توافق تـاریـخی لبنان و اسرائیل

مذاکره‌کنندگان دو طرف می‌گویند به توافقی درباره مرز های مورد اختلاف دریایی دست یافته‌اند که منافع‌شان را تامین می‌کند.

لبنان و اسرائیل به توافقی «تاریخی» برای پایان دادن به اختلاف طولانی‌مدت بر سر مرزهای دریایی خود در دریای مدیترانه دست یافته‌اند. الیاس بوصعب، معاون رئیس مجلس لبنان، پس از ارائه پیش‌نویس نهایی توافق به میشل عون، رئیس‌جمهور لبنان، گفت که توافقی حاصل شده است که هر دو طرف را راضی می‌کند. بوصعب گفت: «لبنان حقوق کامل خود را به دست آورده است و همه ابعاد آن مورد توجه قرار گرفته است.» وی افزود: «پیش‌نویس نهایی تمام الزامات لبنان را در نظر می‌گیرد و ما معتقدیم که طرف مقابل نیز باید همین احساس را داشته باشد.» ریاست‌جمهوری لبنان ابراز امیدواری کرد که «توافق بر سر مرزبندی

هر چه زودتر اعلام شود». عون قبلاً گفته بود که توافق به معنای «مشارکت» با اسرائیل نیست. لبنان و اسرائیل به لحاظ تاریخی در وضعیت جنگی در قبال یکدیگر به سر می‌برند. عیال هولاتا، مشاور امنیت ملی اسرائیل که ریاست تیم مذاکره‌کننده اسرائیل را بر عهده داشت نیز اظهاراتی مشابه با اظهارات بوصعب عنوان کرد. او گفت:«همه خواسته‌های ما برآورده شد، تغییراتی که درخواست کردیم اصلاح شد. ما از منافع امنیتی اسرائیل محافظت کردیم و در راه رسیدن به یک توافق تاریخی هستیم.» در همین حال، دفتر یائیر لاپید، نخست‌وزیر اسرائیل از «دستاورد تاریخی که امنیت اسرائیل را تقویت می‌کند» ستایش کرد. هنوز تاریخ امضای این قرارداد مشخص نشده است. اگرچه دامنه این توافق محدود به اختلافات مرزهای دریایی در برخورداری از منابع گازی غنی دریای مدیترانه است، اما در عین حال، این توافق ممکن است نگرانی‌های امنیتی و اقتصادی را در بیروت و تل‌آویو که تاریخ مشترک آنها مملو از درگیری‌های خونین است، کاهش دهد. این قرارداد مناقشه ارضی را در منتهی‌الیه شرقی دریای مدیترانه و در منطقه‌ای که لبنان به دنبال اکتشاف گاز طبیعی در آن است و نزدیک به آب‌هایی است که اسرائیل قبلاً مقادیر قابل قبولی از هیدروکربن‌های تجاری پیدا کرده است، حل می‌کند. لبنان قبلاً نگرانی‌های زیادی در مورد مرزهایش داشت.

اولین مورد مربوط به خط مرزی مشخص شده توسط شناورها بود که توسط اسرائیل در زمان خروج نیروهایش از لبنان در سال 2000 ایجاد شد. بیروت خواستار تغییر ادبیات پیش‌نویس توافق شد تا از تبدیل شدن این مرز به یک مرز دریایی بین‌المللی جلوگیری شود. ثانیاً، لبنان با امتداد میدان گازی قانا در بلوک اکتشافی جنوب لبنان تا آب‌های اسرائیل، مخالفت کرد. این میدان هنوز مورد بررسی و اکتشاف قرار نگرفته است. درحالی‌که لبنان از پرداخت هرگونه سود از سهم خود در این میدان به اسرائیل امتناع می‌ورزد، اسرائیل می‌گوید ممکن است این میدان تحت منطقه اقتصادی انحصاری‌اش قرار گیرد. در نهایت، دولت لبنان از غول نفتی فرانسوی توتال انرژی خواست که مستقل از هر پروژه‌‌ای با اسرائیل، با لبنان همکاری کند. زینه خدر، خبرنگار الجزیره که از بیروت، پایتخت لبنان گزارش می‌دهد، اعلام کرده که مذاکرات متناوب بین دو طرف بیش از یک دهه است که در حال انجام است. وی افزود: «اما اکنون لبنان در بحران است و اگر بتواند اکتشاف و حفاری [برای ذخایر گاز] را آغاز کند، می‌تواند درآمد حاصل از تولید گاز را برای کمک به بحران مالی خود داشته باشد.» خدر گفت که در گذشته، شرکت‌های بین‌المللی به دلیل نگرانی‌های امنیتی در غیاب توافق، از آغاز روند اکتشاف خودداری کرد‌ه‌اند. اما حالا، هیاتی از توتال در بیروت است. آنها با نخست‌وزیر موقت ملاقات کردند و نخست‌وزیر لبنان به توتال اعلام کرد که پس از اجرایی شدن قرارداد مرزهای دریایی، کاوش و حفاری در منطقه را آغاز کنند.

مقامات بیروت و تل‌آویو در چند روز گذشته از طریق آموس هوخشتاین، میانجی ایالات‌متحده، در تماس نزدیک بودند تا اختلافات برجسته را حل کنند. منبع اصلی اصطکاک، میدان گازی کاریش بود که اسرائیل اصرار داشت که به‌طور کامل در آب‌‌های اسرائیل است و موضوع مذاکره نیست. متن پیشنهادی ایالات متحده علنی نشده است، اما براساس آنچه که به مطبوعات درز کرده، تمام میدان کاریش تحت کنترل اسرائیل خواهد بود. میدان قانا تقسیم می‌شود اما بهره‌برداری از آن تحت کنترل لبنان خواهد بود. توتال مجوز جست‌وجوی گاز در میدان قانا را دریافت خواهد کرد و اسرائیل نیز سهمی از درآمدهای آتی این میدان دریافت خواهد کرد.

بو صعب می‌گوید لبنان «حقوق کامل خود را از میدان قانا خواهد گرفت» و اسرائیل ممکن است از طریق توتال سودی دریافت کند. وی گفت که هیچ مشارکت مستقیمی در اکتشاف یا بهره‌برداری گاز بین دو کشور دشمن وجود نخواهد داشت.

روز یکشنبه، شرکت Energean در لندن، آزمایش خط لوله‌ای که میدان کاریش را به سواحل اسرائیل متصل می‌کند، آغاز کرد. اسرائیل گفته است که بدون توجه به خواسته‌های لبنان، تولید در کاریش در اسرع‌وقت آغاز خواهد شد. حزب‌الله لبنان تهدید کرده بود که در صورت اکتشاف گاز در نزدیکی منطقه مورد مناقشه قبل از اینکه لبنان اجازه آن را بدهد، علیه اسرائیل از زور استفاده خواهد کرد. برنارد اسمیت، خبرنگار الجزیره که از اورشلیم غربی گزارش می‌دهد، گفت: «این اولین بار است که هر نوع توافقی بین این دو کشور حاصل می‌شود.» اسمیت می‌گوید که این توافق به نفع امنیت اسرائیل است، زیرا لبنان در حال حاضر برای تامین انرژی مورد نیاز خود به شدت به ایران متکی است. وی گفت: «این به نفع اسرائیل است که لبنان بتواند از ذخایری که ممکن است در آب‌های سرزمینی خود بیابد، بهره‌برداری کند.» اسمیت گفت که اسرائیل روز چهارشنبه جلسه کابینه امنیتی برگزار خواهد کرد و سپس توافق پیشنهادی به دادگاه عالی خواهد رفت. وی افزود: «آنگاه کنست اسرائیل باید مهر نهایی را بر توافق بزند». کابینه اسرائیل می‌خواهد همه این کارها را قبل از انتخابات اسرائیل در اول نوامبر انجام دهد، اما هیچ تضمینی وجود ندارد که تا آن زمان، این روند طی شود.

موضع اسرائیل

نخست‌وزیر اسرائیل اعلام کرد که لبنان و این رژیم به توافقی تاریخی درباره ترسیم مرزهای دریایی دست یافته‌اند. یائیر لاپیداعلام کرد: «لبنان و اسرائیل به توافقی تاریخی درباره مرزهای دریایی دست یافتند. فردا کابینه امنیتی و دولت نشستی را برگزار می‌کنند. پیش‌نویس توافق کاملا با اصولی که اسرائیل در زمینه امنیتی و اقتصادی ارائه کرده بود، هماهنگ است. صحبت درباره یک دستاورد تاریخی است که امنیت اسرائیل را تقویت کرده و میلیاردها دلار سود اقتصادی دارد و ثبات در مرزهای شمالی را تضمین می‌کند.» پیش از این ایال حولتا، رئیس شورای امنیت داخلی اسرائیل اعلام کرد که تل‌آویو از پیش‌نویس نهایی توافق ترسیم مرزهای دریایی راضی است و تمام خواسته‌های این رژیم در آن برآورده شده است. لبنان نیز اعلام کرد که از پیش‌نویس نهایی توافق راضی است و این پیش‌نویس تمام خواسته‌های لبنان را برآورده می‌کند و ممکن است به‌زودی به توافق تاریخی منجر شود.