شکست تاریخی در انتخابات

به گزارش هم‌میهن آنلاین:

مخالفان رجب طیب اردوغان روز یکشنبه، سنگین‌ترین شکست انتخاباتی حزب عدالت و توسعه طی دو دهه گذشته را بر اردوغان تحمیل کردند و موفق شدند اداره امور شهرهای زیادی از جمله بزرگترین شهرهای ترکیه را در اختیار بگیرند.

این شکست در درجه نخست تهدیدی برای آینده سیاسی اردوغان به حساب می‌آید اما همزمان می‌تواند فرصتی بزرگ برای مخالفان او باشد که با بودجه قابل‌توجه شهرهای بزرگ، موقعیت سیاسی و وجهه خود را در میان عامه مردم ارتقا دهند و در انتخابات ریاست‌جمهوری آینده ترکیه که انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۸ برگزار شود، با قدرت بیشتری ظاهر شوند.

براساس گزارش خبرگزاری دولتی آناتولی، در این انتخابات، حزب جمهوری‌خواه مردم با کسب 37/8 درصد از مجموع آرای مردمی که بالاترین رأی این حزب از سال ۱۹۷۷ به این سو به حساب می‌آید، جایگاه نخست را در سراسر کشور به دست آورد. در مقابل، حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان توانست 35/5 درصد آرا را از آن خود کند که بدترین عملکرد این حزب از ۲۰ سال قبل تا به امروز محسوب می‌شود.

تحلیلگران دلایل متعددی از جمله عدم توجه اردوغان به اصول دموکراتیک، سرکوب مخالفان و فشار بر اقلیت‌های دینی و قومی را به‌عنوان دلایل شکست حزب رئیس‌جمهور ترکیه در انتخابات محلی مطرح می‌کنند اما به نظر می‌رسد اصلی‌ترین دلیلی که می‌توان به آن به‌عنوان دلیل اصلی شکست اشاره کرد، نارضایتی از وضعیت اقتصادی ترکیه باشد.

برک اسن، استاد دانشگاه سابانجی در استانبول در این باره به روزنامه نیویورک‌تایمز گفته است: «بسیاری از هواداران وفادار به اردوغان در انتخابات‌های گذشته به این مسئله فکر می‌کردند که آن‌ها مدام به پای صندوق‌های رأی می‌روند و به نفع عدالت و توسعه رأی می‌دهند اما در نهایت هیچ تغییری در استاندارد زندگی آن‌ها رخ نمی‌دهد. وضعیت اقتصادی تحت تأثیر تورم مدام بدتر شده است.»

نگاهی به آمارها نیز این فرضیه را تا حدی تأیید می‌کند و نشان می‌دهد بخشی از هواداران همیشگی حزب عدالت و توسعه ترجیح داده‌اند این بار در خانه بمانند و رأی ندهند. نرخ مشارکت در این انتخابات، ۷۸ درصد اعلام شده که ۹ درصد از نرخ مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۳ کمتر است. حزب جمهوری‌خواه مردم هم با این نرخ مشارکت توانسته تعداد کرسی‌های شهرداری خود را از ۲۱ شهر به ۳۵ شهر افزایش دهد. این حزب همچنین موفق شده از ۱۰ شهر بزرگ کنترل ۶ شهر از جمله ۵ شهر استانبول، آنکارا، ازمیر، بورسا و آنتالیا را در اختیار بگیرد.

واکنش اردوغان به این شکست بزرگ، قابل توجه بود؛ رئیس‌جمهور ترکیه در یک سخنرانی این انتخابات را «نقطه عطفی» در روند سیاسی ترکیه توصیف کرد و گفت، باید صدای مردم شنیده شود. او وعده داد دلایل شکست در این انتخابات را به‌طور دقیق بررسی خواهد کرد.

در انتخابات ریاست‌جمهوری سال گذشته، هرچند هنوز مشکلات اقتصادی زیادی در ترکیه وجود داشت اما به باور کارشناسان، اردوغان با استفاده از ابزارهایی نظیر افزایش حداقل حقوق و حمایت‌های اقتصادی بیشتر از اقشار ضعیف توانست رأی آن‌ها را  از آن خود کند اما این روند به دلیل تبعات سنگین برای اقتصاد ترکیه در انتخابات اخیر قابل تکرار نبود.

سلوا دمیرلپ، استاد اقتصاد دانشگاه کوچ در استانبول معتقد است: «پیروزی مخالفان دولت یک پاسخ با تأخیر زیاد به بحران اقتصادی بود.»

آمارهای اقتصادی نشان می‌دهد نرخ تورم در ترکیه همچنان بسیار بالاست. براساس گزارش وزارت اقتصاد ترکیه در پایان ماه فوریه نرخ تورم در این کشور ۶۷ درصد اعلام شده است اما برخی اقتصاددانان مستقل ترک معتقدند نرخ واقعی تورم از رقم اعلامی دولت بیشتر است.

یکی از نقاط عطف در این انتخابات، رقابت‌ها در استانبول بود؛ جایی که اردوغان و تعدادی از وزرای او به نفع کاندیدای حزب عدالت و توسعه وارد عمل شدند اما در پایان این اکرم امام‌اوغلو از حزب رقیب اردوغان بود که موفق شد با اختلاف 11/5درصد، کاندیدای حزب عدالت و توسعه را شکست دهد. این سومین پیروزی امام‌اوغلو ۵۲ ساله در استانبول و در برابر رقیب مورد حمایت اردوغان به حساب می‌آید. پیروزی او باعث شد که بار دیگر در افکار عمومی نام امام‌اوغلو به‌عنوان یک کاندیدای احتمالی ریاست‌جمهوری برای انتخابات آینده مطرح شود.

کارزار امام‌اوغلو بر مبنای تأکید مداوم بر نگرانی‌های اقتصادی و همچنین توجه دادن به آزادی‌های فردی سکولار بنا شده بود و پیش‌بینی می‌شود که در انتخابات آینده نیز همین دو مسئله کانون توجه رأی دهندگان در انتخابات ریاست‌جمهوری باشد.

به‌رغم شکست اردوغان، این اتفاق نظر وجود دارد که این انتخابات نمی‌تواند به‌طور قطع به‌عنوان نقطه پایان پیروزی‌های سیاسی اردوغان تعبیر شود و رئیس‌جمهور ترکیه بازیگری است که می‌تواند شرایط را به نفع خود تغییر دهد.