بهترین دوست اشغالگران/درباره مایک هاکبی سفیر آمریکا در اسرائیل
سازمان‌های یهودی آمریکایی بر سر معرفی هاکبی برای منصب سفارت دچار اختلاف‌نظر هستند. در ماه فوریه، جونا داو پسنر، خاخام و مدیر مرکز کنش مذهبی یهودیت اصلاح‌گرا، از سناتورها قویاً خواست تا با تأیید صلاحیت هاکبی مخالفت کنند.
مایک هاکبی، فرماندار پیشین آرکانزاس و کاندیدای سابق ریاست‌جمهوری از حزب جمهوریخواه هفته گذشته با تأیید سنای آمریکا به‌عنوان سفیر ایالات متحده در اسرائیل منصوب شد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در فاصله کوتاهی پس از پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری، هاکبی را برای این جایگاه معرفی کرده و گفته بود: «مردم اسرائیل عاشق او هستند. او تلاشی خستگی‌ناپذیر خواهد داشت تا صلح را به خاورمیانه بازگرداند.»
هاکبی در شرایطی توانست رای موافق سنا را به دست بیاورد که نمایندگان دموکرات و مستقل سنا به جز جان فترمن، سناتور دموکرات پنسیلوانیا با انتصاب او به‌عنوان سفیر ایالات متحده در اسرائیل مخالفت کردند. به باور بسیاری از اعضای دموکرات مجلس نمایندگان و سنای آمریکا، مواضع مایک هاکبی درباره موضوع اسرائیل و فلسطین و نگاه خاص او به هویت و ملیت در این منطقه مانع از برقراری هرگونه صلحی خواهد شد و «منافع آمریکا را به خطر خواهد انداخت.»
اما مایک هاکبی چه مواضعی دارد و چرا انتصاب او به‌عنوان سفیر ایالات متحده در اسرائیل می‌تواند بر آتش تنش‌ها و درگیری‌ها در منطقه بدمد.
افراط‌گرا تا مغز و استخوان
هاکبی متولد سال ۱۹۵۵ در آمریکاست. بسیاری او را مطرح‌ترین چهره عوام‌گرا در آمریکا در فاصله سال‌های پایانی ریاست‌جمهوری جرج دبلیو بوش تا زمان ظهور پدیده‌ای به نام ترامپ در سال ۲۰۱۵ می‌دانند. او به عنوان یک کشیش در میان رای‌دهندگان مذهبی محبوبیت بسیاری داشت و همراهی‌اش با بسیاری از خواسته‌ها و مطالبات جریان راستگرای افراطی باعث شده بود تا هواداران غیرمذهبی زیادی هم پیدا کند.
نیویورک مگزین در توصیف او می‌نویسد: «او در هیچ موضوع مهم سیاست عمومی با راست مسیحی اختلاف‌نظر نداشت. هاکبی به‌ویژه در موضوع سقط جنین موضعی سخت‌گیرانه داشت و در چندین مورد، سقط جنین قانونی را به هولوکاست تشبیه کرد.»
هنگامی که در سال ۲۰۰۷ میلادی، هاکبی کاندیداتوری خود در انتخابات ریاست‌جمهوری را اعلام کرد، بسیاری از سیاستمداران جمهوریخواه در موضوعات کلیدی به‌ویژه موضوع مهاجرت، از مواضع بوش و جان مک کین (سناتور و کاندیدای ریاست‌جمهوری) که در طرح «اصلاحات جامع مهاجرتی» بازتاب می‌یافت حمایت می‌کردند. با این حال، جریان‌های رادیکال‌تر به دلیل وجود مواردی مثل امکان صدور مجوزِ ماندن و حتی کسب شهروندی آمریکا برای مهاجران غیرقانونی و فراهم شدن امکان عفو آنها در برخی موارد، با این طرح‌ها مخالف بودند.
هاکبی بخشی از این جریان‌های رادیکال بود که توانست با تکیه بر طرح‌هایی که تا آن زمان بسیار دور از دسترس به نظر می‌رسیدند، مثل محروم کردن یک متولد آمریکا از حق شهروندی و حتی اخراج او از آمریکا به دلیل مهاجرت غیرقانونی والدینش، توانست در انتخابات عملکرد بسیار بهتری نسبت به اغلب کاندیداهای حزب جمهوریخواه داشته باشد.
نقشه راه هاکبی در آن انتخابات به کاندیداهای آینده مانند ترامپ نشان داد که تکیه بر مواردی مثل مخالفت با ورود مهاجرین به آمریکا می‌تواند رای‌آوری زیادی داشته باشد.
هاکبی در سال ۲۰۱۶ بار دیگر بخت خود را در انتخابات ریاست‌جمهوری آزمود اما این بار او رقبایی داشت که در زمینه عوام‌گرایی و تبدیل کردن مطالبات رادیکال جامعه به نردبانی برای پیروزی بسیار بهتر از او بودند. در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ، سارا هاکبی سندرز، دختر مایک هاکبی به‌عنوان دبیر مطبوعاتی کاخ سفید منصوب شد و خیلی زود توانست با طی پله‌های ترقی، خود را نزد بدنه اجتماعی هوادار ترامپ مطرح کند. سارا سندرز در انتخابات فرمانداری‌ها در سال ۲۰۱۸ با اختلاف رقبای خود را شکست داد و به عنوان فرماندار آرکانزاس برگزیده شد.
ارتباط با اسرائیل
مایک هاکبی در نشست استماع که در سنا برگزار شد گفت که نخستین سفر او به اسرائیل در سال ۱۹۷۳ بوده تجربه بسیار زیادی طی دهه‌های گذشته کسب کرده است. او که اشغالگری اسرائیل را نمایندگی می‌کند در این نشست اظهار کرد که «اسرائیل سرزمینی مقدس برای یهودیان، مسیحیان و مسلمانان است.»
سفیر ایالات متحده در اسرائیل یک مسیحی اونجلیست است و ادعا می‌کند که خداوند مالکیت این منطقه را در متون مقدس به یهودیان داده است. او از سال ۱۹۸۱ تورهایی را به مقصد سرزمین‌های اشغالی به راه انداخت تا آنها را با آنچه «سرزمین مقدس» می‌داند آشنا کند. بر اساس ادعای هاکبی، او تاکنون بیش از ۱۰ هزار نفر را به همراه خود به سرزمین‌های اشغالی برده است.
براساس یک تبلیغ در صفحه فیس‌بوک هاکبی، این سفرها «تعالیم، نبردها و معجزات کتاب مقدس» را پوشش می‌دهند. مسافران در این تورها «درباره اسرائیل باستان می‌آموزند و تبار آن را تا دولت مدرن و قدرتمندی که امروز شاهد آن هستند» دنبال می‌کنند. در متن این تبلیغ آمده است: «آنها سپس با این پیام که در روحشان حک شده است به خانه بازمی‌گردند: اسرائیل سرزمین مادری یهودیان است، از سوی خداوند متبرک شده و آمریکا باید از آن پاسداری کند.»
وبسایت آمریکایی اینترسپت در گزارشی درباره تورهای هاکبی نوشته است: هاکبی در قالب تورهای گردشگری، مسافران را به ده‌ها مکان در سراسر [سرزمین‌های اشغالی] اسرائیل و کرانه باختری می‌برد. جان مُنایِر، فلسطینیِ زاده قدس (اورشلیم) و متخصص الهیات، می‌گوید: «این [تورها] مانند یک دیزنی‌لند بسیار مهیج است.» منایر درباره شرکت‌کنندگان در این تورها می‌افزاید: «این [تورها] تمام باورهایشان را دوباره تأیید می‌کند. از نظر آنها، همه‌چیز تحقق یک پیشگویی است.»
به گفته منتقدان، از جمله هفت راهنمای تور که با وبسایت «اینترسپت» مصاحبه کرده‌اند، تورهای مسیحیان اونجلیست در این منطقه که عمدتاً آمریکایی‌ها در آنها شرکت می‌کنند، به‌طور هدفمند از هرگونه رویارویی با میلیون‌ها فلسطینی اجتناب می‌کنند.
عزیز ابوساره، زاده قدس و یکی از بنیان‌گذاران شرکت گردشگری «مجدی تورز» (MEJDI Tours) مستقر در ایالات متحده، می‌گوید: «دیدگاه هاکبی این است که فلسطینی‌ها هیچ حقی برای حضور در آنجا ندارند.» او می‌افزاید: «من می‌توانم تاریخچه خانواده‌ام را تا صدها سال پیش ردیابی کنم. با کدام منطق می‌توان نزد پدر من که در فلسطین متولد شده رفت و گفت که شما باید اینجا را ترک کنید؟ این یک امر پوچ است این تورها یک نمایش سیاسی است که از مذهب به‌عنوان ابزاری برای توجیه بی‌عدالتی‌ها استفاده می‌کند.»
هاکبی در اظهارنظری جنجالی در سال ۲۰۲۴ گفته بود: «وقتی مردم از واژه اشغال استفاده می‌کنند من می‌گویم بله اسرائیل آنجا را اشغال کرده است اما سرزمینی را اشغال کرده است که ۳۵۰۰ سال پیش از سوی خدا به آنها واگذار شده. این سرزمین آن‌هاست و خدا آن را به [حضرت] ابراهیم و وارثان او بخشیده است.»
جناح راست افراطی اسرائیل انتصاب هاکبی را نشانه‌ای می‌داند مبنی بر اینکه در دوره کنونی ترامپ، امکان پیشبرد دستور کار خود از جمله الحاق کرانه غربی را خواهد داشت.
بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی اسرائیل اواخر سال ۲۰۲۴ و چند روز پس از معرفی هاکبی به عنوان گزینه سفارت آمریکا در اسرائیل در این باره گفت که سال ۲۰۲۵ «سال حاکمیت» بر کرانه غربی خواهد بود و افزود که به مقامات اسرائیلی دستور داده است تا برای الحاق این منطقه آماده‌سازی‌های لازم را آغاز کنند.
هنگامی که دسامبر ۲۰۲۴، هاکبی به عنوان گزینه ترامپ برای سفارت آمریکا در اسرائیل مطرح شد، این اتفاق این‌گونه تفسیر شد که رئیس‌جمهور آمریکا مصمم است برای همیشه سیاست دوکشوری را کنار بگذارد چراکه هاکبی همواره در موضع‌گیری‌های خود در نقطه مقابل این راه‌حل ایستاده بود. در ادامه، ترامپ با طرح پیشنهاد تبدیل غزه به یک شهر ساحلی لوکس، سطح انتظارات را به کلی جابه‌جا کرد و از آن پس تمرکز گروه‌های حقوق بشری در آمریکا به جای بازگرداندن راه‌حل دوکشوری به دستور کار کاخ سفید، به حذف گزینه پاکسازی قومی در فلسطین از لیست گزینه‌های دولت آمریکا معطوف شد.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل و دیگر مقام‌های ارشد این رژیم، با انتشار بیانیه‌هایی در شبکه‌های اجتماعی، از تأیید مایک هاکبی به‌عنوان سفیر جدید ایالات متحده در اسرائیل توسط دولت ترامپ، استقبال کردند.
نتانیاهو در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «تأیید دوست عزیزم [مایک هاکبی] به‌عنوان سفیر بعدی ایالات متحده در اسرائیل را تبریک می‌گویم. این روز بزرگی برای اتحاد اسرائیل و آمریکاست.» او افزود: «مشتاقانه منتظر همکاری با شما برای مستحکم‌تر کردن پیوند ناگسستنی میان دو ملت هستم.»
نخست‌وزیر اسرائیل در نوامبر ۲۰۲۴ تنها سه روز پس از پیروزی ترامپ در انتخابات یک چهره تندرو، شهرک‌نشین و حامی اشغال کرانه باختری را به عنوان سفیر آینده اسرائیل در آمریکا معرفی کرد. جوو اینوود تحلیلگر بی‌بی‌سی در این باره نوشته است: «تصمیم بنیامین نتانیاهو برای نامزدی یک رهبر تندرو شهرک‌نشین برای سمت سفیر اسرائیل در واشنگتن سه روز پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات نیز نشان می‌دهد که نخست‌وزیر اسرائیل معتقد است دولت بعدی به استدلال‌های راست‌گرایانه توجه خواهد کرد.
یحیئل لیتر که زمانی رئیس دفتر نتانیاهو در زمان وزارت دارایی او بود و در آمریکا به‌دنیا آمده از حامیان الحاق کرانه غربی است. بر اساس گزارش روزنامه هاآرتص، او زمانی در اتحادیه دفاع یهودی، سازمانی که توسط خاخام تندرو مئیر کاهان تأسیس شد، فعال بوده است. پسر او هم در جنگ غزه کشته شده است. همچنین گزارش شده است که او از «پیمان ابراهیم»، تلاش‌های ترامپ برای عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و کشورهای عربی، حمایت کرده است. پیمان ابراهیم تاحدودی موفق هم شده است. با این حال، پیشبرد این روند با ادامه جنگ در غزه و خشم کشورهای عربی به دلیل رنج فلسطینیان متوقف شده است.»
گیدئون سعار، وزیر خارجه اسرائیل نیز اعلام کرد که تلفنی با هاکبی گفت‌وگو کرده و او را «دوست واقعی دولت یهود» خوانده است. سعار اضافه کرد: «مشتاقانه منتظر همکاری مشترک برای تقویت هرچه بیشتر پیوند ناگسستنی میان ملت‌هایمان هستم.»
دنی دانون، فرستاده اسرائیل در سازمان ملل متحد هم اظهار کرد: «من مایک را دهه‌هاست که می‌شناسم؛ او دوست واقعی اسرائیل و مردم یهود است.»
موضع‌گیری‌ها درباره فلسطین
هاکبی یکی از تندترین دیدگاه‌ها را در موضوع اسرائیل و فلسطین دارد. او طی یک سخنرانی در سال ۲۰۰۸، برخلاف تمامی قوانین و قطعنامه‌های بین‌المللی گفته بود «ما هویتی به عنوان فلسطینی نداریم و این هویت ابزاری سیاسی است تا مانع از دسترسی اسرائیل به سرزمین‌هایش شود.»
او از جمله حامیان مهم شهرک‌سازی‌های اسرائیل در سرزمین‌های اشغالی نیز محسوب می‌شود. هاکبی سال ۲۰۱۸ طی یکی از سفرهایش در مراسمی که در یکی از شهرک‌های جدید برگزار می‌شد ضمن حمایت از روند شهرک‌سازی‌ها گفت که «می‌خواهم خانه‌ای برای تعطیلات در این منطقه خریداری کنم.»
سفیر آمریکا در اسرائیل، سال ۲۰۱۵ زمانی که به قدس سفر کرده بود در گفت‌وگو با خبرنگاران به کار بردن نام «کرانه باختری» را اشتباه توصیف کرد و مدعی شد که این منطقه یهودیه و سامریه نام دارد.
در نشستی که پیش از رای‌گیری برای تأیید هاکبی در کمیته روابط خارجی سنا برگزار شد، جین شاهین، سناتور دموکرات نیوهمپشایر سوالاتی را درباره مواضع عجیب هاکبی مطرح کرد. هاکبی در پاسخ به این سوالات حاضر نشد از مواضع خود دفاع کند و به جای آن تأکید کرد که در مأموریت دیپلماتیک خود سیاست‌های دولت را دنبال خواهد کرد و مواضع شخصی خود را به عنوان مواضع دولت در نظر نخواهد گرفت.
هنگامی که درباره ادعای ترامپ در ماه فوریه مبنی بر اینکه ایالات متحده می‌تواند کنترل نوار غزه را به دست گیرد و فلسطینی‌ها به کشورهای همسایه منتقل شوند پرسیده شد، هاکبی مدعی شد که منظور رئیس‌جمهور آمریکا «اخراج اجباری» نبوده است. او افزود که ترامپ درباره یافتن «پناهگاه امن» برای مردم صحبت می‌کرد و تأکید کرد که «آنها نباید مجبور به ترک شوند.»
ترامپ روز سه‌شنبه ۴ فوریه در اظهارنظری شوکه‌کننده حتی برای نزدیک‌ترین مشاورانش، اعلام کرد که ایالات متحده باید کنترل نوار غزه را به دست گیرد و فلسطینیان ساکن آن را به جایی دیگر منتقل کند. او گفت که آمریکا مسئولیت بازسازی و تبدیل کردن غزه به قبله مشاغل و توریسم را خواهد پذیرفت و غزه را به «ریویرای خاورمیانه» تبدیل خواهد کرد.
این طرح با استقبال بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل که برای دیدار با ترامپ به ایالات متحده سفر کرده بود روبه‌رو شد؛ نتانیاهو همان روز در پاسخ به خبرنگارانی که درباره طرح ترامپ سوال می‌کردند، گفت: «او آینده متفاوتی را برای این منطقه می‌بیند. این طرح ارزش مورد توجه قرار گرفتن را دارد و می‌تواند تاریخ را عوض کند.»
اما برای فلسطینیان که طی دهه‌های گذشته برای حفظ سرزمین‌شان جنگیده‌اند، طرح ترامپ به مثابه گذر از کابوس قتل‌عام به کابوسی هولناک‌تر است. از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون، نوار غزه در معرض حملات ویرانگر و مرگبار اسرائیل بوده که به کشته شدن بیش از ۵۱ هزار نفر از ساکنان و از بین رفتن بخش اعظمی از زیرساخت‌ها در این منطقه منجر شده است.
هاکبی همچنین در پاسخ به سوالی درباره جنگ میان اسرائیل و حماس و تأثیر آن بر غیرنظامیان در غزه، هاکبی نگرانی‌ها درباره تصمیم اسرائیل برای قطع کمک‌های ورودی به این منطقه در اوایل مارس را رد کرد. او مدعی شد که «تدارکاتی عظیم» وارد غزه شده است. همچنین، او از استفاده ارتش اسرائیل از بمب‌های سنگین تأمین‌شده توسط آمریکا حمایت کرد.
مصطفی برغوثی، سیاست‌مدار باسابقه فلسطینی و رهبر جنبش سیاسی ابتکار ملی فلسطین می‌گوید: «می‌توانید تصور کنید واکنش دیگر کشورهای قدرتمند جهان چه خواهد بود، وقتی ایده الحاق سرزمین‌های اشغال شده که در جنگ تصاحب شده‌اند، قانونی و قابل قبول تلقی شود.» او افزود: «این تنها درباره فلسطینیان و رنج ما نیست، بلکه درباره نظم بین‌المللی است. هاکبی چیزهایی گفته است که کاملاً با قوانین بین‌المللی مغایرت دارد. این خبر بسیار بدی برای تلاش‌های صلح در این منطقه است.»
منتقدان آمریکایی درباره او چه می‌گویند؟
بیش از ۶۵ سازمان مردم نهاد از سناتورهای آمریکایی خواسته بودند که از تأیید هاکبی به عنوان سفیر آمریکا در اسرائیل پرهیز کنند. در میان این سازمان‌ها، گروه‌های مسیحی، یهودی و مسلمانی حضور داشتند که در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند: «انتصاب او موجب جسورتر شدن مخالفان صلح شده و به تفرقه بیشتر دامن خواهد زد، به‌جای آنکه مشوق گفت‌وگوی سازنده و درک متقابل باشد.»
شورای روابط آمریکایی-اسلامی (CAIR) نیز در ماه فوریه نامه‌ای به سناتورها ارسال کرد که در آن به تشریح «سابقه‌ای از اظهارات تند علیه مسلمانان و لفاظی‌های تحریک‌آمیز» از سوی هاکبی پرداخته شده بود.
سازمان‌های یهودی آمریکایی بر سر معرفی هاکبی برای منصب سفارت دچار اختلاف‌نظر هستند. در ماه فوریه، جونا داو پسنر، خاخام و مدیر مرکز کنش مذهبی یهودیت اصلاح‌گرا، از سناتورها قویاً خواست تا با تأیید صلاحیت هاکبی مخالفت کنند.
جاه‌طلبی اشغالگران بیشتر می‌شود
هاکبی در شرایطی به اسرائیل می‌رود که روزنامه وال استریت ژورنال گزارش داده است: «سربازان اسرائیلی در دور جدید اقدامات نظامی حدود یک‌سوم از نوار غزه را تصرف کرده و مناطق امنیتی در بخش‌هایی از شمال و جنوب آنجا در ضمن بیرون راندن جمعیت اعلام کرده‌اند که این در چارچوب استراتژی جدید برای تشدید فشارها بر حماس است.»
وال استریت ژورنال در ادامه این گزارش تصریح کرده است: «اسرائیل بعد از آنکه در مدت یک سال و نیم از جنگ غزه عمدتاً به روی حملات هوایی و یورش‌های تاکتیکی متکی بود، حالا رو به تصرف اراضی و تهدید به اشغال نامحدود آنها آورده تا حماس را برای آزاد کردن گروگان‌هایی که هنوز در غزه نگهداری می‌شوند تحت فشار بگذارد.» همزمان چشم‌اندازی هم برای دستیابی به توافق برای پایان جنگ وجود ندارد.
ارتش اسرائیل ۱۸ مارس پس از دو ماه آتش‌بس شکننده، عملیات نظامی خود در غزه را از سر گرفت. به این ترتیب مرحله نخست توافق آتش‌بس و تبادل اُسرا میان جنبش حماس و اسرائیل که از تاریخ ۱۹ ژانویه ۲۰۲۵ با میانجیگری مصر و قطر و حمایت آمریکا اجرا شده بود به پایان رسید.
درحالی‌که حماس به بندهای مرحله نخست توافق پایبند بود، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل که تحت پیگرد مراجع قضایی بین‌المللی قرار دارد، به درخواست اعضای تندرو ائتلاف تحت رهبری خود، از آغاز مرحله دوم این توافق شانه خالی کرد. ارتش اسرائیل از ۱۸ مارس گذشته جنایت‌های نسل‌کشی خود در غزه را از طریق بمباران‌های خشونت‌بار گسترده و هدف قرار دادن غیرنظامیان در منازل و چادرهای محل اسکان آوارگان شدت بخشیده است.
مقام‌های مصری به وال استریت ژورنال گفته‌اند حماس اکنون در حال بررسی طرح پیشنهادی مصر است که طبق آن بالغ بر ۱۱ نفر از ۲۴ زندانی اسرائیلی تحت کنترل حماس که باور زنده بودن آنها وجود دارد به همراه اجساد چند زندانی دیگر تحویل داده خواهند شد تا آتش‌بسی به مدت ۷۰ روز برقرار شود. این تقریباً همان پیشنهادی است که اسرائیل و آمریکا قبل از سر گرفته شدن جنگ پیشنهاد دادند.
