ترکیه و مسئله بریکس
روز ۴ سپتامبر، روزنامه کومرسانت گزارش داد یوری اوشاکوف، دستیار رئیس‌جمهور، ولادیمیر پوتین، تأیید کرده که ترکیه رسماً خواهان عضویت کامل در گروه بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی) شده است. او همچنین اعلام کرد که این سازمان در حال بررسی این درخواست پیش از اجلاس بریکس در پاییز امسال است.
این اجلاس قرار است در شهر کازان روسیه در تاریخ ۲۲ تا ۲۴ اکتبر برگزار شود و اوشاکوف تأکید کرد که رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه نیز در آن حضور خواهد داشت.
این اظهارنظر از سوی اوشاکوف به شایعات چندین‌ماهه‌ای که پیرامون این موضوع مطرح بود پایان داد. مقامات دولت اردوغان که به صورت ناشناس درباره دلایل این اقدام توضیح داده‌اند می‌گویند یکی از دلایل این درخواست این است که «مرکز ثقل ژئوپلیتیکی در حال تغییر از اقتصادهای توسعه‌یافته به سوی بازارهای نوظهور است.»
الکساندر سافونوف، دانشمند سیاسی برجسته روس، در خصوص انگیزه ترکیه برای این تصمیم گفت: «ترکیه یکی از کشورهایی است که از نظر مسیرهای تجاری جهانی، به‌ویژه میان اروپا و آسیا، در موقعیت مطلوبی قرار دارد. این عامل دولت ترکیه را مجبور می‌کند تا به دنبال بیشترین تعداد ممکن از ارتباطات باشد که بتواند از این ویژگی‌های لجستیکی استفاده کند. البته بریکس به‌عنوان یکی از پلتفرم‌های اقتصادی پیشرو، به ترکیه در این راستا فرصت‌های بیشتری می‌دهد؛ از جمله در برقراری روابط با چین، روسیه و ایران.»
عضویت در بریکس فرصت‌هایی برای ترکیه فراهم می‌کند تا واردات خود از چین و روسیه را افزایش دهد و دسترسی بیشتری به بازارهای صادراتی این کشورها پیدا کند، در عین حال وابستگی خود به ایالات متحده و اتحادیه اروپا را کاهش دهد.
علاوه بر این، ترکیه ممکن است به بریکس به‌عنوان منبع جدیدی برای تأمین مالی نگاه کند. بر اساس مقاله بلومبرگ، «بریکس خود را به‌عنوان جایگزینی برای نهادهایی که اعضایش معتقدند تحت تسلط غرب هستند، مانند بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول، معرفی می‌کند. اعضای جدید می‌توانند از طریق بانک توسعه بریکس به منابع مالی دسترسی پیدا کنند و همچنین روابط سیاسی و تجاری خود را گسترش دهند.»
اگرچه ترکیه ادعا می‌کند که قصد دارد عضویت و مسئولیت‌های خود در ناتو را حفظ کند و این اقدام ادامه‌ای رسمی از استراتژی چندقطبی آن برای دستیابی به بازارهای جدید و اطمینان از مسیرهای تجاری جدید است، اما این تصمیم ممکن است صرفاً براساس فرصت‌های اقتصادی نباشد.
حرکت ترکیه به سوی بریکس می‌تواند نشان‌دهنده نارضایتی مداوم آن از مذاکرات طولانی‌مدت عضویت در اتحادیه اروپا باشد. این مذاکرات که از سال ۲۰۰۵ آغاز شده‌اند، پس از سرکوب گروه‌های مخالف در ترکیه پس از کودتای ناکام سال ۲۰۱۶ و پرسش‌های باقی‌مانده در مورد تعهد اردوغان به ارزش‌های دموکراتیک، متوقف شده‌اند.
اتحادیه اروپا نسبت به درخواست ترکیه برای عضویت در بریکس ابراز نگرانی کرده است و بیان کرده که به‌عنوان یک کشور نامزد عضویت در اتحادیه اروپا، آنکارا باید «به ارزش‌ها» و ترجیحات سیاست خارجی اتحادیه اروپا «احترام بگذارد»؛ هرچند آزاد است که به ائتلاف‌های دلخواه خود بپیوندد.
این درخواست ممکن است نشان‌دهنده نارضایتی ترکیه از ناتوانی ایالات متحده و غرب به‌طور کلی در متوقف کردن حملات اسرائیل به غزه و همچنین نگرانی از گسترش درگیری‌های نظامی در خاورمیانه باشد. اردوغان در شرایط دشوار سیاسی قرار دارد و تلاش می‌کند تا میان منافع خود با ناتو از یک‌سو و کشورهای مسلمان از سوی دیگر، تعادل برقرار کند.
علاوه بر دلایل ذکرشده، علاقه کنونی ترکیه به پیوستن به بریکس ممکن است به دلیل برگزاری اجلاس بریکس در کازان و اهمیت بالای موفقیت آن برای مسکو باشد. عضویت ترکیه در این سازمان می‌تواند برای هر دو کشور ترکیه و روسیه مفید باشد، چراکه این دو از زمان آغاز جنگ روسیه در اوکراین در سال ۲۰۲۲ روابط دوجانبه قوی داشته‌اند.
