ندارد، منطق من را بپذیرد.»

اختلاف نظر به معنی نزاع نیست

حسین سیمایی‌صراف، وزیر علوم نیز در این مراسم به لزوم تکریم استاد و دانشجو اشاره کرد و گفت: «عیب و اشکال دوقطبی‌سازی این است که این نکته را القا می‌کنند که راه دیگری وجود ندارد یعنی یا اصلاح‌طلب یا اصولگرا، یا دین‌دار یا دین‌ستیز، درحالی که دکتر پزشکیان راه سومی را گشودند. البته نه به این معنا که ما وفاق را مساوی با عدم اختلاف‌نظر می‌دانیم، زیرا به طور طبیعی اختلاف نظر امری عادی است. در قرآن کریم نیامده است که اختلاف نداشته باشید بلکه فرموده نزاع نداشته باشید، وگرنه اختلاف نظر حتماً وجود دارد و انسان‌ها در یک قالب نمی‌گنجند.» 

وی افزود: «برای تحقق آرزوها و اهداف علاوه بر تجهیز دانشگاه و آزمایشگاه و کتابخانه و کارگاه، در وهله نخست باید کرامت انسان‌ها از جمله استاد و دانشجو به رسمیت شناخته شود. اگر این کرامت را بپذیریم با وجود همه کمبودها و حتی شرایط سخت موجود، نشاط، شور و انسجام بازخواهد گشت و پیوند جامعه، دانشگاه و نظام به فضل خداوند متعال وثیق‌تر خواهد شد.»

استقلال علمی و آزاداندیشی به دانشگاه بازگردد

علی‌محمد حاضری، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس است که در حال حاضر با رتبه دانشیاری، تدریس می‌کند. او درباره دستور رئیس‌جمهور برای بازنگری پرونده دانشجویان و اساتید و همچنین حفظ کرامت دانشگاهیان، به «هم‌میهن» گفت: «ملاحظاتی که از سوی رئیس‌جمهور و وزیر علوم درباره استاد، دانشجو و دانشگاه مطرح شد، مسئله جدیدی نیست. در جمهوری اسلامی و در نظام دانشگاهی باید این ملاحظات را بدیهی فرض کنیم.

اما مهم این است که چرا به این امور بدیهی رسیده‌ایم که در سال‌های اخیر به عنوان گمشده‌ای دست‌نیافتنی، آن‌ها را دنبال می‌کردیم. به همین دلیل طرح این مباحث توسط رئیس‌جمهور و وزیر علوم را نشانه خوبی از امکان و احتمال بازگشت عقلانیت و ارزش‌های علمی به نظام دانشگاهی کشور قلمداد می‌کنم.» او ادامه داد: «پیش از این و طی سال‌های قبل مواردی به صورت استثناء اتفاق می‌افتاد. نارسایی‌هایی داشتیم اما مثل این ایام حرکاتی تعمیم‌یافته نبود که به کل نظام دانشگاهی تسری پیدا کرده باشد.

در حال حاضر کمتر کسی در نظام دانشگاهی امنیت اندیشه و فکری دارد و همه چیز در فضایی از تفتیش عقاید تعریف می‌شود. همه باید در چارچوب یک نوع اصول و ارزش‌های تعریف‌شده حاکم اظهارنظر کنند. آنچه امروز شاهد هستیم، از دوره احمدی‌نژاد شروع شد، تا حدودی در دوره روحانی کاهش پیدا کرد و  بعضاً توقف‌هایی داشتیم اما در این دوره اخیر تشدید شد.» استاد دانشگاه تربیت مدرس تاکید کرد: «عمق فاجعه اینجاست که اصلاً تصمیم‌گیری و سیاستگذاری در این امور و حتی بخش اجرایی آن، از دست دانشگاه خارج شد و به شورای عالی انقلاب فرهنگی رفت و اجرا نیز توسط نهادهای امنیتی صورت می‌گیرد. برای همین مهم است که رئیس‌جمهور و وزیر علوم علاوه بر این اظهارات قابل تقدیری که داشتند و اعتراضی که به این رفتارها نشان دادند، بتوانند این سازوکارها را نیز اصلاح کنند و استقلال علمی و آزاداندیشی دانشگاه را به این نهاد برگردانند.