تاکید بر اجرای مفاد اعلامیه جهانی حقوق بشر

محمدعلی دادخواه

حقوقدان و عضو سازمان حقوقدانان جبهه ملی

استاد باوند یکی از برترین شخصیت‌های علمی و سیاسی کشور بود. شاید کمتر شخصیتی را با نگرش عمیق و خردورزی او بتوان سراغ داشت. به‌ویژه اینکه او در زمره سران و تصمیم‌گیران جبهه ملی بود و همواره بر رعایت اعتدال و پذیرش دیگران و تاکید بر تمامیت ارزی ایران در هر کار و شرایطی پافشاری می‌کرد. نگرش عمیقی که باوند نسبت به تاریخ پیش از اسلام داشت، باعث می‌شد که جبهه‌های مختلف مانند نهضت آزادی یا کانون مدافعان بشر، جامعه مستقل کانون وکلای دادگستری و جبهه ملی در زمان تصمیم‌گیری‌ها یا صدور بیانیه مسئله‌ای، بر بهره‌برداری از نظرات او پافشاری کنند. نکته دیگر اینکه دوران همکاری هرمیداس باوند با وزارت امور خارجه باعث شده بود که او نگرشی وسیع و عمیق نسبت به وقایع داشته باشد و زوایایی را مورد توجه قرار می‌داد که سایرین کمتر به آنها توجه می‌کردند. به یاد می‌آورم وقتی ابراهیم یزدی در زمان وزارت امورخارجه درباره مسئله‌ای قصد تصمیم‌گیری داشت، با او تماس گرفت و صراحتاً نظر او را جویا شد. تا جایی که به یاد دارم یزدی از نظریات باوند بهره بسیار برد. باوند همچنین تاکید زیادی بر این موضوع داشت که به دلیل پذیرش کامل اعلامیه جهانی حقوق بشر توسط دولت ایران و با توجه به ماده 9 قانون مدنی کشور که مقرر می‌کند:«مقررات عهودی که بر طبق قانون اساسی بین دولت ایران و سایر دول منعقد شده باشد، درحکم قانون است.» پس باید مفاد این اعلامیه اجرا شود. به همین دلیل چندین سخنرانی در این باره ایراد و براین مسئله پافشاری کرد که اعلامیه جهانی حقوق بشر در زمره حقوق داخلی ایران است و اگر شخصی در دادگاه‌ها به این اعلامیه استناد کرد باید مورد پذیرش قرار گیرد و در جهت حفظ حقوق شهروندی این اعلامیه را اجرا کنند. بعدها بسیاری از قضات به اعلامیه جهانی حقوق بشر در آراء خود استناد کردند که از آن جمله قاضی «دهقان» بود. دهقان با توجه به اصرار باوند بر موضوع اجرای اعلامیه جهانی حقوق بشر به‌عنوان یکی از قوانین داخلی کشور برای جامعه مدافعین حقوق بشر و افرادی که به دنبال استفاده از حقوق و آزادی‌های مصرح در این اعلامیه بودند، تاکید داشت که این موضوع چالش بزرگی ایجاد کرد. هرمیداس باوند دو سه ماه پیش درباره مسئله غزه گفته بود:«زمانی که اسکندر مقدونی از غرب به شرق حمله کرد تقریباً تمام سرزمین‌ها به سادگی تسلیم او شدند اما در ورود به آفریقا، غزه سرزمینی بود که در سال 323 قبل از میلاد به شدت در مقابل اسکندر ایستادگی و مقاومت کرد. هیچ سرزمینی در میان اعراب همانند غزه مقاومت نکرد.» ما یکی از بزرگ‌ترین شخصیت‌های علمی و سیاسی خود را که واقعاً جامع‌الاطراف بود، از دست دادیم. باوند برای سربلندی و حفظ کیان ایران به تمدن گذشته و ادبیات فاخر ایران توجه بسیار ارزنده‌ای می‌کرد. فقدان این مرد بزرگ ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر است که شاید تا سال‌های متمادی کمتر شاهد وجود شخصیتی چنین فراگیر که نسبت به ابعاد مختلف ادبیات، ‌سیاست، ‌حقوق و روابط بین‌الملل دقت داشته باشد، در عرصه علمی کشور باشیم.