دو چهره غرب در قبال فلسطین/ امانوئل مکرون و دونالد ترامپ در سخنرانی‌های خود در سازمان ملل مواضع متضادی درباره جنگ غزه اتخاذ کردند

هشتادمین مجمع عمومی سازمان ملل و هشتادمین سالگرد تشکیل این نهاد در حالی پشت سر گذاشته می‌شود که نظام بین‌الملل یکی از پرچالش‌ترین دوران خود پس از جنگ جهانی دوم و همچنین پایان جنگ سرد را تجربه می‌کند. در دو روز نخست این مجمع عمومی، رؤسای‌جمهور فرانسه و آمریکا دو چهره غرب در قبال فلسطین را نشان دادند.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا در روز دوم – سه‌شنبه - سخنرانی پرماجرایی داشت که همان ادبیات پیشین خود درباره مسائل نظام جهانی را تکرار کرد. در روز افتتاحیه نیز علاوه بر سخنرانی آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه سخنرانی مهمی داشت و به رسمیت شناختن فلسطین توسط کشور خود را اعلام کرد.

این موج از سوی کشورهای اروپایی ادامه پیدا می‌کند. اما نظام بین‌الملل در چه شرایطی ا‌ست؟ اوکراین به نمایندگی از جهان غرب درگیر جنگ با روسیه است؛ جنگی که دامنه آن به طرز مشکوکی به کشورهای اروپایی دیگر نیز کشیده می‌شود. طی دو سال در غزه بیش از ۶۵ هزار انسان کشته شدند و اسرائیل بدون مانعی به اقدامات خود ادامه می‌دهد.

سودان درگیر بحران است. تاسیسات هسته‌ای ایران که تحت نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود، توسط آمریکا بمباران شد و جنگی ۱۲روزه رخ داد. در چنین شرایطی، نظام جدید بین‌الملل که سال ۱۹۴۵ متولد شد، وارد ۸۱ سالگی خود می‌شود.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا پشت تریبون رفت. ترامپ که به‌دلیل خراب شدن دستگاه اتوکیو در ابتدا مجبور شد از رو بخواند، سازمان ملل را هدف قرار داد و ادعا کرد در شرایطی که سازمان ملل هیچ اقدامی نکرده او به هفت درگیری در سراسر جهان پایان داده و در نهایت ماهیت تشکیل سازمان ملل را زیر سوال برد.

ترامپ گفت: «متاسفانه، در تمام موارد، سازمان ملل حتی تلاش نکرد به هیچ کدام از آنها کمک کند.» سخنرانی ترامپ در کل مجموعه‌ای سردرگم از شکایات، از جمله مهاجرت به بریتانیا و انتقاد از شهردار لندن بود. ترامپ به نمایندگان کشورهایی که در سازمان ملل جمع شدند گفت که کشورهای شما به خاطر مهاجرت دارند نابود می‌شوند. ترامپ از تلاش‌های جدید برای پیشبرد کنوانسیون‌های سلاح‌های بیولوژیکی خبر داد و گفت که خواستار «توقف توسعه سلاح‌های هسته‌ای است.»

اما به گزارش نیویورک‌تایمز آمریکا به خودی خود انواع جدیدی از ذخایر سلاح‌های قدیمی را توسعه داده است. ترامپ بار دیگر روسیه را با اعمال تعرفه‌ها تهدید کرد، نه با تحریم‌های اقتصادی سنتی بلکه تنها در شرایطی که اروپا خرید نفت و گاز از روسیه را به‌کل قطع نکند. رئیس‌جمهور آمریکا گفت که همین دو هفته پیش متوجه شده که کشورهای اروپایی همچنان محصولات نفتی روسیه را خریداری می‌کردند.  ترامپ در مورد جنگ اوکراین بار دیگر سلف خود جو بایدن را مقصر دانست. او در سخنرانی خود گفت که جنگ غزه باید «فوراً» متوقف شود. او خواسته خود مبنی بر آزاد شدن تمام گروگان‌ها را تکرار کرد. او حتی به تلاش‌های اسرائیل برای تصرف کامل غزه اشاره نکرد و از وعده‌های پیشین خود مبنی بر ورود بیشتر مواد غذایی و کمک‌های بشردوستانه به غزه حرفی نزد.

اما تصمیم اخیر تعدادی از کشورهای اروپایی از جمله فرانسه را در به رسمیت شناختن کشور فلسطین «پاداشی برای حماس» دانست و تاکید کرد: «نباید ۷ اکتبر را فراموش کنیم.» او همچنین ادعاهای پیشین خود درباره ایران را نیز تکرار کرد. ترامپ ایران را بزرگ‌ترین حامی تروریسم خواند. او همچنین پس از طرح این ادعا، به تجاوز نظامی آمریکا به خاک ایران و بمباران تاسیسات هسته‌ای اشاره کرد و گفت که هیچ کشور دیگری در جهان به جز ایالات متحده نمی‌توانست تاسیسات هسته‌ای ایران را نابود کند. او همچنین اقدامات خود علیه ایران از زمان دولت نخستش تاکنون را در راستای مقابله «با افزایش تهدید هسته‌ای جهانی» دانست. 

امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه روز دوشنبه در افتتاحیه مجمع عمومی سخنرانی کرد. فرانسه پیش از این اعلام کرده بود که در جریان مجمع عمومی سازمان ملل، به رسمیت شناختن فلسطین را اعلام می‌کند. مکرون گفت:«امروز گرد هم آمده‌ایم زیرا زمان آن رسیده است که ۴۸ گروگان در دست حماس آزاد شوند و جنگ در نوار غزه متوقف شود. دیگر نمی‌توانیم برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین منتظر بمانیم. وعده تشکیل یک کشور عربی در فلسطین هنوز محقق نشده است. ما مسئولیت جمعی شکست تاکنون در ایجاد صلح عادلانه و فراگیر در خاورمیانه را بر عهده داریم.»‌.

او با اشاره به حمله ۷ اکتبر و طرح اظهاراتی علیه حماس، با اسرائیلی‌ها نیز ابراز همدردی کرد و ادامه داد: «اسرائیل عملیات خود را در غزه با هدف اعلام‌شده نابودی حماس ادامه می‌دهد اما زندگی هزاران نفر از مردم غزه همچنان ویران می‌شود. هیچ توجیهی برای آنچه در غزه رخ می‌دهد وجود ندارد و باید جنگ را برای نجات جان‌ها متوقف کرد. به رسمیت شناختن دیگری و مشروعیت و انسانیت او راه‌حل توقف ویرانی است.» 

او با طرح این ادعا که صلح در خاورمیانه وظیفه‌ای جمعی‌ است، اضافه کرد: «باید هر آنچه در توان داریم انجام دهیم تا امکان تحقق راه‌حل دوکشوری حفظ شود. وفادار به تعهد تاریخی کشورم در خاورمیانه، به رسمیت شناختن کشور فلسطین را اعلام می‌کنم. به رسمیت شناختن کشور فلسطین تأکیدی است بر اینکه ملت فلسطین زاید و بی‌اهمیت نیست. به رسمیت شناختن حقوق مشروع ملت فلسطین چیزی از حقوق ملت اسرائیل نمی‌کاهد. به رسمیت شناختن کشور فلسطین همراه با به رسمیت شناختن‌هایی است که امروز از کشورهای دیگر خواهیم شنید.»

او از تلاش‌های قطر، مصر و آمریکا برای دستیابی به توافق آتش‌بس در غزه تقدیر کرد و گفت: «به محض توقف جنگ در نوار غزه باید تلاش عظیمی برای امدادرسانی به ساکنان آن انجام شود. آماده‌ایم در مأموریتی بین‌المللی برای مرحله پس از آتش‌بس در غزه مشارکت کنیم. کشور فلسطین باید چارچوبی دموکراتیک برای مردم خود فراهم کند.»

مکرون پس از تمجید از موضع محمود عباس در محکومیت حمله ۷ اکتبر، بر این موضوع تاکید کرد که کشور فلسطین باید خلع سلاح شود و سپس کشورهای عربی را دعوت کرد که «پس از تشکیل کشور فلسطین، اسرائیل را به رسمیت بشناسند.» او همچنین خبر داد که پس از آزادی گروگان‌ها و دستیابی به توافق آتش‌بس، سفارت فرانسه در سرزمین‌های فلسطینی را افتتاح خواهند کرد. 

اصول سازمان ملل تحت فشار است

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل نخستین سخنرانی مراسم افتتاحیه مجمع عمومی بود. صحبت خود را اینگونه آغاز کرد: «جهان وارد عصر بی‌رحمی و رنج انسانی شده و اصول سازمان ملل تحت محاصره قرار گرفته و پایه‌های صلح تحت فشار معافیت از مجازات و نابرابری در حال فروپاشی است.»

گوترش با اشاره به اینکه سازمان ملل متحد ۸۰ سال پیش به عنوان یک استراتژی عملی برای بقای بشریت با شعار «صلح به جای درگیری» تأسیس شد، گفت که درحالی‌که کارهای زیادی در پیش است، توانایی آنها برای انجام این کار از بین رفته است.

او افزود: «اراضی کشورهای مستقل اشغال شده، گرسنگی به عنوان سلاح استفاده می‌‌شود و حقیقت مسکوت گذاشته می‌شود. چه نوع جهانی را انتخاب خواهیم کرد؟ جهانی با زور بی‌رحمانه یا جهانی مبتنی بر قانون؟ جهانی که در آن قدرت حق است یا جهانی که در آن همه حق دارند؟»

گوترش خاطرنشان کرد که جهان به طور فزاینده‌ای در حال چندقطبی شدن است که می‌تواند برای چشم‌انداز جهانی متنوع‌تر و پویاتر مثبت باشد، اما هشدار داد که چندقطبی بودن بدون نهادهای چندجانبه مؤثر می‌تواند منجر به هرج و مرج نیز شود.

به گزارش آناتولی، گوترش با تأکید بر اینکه گزینه‌های پیش روی کشورها امروز «مسئله مرگ و زندگی میلیون‌ها نفر» است، اظهار داشت که مهمتر از همه چیز، انتخاب صلحی مبتنی بر قوانین بین‌المللی ضروری است و افزود: «با این حال، امروز جنگ‌ها با وحشیگری‌ای که قسم خورده بودیم هرگز اجازه ندهیم، تشدید می‌شوند.»

او بر اهمیت منشور سازمان ملل تأکید کرد و گفت: «ما شاهدیم که برخی از کشورها در سراسر جهان طوری عمل می‌کنند که گویی قوانین در مورد آنها اعمال نمی‌شود. ما شاهدیم که با مردم کمتر از انسان رفتار می‌شود. ما باید اعتراض کنیم. مصونیت از مجازات، مادر هرج و مرج است و برخی از وحشتناک‌ترین درگیری‌های زمان ما را به وجود آورده است.»

گوترش با اشاره به تحولات سودان و اوکراین، در مورد نسل‌کشی جاری در غزه نیز تصریح کرد: «وحشت در غزه به سومین سال نزدیک می‌شود. اینها نتیجه تصمیماتی است که اصول اولیه انسانی را به چالش می‌کشند. مقیاس مرگ و ویرانی بسیار فراتر از هر درگیری دیگری در دوران دبیرکلی من است.»

او اظهار داشت که هیچ چیز نمی‌تواند حملات حماس در هفتم اکتبر و مجازات جمعی بعدی مردم فلسطین و تخریب سیستماتیک غزه را توجیه کند و خواستار آتش‌بس فوری و دائمی در خاورمیانه شد. گوترش تأکید کرد که شورای امنیت سازمان ملل نیز باید به مسئولیت‌های خود عمل کند.

او گفت: «این شورا باید نماینده‌تر، شفاف‌تر و مؤثرتر باشد. فراتر از مداخله در بحران، ما همچنین باید با محرومیت، نابرابری، فساد، مصونیت از مجازات و بی‌عدالتی‌هایی که به درگیری دامن می‌زنند، مبارزه کنیم. مطمئن‌ترین راه برای خاموش کردن اسلحه‌ها، بلند کردن صدای عدالت است.»

به کانال تلگرام هم میهن بپیوندید