موشک‌پرانی کره‌ای
کارشناسان نگرانند آزمایش‌های موشکی اخیر کره‌شمالیپیش‌زمینه هفتمین آزمایش هسته‌ای باشد
کارشناسان نگرانند آزمایش‌های موشکی اخیر کره‌شمالیپیش‌زمینه هفتمین آزمایش هسته‌ای باشد
کیم‌جونگ‌اون، رهبر کره‌شمالی هفته گذشته به این نتیجه رسید که وقتش شده دنیا دوباره به او توجه کند. اگر در پیونگ‌یانگ زندگی می‌کنید چه راه بهتری از آزمایش گسترده موشکی و شلیک توپخانه‌ای برای ابراز نارضایتی از امپریالیست‌های خرفت شیطانی در واشنگتن و سئول سراغ دارید؟ کره‌شمالی برای نشان دادن خشم‌اش از رزمایش نظامی مشترک آمریکا و کره‌جنوبی بیش از 30موشک را پرتاب و 100 گلوله توپ را شلیک کرده است. برای کسانی که اخبار تعداد موشک‌های پرتاب‌شده را دنبال می‌کنند، این به آن معنی است که تعداد موشک‌های پرتاب‌شده از طرف کره‌شمالی در عرض یک روز از کل تعداد موشک‌های شلیک‌شده در سال 2017 بیشتر بوده است.
بعد از پرتاب چندین موشک، آژیرهای هوایی، مناطق اطراف جزیره کره‌شمالی و چندین قلمرو ژاپن علاوه بر هشدار دستور پناه‌گیری اضطراری کوتاه‌مدت به صدا درآمدند. پنجشنبه گذشته کره‌شمالی موشک قاره‌پیمایی را پرتاب کرد که پس از پیمودن حدودا 750کیلومتر، پیش از مرحله دوم جداسازی، از کار افتاد و در دریای بین شبه‌جزیره کره و ژاپن غرق شد. آمریکا، ژاپن و کره‌جنوبی تمام پرتاب‌های آزمایشی موشکی بی‌پروا و تحریک‌آمیز را فورا محکوم کردند.
چرخه تشدید تنش
پرتاب‌های آزمایشی نشان‌دهنده شدت گرفتن تنش‌های جدید میان پیونگ‌یانگ و متحدان واشنگتن در منطقه است. در واکنش به آزمایش‌های موشکی کره‌شمالی، ارتش کره‌جنوبی سه تا از موشک‌های خود را به آن سوی خط مرزی شمالی در دریا پرتاب کرد تا توانایی‌های خود را به رخ بکشد. گزارش صدای آمریکا نشان می‌دهد این اولین بار از زمان جنگ کره (1950 تا 1953) است که هر دو طرف به سمت یکدیگر موشک پرتاب کرده‌اند. آزمایش‌های موشکی کره‌شمالی موضوع جدیدی نیست. پیونگ‌یانگ در میانه تحریم‌های بین‌المللی خفقان‌آور و موقعیت منفور جهانی‌‌اش، همواره برنامه تسلیحات هسته‌ای خود را اجرا کرده است. اما پرتاب‌های آزمایشی اخیر، سئول و واشنگتن را شوکه کرد و تحلیل‌گران از اینکه هر دو طرف در مسیر واکنش‌های تشدیدکننده متقابل قرار بگیرند، واهمه دارند.
بازی‌های جنگی
از لحن رسانه‌های کره‌شمالی مشخص است که هیچ‌کس از رزمایش نظامی گسترده آمریکا و کره‌جنوبی که عنوان «توفان هوشیار» (انگار که هیچ عملیات نظامی بدون اسمی قدرتمندانه کامل نیست.) را دارد، خوشحال نیست. براساس اطلاعات نیروی هوایی آمریکا، توفان هوشیار شامل 240 هواپیماست که حدود 1600دور می‌توانند حمله نظامی انجام دهند. این عملیات همچنین شامل رزمایش بزرگ فرود آبی-خاکی ارتش کره‌جنوبی است که به hoguk-22 شناخته می‌شود. واشنگتن و سئول هر دو می‌گویند که ماهیت این تمرین‌های نظامی، برای دفاع از خود است، اما پیونگ‌یانگ همانطور که انتظار می‌رفت، با آنها مخالف است. به گزارش اندیشکده فارن پالیسی، وزیر امور خارجه کره‌شمالی پس از آغاز اجرای رزمایش نظامی در بیانیه‌ای اعلام کرد: «اگر آمریکا به دنبال تحولات جدی که با منافع ملی‌اش متناسب نیست، نباشد، باید رزمایش‌های بی‌فایده و بی‌تاثیر جنگی خود را همین الان متوقف کند. اگر نه، باید تمام تبعات آن را به گردن بگیرد». (آمریکا و کره‌جنوبی روز پنجشنبه پس از دیدار با مقامات دفاعی در واشنگتن، تصمیم گرفتند رزمایش نظامی خود را با وجود پرتاب‌های موشکی کره‌شمالی ادامه دهند). اگر کره‌شمالی یک حمله هسته‌ای را علیه آمریکا و متحدان‌اش راه بیندازد، چه پیامدهایی خواهد داشت؟ لیود آستین، وزیر دفاع آمریکا می‌گوید که چنین حمله‌ای «غیرقابل‌قبول و نتیجه آن پایان رژیم کیم است.»
دست بالا در سلاح هسته‌ای
تازه‌ترین دور از تشدید تنش زمانی اتفاق افتاد که دولت‌های آمریکا و کره‌جنوبی پیش‌بینی کردند کره‌شمالی برای هفتمین‌بار از سال 2006 برای آزمایش یک سلاح هسته‌ای دیگر آماده شده است. یک آزمایش هسته‌ای می‌تواند مشخص کند که واشنگتن برای اینکه بتواند کره‌شمالی را برای اوراق تسلیحات هسته‌ای‌اش متقاعد کند، چه گزینه‌های محدودی در کتاب استراتژی دیپلماتیک‌اش دارد.
بازی حدس و گمان
با وجود منابع و توانایی‌های اطلاعاتی گسترده، آمریکا آگاهی به‌شدت محدودی درباره آنچه در کره‌شمالی می‌گذرد، دارد. یعنی آمریکا باید حدس بزند با وجود تشدید آزمایش‌هایی که فراتر از خشم معمول در رزمایش‌های نظامی مشترک است، کره‌شمالی مهره آخر خود را چگونه حرکت می‌دهد. واضح است که کره‌شمالی می‌خواهد بحرانی را در این شبه‌جزیره به‌وجود آورد، اما هیچ‌کس کاملا نمی‌داند چرا. کارشناسان می‌گویند رزمایش هواپیماهای جنگی آمریکا و کره‌جنوبی احتمالا بهانه آزمایش تعداد بی‌سابقه‌ای موشک در این هفته بود، اما در عین حال می‌تواند پیش‌زمینه‌ای را برای یک آزمایش هسته‌ای دیگر فراهم کند.
تحلیل‌گران می‌گویند به نظر می‌رسد که کیم‌جونگ‌اون، رهبر کره‌شمالی از رزمایش آمریکا و کره‌جنوبی به‌ویژه مشارکت جنگنده‌های رادارگریز آمریکا خوش‌اش نیامده باشد. میسون ریچی، استاد تحقیقات خارجی در دانشگاه هنکاک در سئول می‌گوید: «کره‌شمالی واقعا رزمایش‌های هوایی ترکیبی را دوست ندارد، مخصوصا وقتی که جنگنده‌های F-35 را فرستاده باشند که قابلیت راه‌اندازی جنگی تمام‌عیار را دارند. سامانه‌های دفاعی کره‌شمالی نیز به سختی می‌توانند جلوی حملات این جنگنده‌ها را بگیرند.»
فقط چند ساعت قبل از پرتاب 23مدل از انواع موشک به دریا که بیشترین تعداد پرتاب در یک روز محسوب می‌شد، کره‌شمالی رزمایش توفان هشیار را محکوم کرد. حملات مداوم موشکی و چشم‌انداز یک آزمایش هسته‌ای جدید تاکیدی است بر گزینه‌های محدود واشنگتن و متحدان‌اش برای جلوگیری از توسعه برنامه تسلیحاتی پیونگ‌یانگ. آنها برای جلوگیری از وقوع جنگ، به اجرای تمرینات بزرگ نظامی روی آوردند، اما با این حال ممکن است به بالا گرفتن تنش‌ها کمک کند.
کره‌شمالی همچنین دلایل دیگری برای آزمایش و نشان دادن تسلیحات خود دارد؛ پیشرفت فنی، ارزش پروپاگاندا، تمرین توانایی و آمادگی خدمه و برای اینکه نشان دهد «بازدارندگی» باید از سوی دوطرف باشد. تحلیل‌گران می‌گویند که جنگنده F-35 سامانه‌های دفاعی ضدهواپیما و ضدموشکی کره‌شمالی را آسیب‌پذیر می‌کند. پیونگ‌یانگ سال گذشته اعلام کرد که استفاده کره‌جنوبی و آمریکا از جت‌ها، آنها را مجبور کرده تا موشک‌های جدیدی توسعه دهند تا این تهدیدها را «کاملا نابود کند.» کره‌شمالی همچنین اعلام کرده که در حال شبیه‌سازی بمباران کره‌جنوبی با تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی بر سر اهدافی مانند پایگاه‌های نظامی و فرودگاه‌ها است.
تاکاشی کاواکامی، استاد دانشگاه تاکوشُکو در توکیو اشاره می‌کند که در میان دیگر فعالیت‌های نظامی اخیر آمریکا می‌توان به استقرار تسلیحات دفاعی از جمله چرخش جنگنده‌های رادارگریز F-22 در اوکیناوا اشاره کرد. کاواکامی می‌گوید: «هدف کره‌شمالی افزایش توانایی‌های بازدارندگی‌اش است». آدام مونت، مدیر «پروژه وضعیت دفاعی» در فدراسیون دانشمندان آمریکایی، در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت که رزمایش‌های نظامی صورت‌گرفته نمونه‌ای از شدت بالای ساعات اولیه جنگ در شبه‌جزیره کره است که شامل عملیات هوایی گسترده و رگباری از چندین سامانه موشکی و توپخانه‌ای است. به گفته مونت، پرتاب‌های پیاپی موشک‌های با برد کوتاه و بلند و دیگر تسلیحات خبر بدی است، چون نمونه‌ای است از برنامه‌های تمرینی کره‌شمالی برای حمله به اهداف دور آمریکا هنگام درگیری در این شبه‌جزیره.
آزمایش هسته‌ای؟
برخی از کارشناسان می‌گویند که این پرتاب‌های موشکی ممکن است پیش‌درآمدی برای اتفاقی بزرگتر باشند. مونت می‌گوید: «این پرتاب‌ها واکنشی معمول به تمرین‌های متحدان نبود. آنها تنش‌های کالیبره‌شده شدیدی بودند. اگر کره‌شمالی ترجیح می‌دهد که یک آزمایش هسته‌ای را در میانه یک بحران اجرا کند، به‌خوبی در مسیر تولید آن قرار دارد». کره‌شمالی تمام آماده‌سازی‌های فنی را برای راه‌اندازی یک آزمایش هسته‌ای انجام داده است. مونت می‌گوید افزایش اثرگذاری آزمایش نظامی، شکل‌گیری برداشت آمریکا و متحدان‌اش از این آزمایش، تقلیل واکنش بین‌المللی یا کمک به پیونگ‌یانگ برای آرام کردن چین می‌تواند دلایلی باشد که کیم‌جونگ‌اون ترجیح می‌دهد یک آزمایش هسته‌ای را راه‌اندازی کند. پکن از انجام آزمایش‌های هسته‌ای در اطرافش خوش‌اش نمی‌آید اما واشنگتن و سئول را مقصر شدت گرفتن شرایط می‌داند.
یانگ مو-جین، استاد دانشگاه تحقیقات کره‌شمالی در سئول می‌گوید: «از نظر سیاسی و دیپلماسی، تمرکز کیم روی فشار بیشتر به آمریکا پیش از انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس نمایندگان برای اجرای سیاست‌های خصومت‌آمیز است تا به رای‌دهندگان نشان دهد که سیاست‌های دولت بایدن در قبال کره‌شمالی شکست خورده است.»
یانگ همچنین می‌گوید کیم‌جونگ‌اون می‌خواهد در دوران ریاضت اقتصادی حمایت داخلی از دولت‌اش را تقویت کند و نشان دهد در مسائلی مربوط به شبه‌جزیره کره، نقش کنترل‌کننده‌ای دارد. پارک وون-گوون، استاد دانشگاه زنان اوها در سئول می‌گوید: «کیم به دنبال این است که به عنوان یک کشور برخوردار از تسلیحات هسته‌ای شناخت ضمنی پیدا کند و مذاکرات خلع سلاح هسته‌ای را با این حقیقت که غیرهسته‌ای شدن کره‌شمالی یک هدف غیرواقعی است، ادامه دهد». مذاکرات خلع سلاح هسته‌ای از فوریه 2019 متوقف شده است.
آمریکا و متحدان آسیایی‌اش کره‌شمالی را یک تهدید امنیتی جدی می‌دانند. کره‌شمالی دارای یکی از بزرگترین نیروهای نظامی متعارف در دنیاست که به همراه آزمایش‌های هسته‌ای و موشکی و لفاظی‌های تهاجمی، نگرانی‌ها را در سراسر دنیا بیشتر کرده است. اما قدرت‌های جهانی در کند کردن مسیر کره‌شمالی برای دستیابی به تسلیحات هسته‌ای بی‌تاثیر بوده‌اند. کره‌شمالی درحالی‌که یکی از فقیرترین کشورهای جهان است، اما تخمین‌های وزارت امور خارجه آمریکا نشان می‌دهد نزدیک به یک‌چهارم تولید ناخالص داخلی خود را برای ارتش کنار می‌گذارد. سیاست «سوق دادن بحران به لبه پرتگاه» در کره‌شمالی با هدف حفظ ثبات و امنیت، همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را هدف قرار می‌دهد.
سایز و قدرت زرادخانه هسته‌ای کره‌شمالی مشخص نیست. اما با این حال، تحلیل‌گران می‌گویند که پیونگ‌یانگ شش بار تسلیحات هسته‌ای خود را آزمایش کرده است و موشک‌های بالستیک با توانایی رسیدن به خاک آمریکا و متحدان‌اش، ژاپن و کره جنوبی را توسعه داده است.
در مورد دقت موشک‌های بالستیک کره‌شمالی اطلاعات کاملی وجود ندارد. ناظران می‌گویند که دقت این موشک‌ها معمولا به دلیل اتکا بر سیستم‌های راهنمای قدیمی که از اتحادیه جماهیر شوروی دریافت کرده، بالا نیست. اما با این حال، برخی از افرادی که از کره‌شمالی فرار کرده‌اند و عده‌ای از کارشناسان می‌گویند که کره‌شمالی استفاده از راهنماهای جی‌پی‌اس‌دار مشابه سیستم جهت‌یابی چین استفاده می‌کند که درباره منشأ این سیستم و اینکه آیا زرادخانه موشکی کره‌شمالی دقت و اعتبار بیشتری نسبت به آنچه قبلا تصور می‌شد، پیدا کرده، سوال‌هایی را به‌وجود می‌آورد. آیا کشورهای دیگر به برنامه هسته‌ای کره‌شمالی کمک کرده‌اند؟
برنامه هسته‌ای کره‌شمالی عمدتا داخلی است، اما در طی سال‌ها کمک‌های خارجی دریافت کرده است. مثلا مسکو از سال‌های 50 تا 80 میلادی به توسعه هسته‌ای پیونگ‌یانگ کمک کرده است که شامل یک راکتور هسته‌ای تحقیقاتی و طرح‌های موشکی، راکتورهای آب سبک و مقداری سوخت هسته‌ای می‌شود. چین و کره‌شمالی نیز برای عملیات دفاعی با یکدیگر همکاری کرده‌اند که شامل توسعه و تولید موشک‌های بالستیک است. تبادلات آکادمیک با همتایان چین و شوروی برای دانشمندان کره‌شمالی مزیت‌هایی داشته است. با اینکه این تبادلات صراحتا به منظور توسعه تسلیحات نبوده، اما طبق گفته‌های جوزف برماندز جونیور، تحلیل‌گر امورات دفاعی و اطلاعاتی کره‌شمالی، اطلاعاتی که از به اشتراک گذاشتن تحقیقات و دیدارها از تاسیسات هسته‌ای به دست می‌آیند را می‌توان در برنامه‌های هسته‌ای نظامی به‌کار گرفت.
پاکستان نیز در دهه 70 میلادی یکی دیگر از همکاران نظامی مهم کره‌شمالی به شمار می‌رفت. کمک‌های هسته‌ای دوجانبه زمانی شروع شد که دانشمندان دو کشور در زمان جنگ ایران و عراق، در ایران روی موشک‌های بالستیک کار می‌کردند. در دهه 90 میلادی، کره‌شمالی به تکنولوژی و طراحی‌های سانتریفیوژ‌های پاکستانی دسترسی پیدا کرد. این اتفاق از طریق عبدالقدیرخان، دانشمند هسته‌ای پاکستانی که نظامی شدن برنامه هسته‌ای پاکستان را مدیریت کرده بود، به دست آمده بود.
رژیم کره‌شمالی تخصص لازم برای تولید عناصر اولیه لازم برای ساخت مواد شکاف‌پذیر و بمب هسته‌ای اورانیومی یا پلوتونیومی را دارد؛ مقامات اطلاعاتی آمریکا تخمین می‌زنند که سال 2017 کره‌شمالی به اندازه کافی مواد شکاف‌پذیر، ماده اصلی سلاح هسته‌ای را برای ساخت 60سلاح را داشته و هر سال مواد شکاف‌پذیر کافی برای 12 سلاح اضافی دیگر را تولید کرده است. اگر کره‌شمالی با همان نرخ تولید پیش رود، الان می‌تواند بیش از 100 سلاح هسته‌ای داشته باشد. گزارش سازمان Rand پیش‌بینی می‌کند که کره‌شمالی می‌تواند تا سال 2027 حدود 200 سلاح هسته‌ای در ذخایر خود انبار کند.
قدرت انفجار هسته‌ای کره‌شمالی در هر آزمایش نسبت به دفعه قبلی بیشتر شده است. انفجار سال 2006، بمب هسته‌ای پلاتینیومی بود که بازده آن برابر با دو تن TNT است. آزمایش هسته‌ای که در 3 سپتامبر 2017 انجام شد، بسیار بزرگتر بود. تخمین‌های برگرفته از لرزه‌نگاری باعث شد ناظران نتیجه‌گیری کنند که این انفجار احتمالا به 200 تن می‌رسد. چنین انفجاری با این سایز به ادعای کره‌شمالی برای توسعه بمب هیدروژنی اعتبار می‌دهد.
از آن زمان تاکنون کره‌شمالی هیچ آزمایش هسته‌ای انجام نداده. سال 2018، کره‌شمالی پس از شرکت در نشستی با آمریکا و کره‌جنوبی اعلام کرد که سایت اصلی تولید مواد هسته‌ای، مجموعه راکتور یونگ‌بیون را تعطیل می‌کند. اما در آگوست 2021، آژانس انرژی اتمی گزارش داد که کره‌شمالی دوباره تولید مواد شکاف‌پذیر را در یونگ‌بیون آغاز کرده است. اواسط امسال بود که تصاویر ماهواره‌ای نشان دادند که عملیات ساخت و ساز در این سایت پیشرفت کرده و سازمان انرژی اتمی ابراز نگرانی کرد که کره‌شمالی برای آزمایش هفتمین بمب هسته‌ای خود آماده می‌شود.
جفری لوئیس از موسسه تحقیقات استراتژیک میدل‌بری می‌گوید: «باید یاد بگیریم با این حقیقت زندگی کنیم که کره‌شمالی توانایی هدف قرار دادن آمریکا با سلاح هسته‌ای را دارد». در جولای و نوامبر 2017 کره‌شمالی موشک‌های بالستیک فراقاره‌ای خود را به‌طور موفقیت‌آمیزی آزمایش کرده است. هرکدام از این موشک‌های بالستیک توانایی حمل یک کلاهک هسته‌ای بزرگ را دارند. آزمایش موشک بالستیک Hwasong-15 که ماه نوامبر امسال انجام شد، به ارتفاع 4هزار و 475 کیلومتری رسید و پس از 1000کیلومتر پرواز، بسیار بالاتر از ایستگاه بین‌المللی فضایی قرار گرفت.
