یک کره‌ای خوب یک کره‌ای جهانی است/طرح «یادگیری یک زبان خارجی استراتژیک» در کره‌جنوبی نمونهای است از تلاش برای تربیت شهروندانی توانمند در تعامل با همه جهان
به‌تازگی Korea Times گزارشی منتشر کرده است که عنوانش برای ما ایرانیان هم امیدبخش است، هم برانگیزاننده: «از فارسی به ترکی: چرا جوانان کره‌ای، زبان‌های خارجی کمیاب را یاد می‌گیرند؟»
به‌تازگی Korea Times گزارشی منتشر کرده است که عنوانش برای ما ایرانیان هم امیدبخش است، هم برانگیزاننده: «از فارسی به ترکی: چرا جوانان کره‌ای، زبان‌های خارجی کمیاب را یاد می‌گیرند؟» در این گزارش عنوان شده است که در کره‌جنوبی علاقه به یادگیری آنچه نویسنده گزارش، آنها را «زبان‌های خارجی استراتژیک» نامیده، رو به افزایش است، ده‌ها هزارنفر ـ به‌ویژه افراد ۲۰ تا ۳۰ ساله ـ به دوره‌های آنلاین رایگان و زبان‌هایی مانند اوکراینی، پرتغالی، فارسی و ترکی دسترسی دارند و از برگزاری این دوره‌ها اظهار خرسندی می‌کنند. لیست زبان‌ها البته منحصر به این چند زبان نیست و در اصل اصطلاح «زبان خارجی استراتژیک»، طبق تعریف قانون کره‌جنوبی، به ۵۳ زبان اطلاق می‌شود که برای توسعه کشور مهم تلقی شده‌اند.
این ۵۳ زبان، در ۵ گروه قرار دارند؛ ۱۲ زبان در خاورمیانه و آفریقا (ازجمله عربی)، ۱۸ زبان اروپایی (نظیر ایتالیایی و یونانی)، ۱۴ زبان در جنوب و جنوب شرقی آسیا (ازجمله ویتنامی، تایلندی، هندی)، ۷ زبان اوراسیایی (نظیر ترکی، قزاقی و ازبکی) و دو زبان از آمریکای لاتین (پرتغالی و پرتغالی برزیلی). این زبان‌ها در مراکزی چون دانشگاه دانکوک، دانشگاه مطالعات خارجی بوسان و دانشگاه مطالعات خارجی هانکوک، دو بار در سال تدریس می‌شوند و اگر بخواهیم نام تعدادی دیگر از این زبان‌ها را ذکر کنیم، می‌توان به این موارد اشاره کرد؛ مغولی، اندونزیایی، مالایی، خمر، لائوس، میانماری، آذربایجانی، کرواتی، چکی، هلندی، مجارستانی، لهستانی، سوئدی و اوکراینی. برای نمونه در نیمه‌دوم سال ۲۰۲۵، ۱۳۲ دوره به ۲۵ زبان در دسترس قرار گرفته تا کره‌ای‌ها بتوانند ضمن آشنایی با این زبان‌ها و فرونشاندن عطش کنجکاوی‌های شخصی، فرهنگ‌هایی جدید را نیز کشف کنند یا به برنامه سفر، زندگی و کار در خارج از کشور جامه‌عمل بپوشند.
اینها مواردی است که بسیاری از شرکت‌کنندگان در این دوره بدان‌ها اشاره کرده‌اند. برای نمونه مردی ۳۹ ساله و علاقه‌مند به یادگیری زبان‌های پرتغالی، سواحیلی، فارسی، مجارستانی و هلندی، دلیل این تمایل را چنین توضیح داده است: «من معمولاً زبان‌هایی را از کشورهایی که از طریق ادبیات جهان به آنها علاقه‌مند شده‌ام انتخاب می‌کنم. یادگیری زبان‌های جدید فوق‌العاده لذت‌بخش است. اینها زبان‌هایی نیستند که فرصت‌های زیادی برای یادگیری آنها داشته باشید.»
برنامه «یادگیری یک زبان خارجی استراتژیک»
نهاد اصلی که مسئولیت برگزاری این دوره‌ها را برعهده گرفته است، موسسه ملی آموزش بین‌المللی (NIIED) نام دارد؛ موسسه‌ای اداری تحت نظارت وزارت آموزش‌وپرورش کره‌جنوبی که شش‌دهه پیش بنیاد گذاشته شد و هدف اصلی خود را پرورش استعدادهای جهانی تعریف کرد. این موسسه برنامه «یادگیری یک زبان خارجی استراتژیک» خود را نیز در سال ۲۰۲۰ راه‌اندازی کرد تا به کره‌جنوبی‌ها در توسعه مهارت‌های چندزبانه در دنیای جهانی‌شده کمک کند.
از نظر مسئولان این موسسه، چنین برنامه‌ای به توسعه و پرورش منابع انسانی رقابتی کره‌جنوبی در عصر جهانی‌شدن کمک می‌کند و فراتر از پرورش منابع انسانی متخصص و ارائه فرصت‌های آموزشی متنوع و حرفه‌ای برای افرادی که می‌خواهند زبان‌های خارجی حیاتی را یاد بگیرند، پروژه‌ای در خدمت افزایش قدرت ملی کره‌جنوبی و نیز حمایت از مراحل رشد فردی تمام افراد بشر نیز خواهد بود.
این نکته‌ای است که در آخرین پیام رئیس این موسسه، هان سانگشین نیز دیده می‌شود: «کره به‌عنوان یک قدرت فرهنگی و اقتصادی شناخته‌شده در سطح جهانی ظهور کرده است. مردم در سراسر جهان در حال یادگیری زبان و فرهنگ کره‌ای هستند. بسیاری از کشورها در حال گسترش مبادلات آموزشی خود با کره هستند. برای برآورده‌کردن این انتظارات، سازمان ما، نوآوری را در آماده‌سازی برای نسل‌های آینده آغاز خواهد کرد. من متعهد می‌شوم که تمام تلاش خود را برای ارتقای اعتبار NIIED برای کره‌ای‌ها و شهروندان جهانی در سراسر جهان انجام دهم.»
استقبال روزافزون جوان‌های کره‌ای
استقبال گسترده و روزافزون کره‌ای‌ها از این برنامه، حکایت از تشخیص درست NIIED از نگرش شهروندان کره‌ای به کشور خود و جهان دارد. در سال نخست این برنامه ۶۲۷ زبان‌آموز ثبت‌نام کردند اما اینک این تعداد با افزایش 10برابری به ۶۳۰۹ زبان‌آموز رسیده است. حتی در اولین روز ثبت‌نام برای ترم جاری در یکم سپتامبر، هزاران نفر سعی کردند به تارنمای موسسه دسترسی پیدا کنند که باعث از کار افتادن آن شد.
جوانان، مهمترین متقاضیان این دوره‌ها به‌شمار می‌روند و قریب به ۸۰ درصد شرکت‌کنندگان بین ۲۰ تا ۳۰ سال دارند. انگیزه‌های آنها نیز متفاوت است. زبان‌آموزی ۳۰ ساله که در دوره زبان فارسی شرکت کرده است، دلیل این امر را بیشتر با کنجکاوی توضیح داده است: «یادگیری یک زبان جدید به‌معنای یادگیری فرهنگ و طرز فکر آن کشور نیز هست.
این بزرگترین شادی است. من قبلاً هرگز در معرض زبان فارسی قرار نگرفته بودم، اما به آن جذب شدم.» برای برخی دیگر اما ماجرا جدی‌تر از کنکاش‌های مقطعی است. برای نمونه دانشجوی ۲۳ ساله دارای معلولیت، تحت‌تاثیر سیستم رفاهی پیشرفته کشور سوئد قرار گرفته و به‌همین‌دلیل مترصد است پس از یادگیری زبان سوئدی، به آن کشور مهاجرت کند. گاهی نیز عامل جذابیت، فرهنگ عمومی جوامع است، مانند زبان‌آموزی که علت تمایل خود به یادگیری زبان‌های پرتغالی و برزیلی را مشاهده «فرهنگ آرام و بردبار» آن کشورها و محاسن زندگی در چنین شرایطی عنوان کرده است.
تلفیق امر ملی با امر جهانی
می‌دانیم که کره‌ای‌ها به‌خصوص در دهه‌های اخیر با صنعت سریال‌سازی، فیلمسازی و موسیقی کی‌پاپ خود موفقیت‌های عمد‌ه‌ای در سطح فرهنگ جهانی کسب کرده‌اند و کار به آنجا کشیده شده که از اصطلاح موج کره‌ای (Hallyu) برای توصیف نفوذ جهانی فرهنگ کره‌جنوبی استفاده می‌شود. این امر نه‌فقط در اقتصاد این کشور منعکس شده، بلکه به ارائه تصویری مطلوب از آن نیز انجامیده است. برنامه اشاعه «زبان‌های خارجی استراتژیک» این کشور اما نشان می‌دهد سیاست‌گذاری فرهنگی و آموزشی کره‌جنوبی، متوجه درهم‌تنیدگی عمیق قدرت ملی و تعامل بین‌المللی با یکدیگر است.
به‌بیانی‌دیگر، برنامه‌ریزان کره‌ای و در اصل شهروندان کره‌ای این نکته را دریافته‌اند که بدون آشنایی عمیق و اتصال معنادار به سایر فرهنگ‌های جاری در جهان، نمی‌توانند حتی به گسترش یک‌طرفه فرهنگ کره‌ای امیدوار باشند. این ذهنیت نمونه‌ای‌است قابل‌توجه از تلفیق نگرش‌های بومی ـ ملی با دیدگاه‌های جهان‌وطن و جهانی‌نگر. در این ذهنیت یک کره‌ای در هر آیینه، شهروندی جهانی است که می‌تواند با گسترش مرزهای زبانی خود، با مردمانی مختلف در این کره خاکی، طرح تعامل و گفت‌وگو بریزد. هم بیاموزد و هم بیاموزاند.
ازاین‌منظر ازقضا چنین تجربه‌ای برای ما ایرانیان که در دهه‌های اخیر به‌شدت زیر ضرب سیاست و اقتصاد جهانی بوده‌ایم، می‌تواند مایه تأملی دوباره باشد در معنای چگونگی شهروند این‌جهانی‌‌بودن. در چنین تجربه‌ای ایران می‌تواند با اتکا به نقطه‌قوت دیرپا و راهبردی خویش، یعنی فرهنگ غنی و کهن ملی، به‌خصوص ادبیات فارسی، پلی بسازد برای ارتباط با همه جهان. تردیدی نیست که این تعامل بدون بهبود فضای روابط بین‌المللی کشور نمی‌تواند کامل باشد، اما اندیشیدن بدان در این روزهای دشوار نیز خالی از فایده نخواهد بود.
