جزئیات شکایت تپسی از اسنپ‌فود به‌دلیل رفتارهای ضد رقابتی در گفتوگو با مدیرعامل تپسی‌فود و معاون حقوقی تپسی
به تنگ آمده از انحصارطلبی
بازار سفارش آنلاین غذا سال‌های متمادی تنها یک بازیگر داشت؛ اسنپ‌فود. این پلتفرم که در ابتدای راه توانسته بود رقبای خود را از میدان به در کند، تا سال‌ها یکه‌تازی می‌کرد.
بازار سفارش آنلاین غذا سال‌های متمادی تنها یک بازیگر داشت؛ اسنپ‌فود. این پلتفرم که در ابتدای راه توانسته بود رقبای خود را از میدان به در کند، تا سال‌ها یکه‌تازی می‌کرد.
اما چند وقتی است که تپسی‌فود به‌عنوان رقیب جدی وارد بازار شده و پس از چند ماه حضور در شهرهای مشهد و شیراز، به‌آرامی فضا را مهیای ورود به بازار تهران می‌کند.
اما آنها در همین مرحله با مشکلاتی مواجه شده‌اند که قانع‌شان کرده مسیر دشوار شکایت از رقیب را بر خود هموار کنند و شکایت اسنپ‌فود و رویه‌های انحصارطلبانه‌اش را به شورای رقابت ببرند. شکایت البته از طریق شرکت تپسی انجام شده که تپسی‌فود یکی از پلتفرم‌های سوپراپلیکیشن آن است. اما ریشه اختلاف کجاست و تپسی‌فود دقیقاً از کدام رفتار انحصارطلبانه به تنگ آمده است؟
ورود بازیگران جدید تحت‌تأثیر قراردادهای انحصاری اسنپ‌فود
شرکت تپسی اخیراً با ثبت شکایت از اسنپ‌فود نزد شورای رقابت خبرساز شده است.
امین سلامی پرگو، مدیرعامل تپسی‌فود در رابطه با این شکایت به هم‌میهن می‌گوید: «ما قدم بزرگی را برای حمایت از فضای رقابتی و شفافیت در صنعتی که در حال فعالیت در آن هستیم، برداشتیم.
شکایت رسمی از اسنپ‌فود را به شورای رقابت ارائه دادیم و هدف‌مان از این شکایت، جلوگیری از اقدامات انحصارگرایانه‌ای است که رقیب ما انجام داده و همین اقدامات سبب شده تا ورود و رشد بازیگران جدید این صنعت، به‌شدت تحت‌الشعاع قرار گیرد.»
به گفته سلامی، رویه اسنپ‌فود محدود به دیروز و امروز نیست و در گذشته هم این اقدامات انجام شده بود و رقبای دیگری هم که وارد بازار شده بودند، این مشکل را داشتند، ولی متأسفانه نتوانستند راه به جایی ببرند و اقدامات جدی‌تری داشته باشند. بنابراین این مسئله همچنان تا امروز پایدار مانده است.
مگر اسنپ‌فود چه کاری انجام می‌دهد که انحصارطلبانه تلقی می‌شود؟ آیا این وضعیت مختص تهران است یا در شهرهای دیگر نیز وجود دارد؟ مدیرعامل تپسی‌فود می‌گوید: «این اقدامات صرفاً برای تهران نیست و ما در شیراز و مشهد هم رویه انحصارطلبانه را از سمت اسنپ‌فود دیده بودیم، ولی این رویه خصوصاً در یکی، دو ماه اخیر و با حضور جدی‌تر تپسی‌فود شدت گرفته است، زیرا رستوران‌ها و مجموعه‌های این‌چنینی علاقه دارند بتوانند در بازار رقابتی منافع خود را دنبال کنند.
اما از سمت اسنپ‌فود تماس‌های مکرری دریافت و نیروهایی به شکل حضوری به این مجموعه‌ها مراجعه کرده‌اند. با آنها صحبت شده و تهدید شده‌اند که در صورت همکاری با تپسی‌فود، باتوجه به قرارداد انحصاری که با اسنپ‌فود بسته‌اند، از پلتفرم حذف می‌شوند یا ساز‌و‌کاری می‌چینند که میزان فروش آنها در اپ تحت‌تأثیر قرار گیرد. این فشارها به میزان زیادی روی مجموعه‌ها در شیراز و مشهد بود، اما با آمدن تپسی‌فود به تهران و باتوجه به اینکه بازار تهران برای اسنپ‌فود مهم‌تر هست، فشارها بیشتر هم شدند.
درنتیجه ما ناچار شدیم برای حل این مسئله به شورای رقابت رجوع کنیم و از رگولاتوری بخواهیم که دسترسی به یک بازار آزاد برای همه بازیگران را فراهم کند.» او معتقد است اقداماتی که اسنپ‌فود انجام می‌دهد، تنها آسیبش متوجه تپسی‌فود نیست، بلکه انتخاب کاربران و مشتریان را نیز محدود و اجباری می‌کند. مشتریان در تهران انتظار دارند که بتوانند مجموعه‌هایی را که در اسنپ‌فود از آنها خدمات دریافت می‌کرده‌اند، در تپسی‌فود نیز ببینند تا بتوانند حق انتخاب داشته باشند.
اما با وضعیتی که اسنپ‌فود برای رستوران‌ها ایجاد کرده، چنین امکانی وجود ندارد. از طرفی مجموعه‌های ارائه‌دهنده محصولات غذایی نیز نمی‌توانند از امکان و بازار جدیدی که تپسی‌فود برایشان مهیا کرده، بهره ببرند. هرچند سود این مجموعه‌ها در استفاده حداکثری از ظرفیت‌های موجود برای درآمدزایی بیشتر است، اما با وجود تمایل شخصی، این دغدغه را دارند که در صورت همکاری با تپسی‌فود، اسنپ‌فود اقداماتی انجام دهد که روی وضعیت بازار و درآمدزایی‌شان اثر سوء داشته باشد.
زیان روزانه شرکت‌های رقیب
رفتار انحصاری و ضد رقابتی می‌تواند بازارها را کوچک کرده و به همه بازیگران یک صنعت به نفع یک بازیگر آسیب برساند، درحالی‌که جلوگیری از رفتارهای این‌چنینی، زمین بازی را گسترده‌تر می‌کند و باعث می‌شود شرکت‌ها در یک بازار آزاد، بهبود روندها و سرویس‌های خود را در دستور کار داشته باشند تا بتوانند توجه طرف‌های همکار و کاربران نهایی را به خود جلب کنند. سلامی امیدوار است باتوجه به اهمیت این مسئله و زیانی که به‌صورت روزانه به شرکت‌های رقیب اسنپ‌فود، مجموعه‌های همکار و کاربران نهایی وارد می‌شود، این شکایت مورد بررسی قرار بگیرد.
مدیرعامل تپسی‌فود می‌افزاید: «باید قواعدی وجود داشته باشد که نه اسنپ‌فود که به‌عنوان رقیب برای آن احترام قائلم، نه هیچ شرکت دیگری نتواند از تسلط بر بازار سوءاستفاده کند و قراردادی را به امضاء برساند که به‌نفع هیچ‌کس نخواهد بود، بلکه زمینه را برای ایجاد انحصار در بازار فراهم می‌کند.»
او می‌گوید، با وجود اینکه طرف‌های همکار نارضایتی‌های فراوانی در همکاری با اسنپ‌فود دارند، به‌دلیل قراردادی که امضاء کرده‌اند، نمی‌توانند از خدمات سایر کسب‌و‌کارها نیز استفاده کنند و این یعنی اسنپ‌فود می‌تواند هر زمان که خواست برای آنها قانون‌گذاری کند.
سلامی اظهار می‌کند: «انتظار ما این بود که بعد از رسانه‌ای شدن خبر شکایت، رفتارهای انحصارطلبانه متوقف شود، اما این فشارها اتفاقاً شدت گرفتند. اینجاست که نقش رگولاتوری و شورای رقابت پررنگ می‌شود و آنها می‌توانند با پیگیری ویژه این شکایت، وضعیت ایجادشده را سامان دهند. در دنیا هم رویه‌های انحصارطلبانه و ضد رقابتی محکوم هستند و قوانینی وجود دارد که شرکت‌ها را از اقدامات این‌چنینی برحذر می‌دارد.»
قراردادهای این‌چنینی بی‌اعتبار شوند
نگین انصاری، معاون حقوقی تپسی که شکایت از اسنپ‌فود را به شورای رقابت برده، جزئیات بیشتری از محتوای قراردادهای اسنپ‌فود و محتوای شکایت در اختیار روزنامه هم‌میهن می‌گذارد. او با تأکید بر اینکه ماجرای شکایت از اسنپ‌فود آشنا و مسبوق به سابقه است، به شکایت چیلیوری در سال‌های گذشته و شکایت زودکس در هفته‌های اخیر اشاره دارد و می‌گوید، شکایت تپسی از اسنپ‌فود نیز از همین جنس است.
انصاری درباره محتوای قرارداد بحث‌برانگیز اسنپ‌فود توضیح می‌دهد: «اسنپ‌فود با رستوران‌ها قراردادهایی می‌بندد که در این قراردادها منوط و مشروط به اینکه با اسنپ‌فود همکاری انحصاری کنند، یکسری امتیازات دریافت می‌کنند. باتوجه به سهم بازار اسنپ‌فود در بازار این کار باعث می‌شود رقبا نتوانند به بازار وارد شوند یا حداقل نتوانند به شکل جدی رقابت کنند.
مثلاً در قراردادها می‌گوید، اگر فقط با اسنپ‌فود به صورت انحصاری کار کنید و با هیچ شرکت دیگری همکاری نداشته باشید و درواقع کل ظرفیت فروش آنلاین‌تان را به این پلتفرم بدهید، تخفیف قابل توجهی در کمیسیون خواهید داشت یا ضریبی در امتیاز عملکردتان اعمال می‌شود که اجازه می‌دهد در فهرست اسنپ‌فود جایگاه بالاتری داشته باشید و فروش‌تان افزایش یابد.
این مجموعه‌ها می‌توانند به این قرارداد انحصاری پایان دهند و با رقبای این شرکت همکاری کنند، اما باید برای فسخ این قرارداد جریمه‌ای قابل ملاحظه به اسنپ‌فود پرداخت کنند.» او تأکید می‌کند ،محتوای این قراردادها مورد اعتراض و شکایت‌شان در شورای رقابت قرار گرفته و زودکس نیز همین شکایت را دارد و در سال‌های گذشته نیز اعتراض به همین قراردادها بوده است.
هرچند مدل قراردادها تغییر کرده، اما از حیث ماهیت تفاوتی ایجاد نشده است. انصاری می‌افزاید: «چیلیوری که شکایت کرد، در رأی بدوی و تجدیدنظر شورای رقابت برنده و اسنپ‌فود محکوم به رویه‌های ضد رقابتی شد. اما پس از آن چیلیوری منحل شد و بنیان‌گذاران اصلی این کسب‌و‌کار جذب اسنپ‌فود شدند.
بر حسب شنیده‌ها اسنپ‌فود درخواست ابطال رأی را به دیوان عدالت اداری ارائه داد و چون دیگر کسی هم نبود که بخواهد شکایت را پیگیری کند، رأی نقض و آن پرونده عملاً مختومه شد.»
او درباره ظرفیت‌های قانونی حال حاضر و میزان بازدارندگی آنها می‌گوید: «ظرفیت قوانین فعلی به اندازه‌ای هست که بتوان جلوی این اقدامات را گرفت، البته چنانچه از همه ظرفیت‌های قانون فعلی استفاده شود. ولی باتوجه به رویه‌های اخیر دنیا می‌توان اصلاحاتی را در جهت بهبود قوانین انجام داد.
در دنیا جریمه‌هایی که برای اقدامات این‌چنینی در نظر گرفته می‌شود، به حدی بالاست که ریسک و هزینه انجام آن را برای شرکت‌ها بالا می‌برد و بازدارندگی ایجاد می‌کند. اما این‌طور نیست که با این قوانین فعلی نتوان کاری از پیش برد.
اما اینکه آیا درنهایت بازدارندگی لازم برای تکرار این اتفاقات رخ می‌دهد یا خیر، بسیار تابع رأیی است که شورای رقابت در این مورد صادر می‌کند. ما امیدواریم شورای رقابت با بررسی موضوع، رأی به بی‌اعتباری توافقاتی از این جنس بدهد که حتی اگر اسنپ‌فود مجدداً بخواهد با حفظ ماهیت انحصارطلبانه، شکل قراردادها را تغییر دهد، بتوان جلوی آن را گرفت.
حال باید دید اسنپ‌فود در برابر بحرانی که به سبب رفتارهای ضد رقابتی برایش ایجاد شده، چه عکس‌العملی نشان خواهد داد و آیا شورای رقابت می‌تواند نقطه پایانی بر این ماجرای قدیمی و رویه‌های انحصارطلبانه بگذارد؟
