تغییر بازی با بسیج عمومی روسیه

با اعلام بسیح عمومی در روسیه، جنگ اوکراین تا اطلاع ثانوی ادامه خواهد داشت

ولادیمر پوتین و سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه در تاریخ 21سپتامبر بسیج عمومی اعلام کردند. این اقدام را می‌توان از چهار منظر بررسی کرد. اول اینکه روسیه قصد دارد به‌طورکلی علیه غرب بسیج شود و جنگ در اوکراین را علیه کل ماشین نظامی ناتو به حساب می‌آورد. دوم، مسکو مشتاق نیست اشتباهات بسیج‌های عمومی قبلی روسیه را تکرار کند. هر دو بسیج عمومی روسیه در سال‌های 1905 و 1914 با شکست و انقلاب به پایان رسیدند. مسکو تلاش می‌کند تا این روند را با دقت سازماندهی کند و از پیامدهای اقتصادی و سیاسی برای دولت روسیه جلوگیری کند. سوم، در این تصمیم، کرملین خواستار بسیج فوری 300هزار نیرو شد، اما هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که این میزان، حد نهایی نیروهای درخواستی کرملین باشد. به گفته شویگو، روسیه قادر است چندین میلیون سرباز را بسیج کند. چهارم اینکه نیروهای جدید به چندین ماه آموزش نیاز خواهند داشت، به این معنی که در کوتاه‌مدت، بعید است که این بسیج عمومی، توازن قوا را در خط مقدم جنگ با اوکراین تغییر دهد.

وظایف اصلی روسیه در حال حاضر ایجاد دفاع لایه‌ای در طول خط مقدم، کنترل مجدد سرزمین‌های اشغالی و کنترل مرزهای روسیه است. علاوه بر این، طبق برآورد کرملین، بسیج واحدهای رزمی، روسیه را قادر می‌سازد تا بر تحقق اهداف جنگ تمرکز کند که عبارتند از به دست آوردن عمق استراتژیک با تصرف سرزمین‌های اوکراین. روسیه مدت‌هاست که تشخیص داده برای دفاع از مناطق اشغالی و غلبه بر جنگ چریکی اوکراین به نیروهای بیشتری نیاز دارد. ادغام نیروهای جدید می‌تواند واحدهای باتجربه روسی را که در حال حاضر مشغول گشت‌زنی هستند، آزاد کرده و آنها را برای شروع عملیات تهاجمی در اواخر زمستان و اوایل بهار آماده کند.

اما نکات منفی نیز وجود دارد. اول اینکه بسیج عمومی زمان می‌برد. برای اینکه نیروهای جدید تهدیدی جدی برای دشمن باشند، باید به درستی آموزش ببینند که این کار حداقل به چندین ماه زمان نیاز دارد. بنابراین، هر سرباز بسیج‌شده تا بعد از زمستان، آماده رزم نخواهد بود. در شرایط کنونی که اوکراین در حال انجام عملیات تهاجمی در دونباس است، روسیه تحت فشار شدید قرار دارد. آخرین راه‌حل می‌تواند این باشد که افراد آموزش‌ندیده را به میدان جنگ بفرستد. در واقع، شواهد نشان می‌دهد که این اتفاق در حال حاضر رخ داده است.

دوم، بسیج عمومی واکنش‌های اجتماعی را برانگیخته است که قدرت پوتین را به چالش می‌کشد. در روزهای پس از اعلام بسیج، تظاهرات در چندین شهر در سراسر روسیه، به‌ویژه در مناطقی که قومیتی غیرروسی دارند، آغاز شد. به عنوان مثال، در قفقاز شمالی، اعتراضات ضدجنگ در روزهای اخیر به خشونت تبدیل شد. این آشفتگی باعث اختلال در بسیج نشده است، اما با گذشت زمان می‌تواند یک تهدید سیاسی مهیب باشد. همچنین گزارش‌های زیادی مبنی بر خروج صدها هزار روس از کشور برای اجتناب از استخدام وجود دارد.

با این حال، یک مزیت بالقوه، توانایی روسیه برای بسیج نیروهای جدید فراتر از مرزهای ملی خود و همچنین واحدهای ترکیبی است. از آغاز جنگ، روسیه از نیروهای نیابتی جمهوری‌های جداشده اوکراین در امتداد خط مقدم استفاده کرده است. مزدوران و محکومان نیز به رفع شکاف‌ها و کمبود‌ها کمک کرده‌اند. این مساله همیشه نکته خوبی نیست. برای مثال، یکی از توضیحاتی که برای شکست تکان‌دهنده روسیه در خارکیف ارائه شد، اتکای روسیه به نیروهای نیابتی جدایی‌طلب اوکراینی بود. در مقابل، مزدوران گروه واگنر از تدارکات و تسلیحات بهتری برای تصرف مناطقی در نزدیکی باخموت در شمال دونتسک استفاده کردند. در حال حاضر، نیروهای جدایی‌طلب لوهانسک و دونتسک اعلام کرده‌اند روند آموزش را شدت بخشیده‌اند و گروه واگنر عملیات استخدام خود را در داخل و اطراف روسیه راه‌اندازی کرده است. مسکو همچنین قصد دارد در بخش‌هایی که ضمیمه اوکراین شده، نیروهایی استخدام کند.

براساس برآوردهای روسیه باید در مجموع 500 تا 600 هزار نیرو در نتیجه بسیج عمومی به ارتش روسیه اضافه شود. این امر تعداد نیروهای روسیه را در اوکراین سه برابر می‌کند و مزیت عددی روسیه را افزایش می‌دهد.

کارت دیگری که روسیه می‌تواند رو کند، به بلاروس مربوط می‌شود. بلاروس با توجه به موقعیت خود، در صورت ورود به جنگ، می‌تواند تهدیدی بزرگ برای اوکراین باشد. نیروهای بلاروس می‌توانند از پشت سر به اوکراین حمله کنند و کمک‌های نظامی غرب را مختل کنند. الکساندر لوکاشنکو رئیس‌جمهور بلاروس در مورد باز گذاشتن دست کشورش در این خصوص صحبت کرده‌ است. در عین حال، او بارها گفته است که روسیه از نیرو و تجهیزات کافی برای شکست اوکراین، بدون کمک مستقیم مینسک، برخوردار است.

بلافاصله پس از اینکه کرملین بسیج عمومی اعلام کرد، لوکاشنکو اظهار داشت که بسیج عمومی در دستور کار دولت او نیست و بلاروس از قبل آماده پاسخگویی به تهدید نظامی است. دبیر شورای امنیت بلاروس افزود که این کشور از قبل بسیج شده است و بنابراین نیازی به اعلام تحرکات اضافی ندارد. بلاروس از آغاز جنگ تمرینات نظامی منظمی را در امتداد مرزهای خود با اوکراین و لهستان انجام داده است.

همچنین در مورد قدرت واقعی نظامی بلاروس بین کارشناسان اختلاف‌نظر قابل توجهی وجود دارد. به طور رسمی، این کشور نزدیک به 48 هزار سرباز و افسر نظامی دارد که 20 هزار سرباز دیگر نیز به عنوان پرسنل نظامی به خدمت گرفته شده‌اند. تعداد نیروی ذخیره این کشور حدود 290 هزار نیرو است. در ماه ژوئن، ستاد کل نیروهای مسلح اوکراین اعلام کرد که بلاروس در حال برنامه‌ریزی برای افزایش تعداد نیروهای ارتش خود به 80 هزار سرباز است. به عبارت دیگر، مینسک ممکن است در حال انجام یک بسیج عمومی خاموش باشد.